Samostan Svetog Ivana Krstitelja i Antuna (Zemun)

Franjevački samostan Svetog Ivana Krstitelja i Antuna nalazi se na uglu ulica Štrosmajerove i Svetosavske u Zemunu i on je, danas, jedan od dva franjevačka samostana na teritoriji Beograda. Zemunski samostan pripada hrvatskoj provinciji Ćirila i Metodija, a drugi koji se nalazi na Crkvenom Krstu, pripada franjevačkoj provinciji Bosne Srebrene.

Samostan Svetog Ivana Krstitelja i Antuna u Zemunu
Samostan Svetog Ivana Krstitelja i Antuna u Zemunu Samostan Svetog Ivana Krstitelja i Antuna u Zemunu
Informacije
Lokacija	Zemun-Beograd, Srbija
Koordinate	44° 50′ 33″ N 20° 24′ 39″ E
Status	Spomenik kulture
Sagrađena	1767.
Otvaranje	1807.
Korišćenje	aktivan
Vlasnik	Rimokatolička crkva
Upravljanje	Sremska biskupija

Prvobitno zdanje samostana, na bakrorezu iz 1780. godine.

Istorijat franjevaca u Zemunu

O prisustvu katoličkog reda franjevaca u Zemunu postoji zapis iz 1344. godine, a pretpostavlja se da oni došli u Zemun još krajem 13. veka. Godine 1453, Turci su opustošili Zemun, a franjevci su ga napustili i bili su odsutni sledećih skoro 300 godina. Nakon osvajanja Beograda od strane Eugena Savojskog, 1717. godine, franjevci su u Beogradu izgradili samostan, ali su, nakon ponovnog pada grada u turske ruke, 3. decembra 1739. godine, prešli u Zemun gde su, od 1750. do 1752. godine, podigli samostan i jednobrodnu crkvu posvećenu svetom Ivanu Krstitelju.

Osamnaesti vek, požar, obnova i 19. vek

Krajem 18. veka, bilo je neuspešnih pokušaja gradskih vlasti da se franjevci isele iz samostana. Postoji dokument iz 1787. godine u kojem zemunski Magistrat zahteva da se samostan pretvori u vojnu bolnicu, a da se sveštenici isele.

Crkva i samostan izgoreli su u požaru izazvanom udarom groma, 1. avgusta 1790. godine. Obnova je, nakon toga, trajala 40 godina, dok su se sveštenici uselili 1807. godine. Knez Miloš Obrenović je iz prijateljskih i hrišćanskih pobuda pomagao 1836. obnovu franjevačkog samostana u Zemunu pod Austrijom. Na molbu starešine Faustina Parizija, koji je u sačuvanom latiničnom pismu od 16/28. januara 1836., na slabom srpskom jeziku, tražio 40-50 fatuhma sitnog kamena za popravu, Miloš je već 1. februara odobrio tu pomoć za građenje tornja i obnovu svete kuće. Toranj crkve podignut je 1838. godine. Krajem 19. i početkom 20. veka, u samostanu su, jedno vreme, postojale dve škole. Jedna škola je bila državna i držala je nastavu na nemačkom jeziku, a druga je bila privatna i u njoj je nastava bila držana na srpskohrvatskom jeziku.

Samostan u 20. veku i danas

Isus na krstu-raspeće, na zidu zgrade svete obitelji

Samostanska crkva bila je sedište novobeogradske župe svetog Ivana Kapistrana u periodu od 1971. do 2004. godine. Zamisao crkvenih vlasti bila je da se u Novom Beogradu podigne još jedna crkva, ali kako se to pokazalo neostvarivim, župa je vraćena đakovačko-sremskom biskupu, 23. oktobra 2004. godine.

Devedesetih godina 20. veka, u samostanu se čuvalo preko 6.000 knjiga i umetničkih dela iz Vukovara, koji je tada bio pogođen ratnim dejstvima. Tadašnji gvardijan, pater Marko Kurolt je, rizikujući i svoj život uspeo da to blago sačuva i danas se ono opet nalazi u biblioteci gde se i nalazilo pre ratnih razaranja. Samostanska biblioteka u Vukovaru, u čast i kao znak zahvalnosti zemunskom gvardijanu, nosi ime patera Marka Kurolta.

Promenom upravnih oblasti katoličke crkve, od 2008. godine, crkva i samostan teritorijalno se nalaze u Sremskoj biskupiji Đakovačko-osječke nadbiskupije. U samostanu se i danas čuva krst pod kojim su franjevci došli iz Beograda, 1739. godine, kao i kopija slike Čenstohovske Gospe.

Današnji izgled samostana i crkve je sačuvan iz 1830. godine, ovi objekti su proglašeni za spomenik kulture i pod zaštitom su države. U okviru franjevačkog samostana nalaze se biblioteka, trpezarija, sala za prijeme, a od umetničkih dela izdvaja se slika Crne Gospe koja je nastala u 18. veku kao kopija čuvene Čenstohonske Gospe iz Poljske.

Galerija

• 
  Franjevačka samostanska crkva sa konacima
• 
  Ulazna vrata Samostana Svetog Ivana Krstitelja i Antuna u Zemunu
• 
• 
• 

Vidi još

• Bl. Djevice Marije
• Sv. Roka

Spoljašnje veze

• Zvanično mrežno mesto samostana (prethodni sajt)
• Franjevački samostan u Zemunu
• „Upoznajemo Zemun: franjevački samostan“
• Katolička crkva — Beogradska nadbiskupija
• „Danas“ — „U čast svetog Ivana Krstitelja“, 16–17.2.2008.
• „Glas koncila“ — O župi, franjevačkom samostanu, milosrdnicama i školskim sestrama u Zemunu, 3.9.2006.
• Staro zvanično mrežno mesto samostana

Literatura

• Durković - Jakšić, Ljubomir (1990). Srbija i Vatikan, 1804.-1918. Žičko i šumadijsko vladičanstvo.