San Huan
San Huan (šp. San Juan) je glavni grad, najveća luka i najstariji grad Portorika. San Huan je najnaseljenija opština u Komonveltu Portorika, jedne od prekomorskih teritorija Sjedinjenih Država. Prema popisu iz 2010, on je bio 46. po velični grad pod jurisdikcijom Sjedinjenih Država, sa populacijom od 395.326.[3][4] Zajedno s okolnim opštinama (Bajamon, Gvajnabo, Katanjo, Kanovanas, Kagvas, Toa Alta, Toa Baha, Karolina i Truhiljo Alto) grad ima oko 2.000.000 stanovnika.[5] San Huan su osnovali španski kolonizatori 1521. godine, koji su ga zvali Siudad de Portoriko („Grad bogate luke”). Portorikanska prestonica je treći po starosti glavni grad koji su uspostavili Evropljani u Amerikama, nakon Santo Dominga, u Dominikanskoj Republici, osnovanog 1496 i Panama Sitija, u Panami, osnovanog 1519. godine.[6] Danas, San Huan je najvažnija Portorikanska luka i industrijski, finansijski, kulturni, i turistički centar ostrva.[7]
| San Huan San Juan | |
|---|---|
 San Huan | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Sjedinjene Američke Države |
| Ostrvska teritorija |  Portoriko |
| Opština | San Huan |
| Osnovan | 1509.[1] |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2000. | 433.733 |
| Aglomeracija | 2.000.000 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 18° 27′ 00″ S; 66° 04′ 00″ Z / 18.45° S; 66.066667° Z |
| Aps. visina | 8[2] m |
  San Huan San Huan na karti Portorika | |
Istorija uredi
San Huan su osnovali španski konkistadori 1521. godine. U periodu izmedu 15. i 19. veka je oko grada izgrađen El Moro (San Felipe del Moro) - niz odbrambenih zidova i strateški bitnih struktura kako bi se zaštitio zaliv San Huana. Po njima se stari grad San Huan još naziva La Ciudad Amurallada (Grad okružen zidinama), a građevine su deo Svetske baštine Uneska.
Zanimljivosti uredi
Veliki katalonski muzički kompozitor Pau Kasals se 1950. doselio u San Huan. Bio je dirigent Simfonijskog orkestra Portorika i voditelj muzičkog konzervatorijuma u San Huanu. Danas se u San Huanu može posetiti Muzej Pabla Kasalsa.
Bakardi je najveća, svetski poznata privatna kompanija — proizvođač alkoholnih pića. Nakon dolaska Fidela Kastra na vlast na Kubi, vlasnik Bakardija je preselio fabriku u San Huan. Fabrika se može posetiti i u njoj se može videti proces stvaranja ruma.
Poznata pop zvezda Riki Martin rođen je i odrastao je u San Huanu. Veliki filmski glumci Raul Hulija i Benisio del Toro su rođeni i odrasli u glavnom gradu Portorika.
Luka San Huan uredi
Luka San Huan je najveća svetska tranzitna luka za početni ukrcaj i zadnji iskrcaj putnika za brodove za krstarenje.
Demografija uredi
Po popisu iz 2010. godine broj stanovnika je 381.931, što je 40.027 (-9,5%) stanovnika manje nego 2000. godine.[8]
| Grupa | 2000. | 2010. |
| Belci | 5.899 (1,4%) | 4.716 (1,2%) |
| Afroamerikanci | 50.102 (11,9%) | 71.174 (18,6%) |
| Azijati | 2.002 (0,5%) | 1.725 (0,5%) |
| Hispanoamerikanci | 413.328 (98,0%) | 374.920 (98,2%) |
| Ukupno | 421.958 | 381.931 |
Geografija uredi
San Huan je lociran duž severo-istočne obale Portorika. On leži južno od Atlantskog okeana; severno od Kagvasa i Truhiljo Alta; istočno od Gvajnaba i zapadno od Karoline. Grad zauzima površinu od oko 76,93 sq mi (199,2 km2), od čega je 29,11 sq mi (75,4 km2) (37.83%) voda. Glavne vodene masa San Huana su zaliv San Huan i dve prirodne lagune, Kondado i San Hoze.[9]
Uragan Marija uredi
Uragan Marija je 20. septembra 2017. godine izazvao brojna klizišta u San Huanu sa znatnom količinom kiše koja je pala.[10][11]
Klima uredi
San Huan ima tropsku monsunsku klimu i uživa prosečnu temperaturu od 81,0 °F (27,2 °C), mada se temperature od 90 °F (32 °C) ili više javljaju u proseku 79 dana godišnje. Češće se dešavaju u vlažnijim mesecima severnog ljeta, posebno ako vetrovi dolaze sa juga. Tokom zime, temperature mogu pasti na oko 60 °F (16 °C), mada je prosečna zimska niska termperatura 71 °F (22 °C). Najniža zvanično zabeležena teperatura je bila 60 °F (16 °C) od 3. marta 1957, a najviša je bila 98 °F (37 °C) od 9. oktobra 1981;[12] rekordno hladni dnevni maksimum je 71 °F (22 °C) od 4. februara 1935, dok je rekordno topli dnevni minimum 83 °F (28 °C) od 11. avgusta 1995, što je najskorija od četiri pojave.[13] Padavine su dobro raspoređene tokom cele godine, ali meseci januar, februar i mart su najsuvlji; kako je prosek za mart 1,95 in (49,5 mm) kiše, grad potpada pod tropsko monsunsku kategoriju.[14] Kiše u proseku ima 56,35 in (1.431,3 mm), i godišnje ima u proseku 198,5 kišnih dana;[13] uprkos ove vlažnosti, grad u proseku godišnje ima 2.970 sunčanih sati, ili nešto više od ⅔ ukupno mogućih.[15] Godišnje padavine su se u prošlosti kretale od 35,53 in (902 mm) 1991 do 89,50 in (2.273 mm) 2010. godine.[13]
| Klima aerodroma San Huan Marin, Portoriko (1981–2010 normale, ekstremi 1898–sadašnjost)[a] | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 33 (92) |
36 (96) |
36 (96) |
36 (97) |
36 (96) |
36 (97) |
35 (95) |
36 (97) |
36 (97) |
37 (98) |
36 (96) |
34 (94) |
37 (98) |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 30,8 (87,5) |
31,2 (88,2) |
32,3 (90,2) |
33,2 (91,8) |
33,7 (92,7) |
33,8 (92,9) |
33,5 (92,3) |
33,7 (92,7) |
34,2 (93,5) |
33,8 (92,8) |
32,4 (90,3) |
30,9 (87,7) |
34,8 (94,7) |
| Maksimum, °C (°F) | 28,4 (83,2) |
28,7 (83,7) |
29,4 (84,9) |
30,1 (86,2) |
30,8 (87,5) |
31,6 (88,9) |
31,5 (88,7) |
31,8 (89,2) |
31,8 (89,2) |
31,3 (88,4) |
29,9 (85,9) |
28,8 (83,9) |
30,3 (86,6) |
| Prosek, °C (°F) | 25,3 (77,6) |
25,5 (77,9) |
26,1 (78,9) |
26,8 (80,3) |
27,7 (81,9) |
28,5 (83,3) |
28,6 (83,4) |
28,7 (83,7) |
28,6 (83,5) |
28,1 (82,6) |
27 (80,6) |
25,9 (78,7) |
27,23 (81,03) |
| Minimum, °C (°F) | 22,2 (72,0) |
22,2 (72,0) |
22,7 (72,9) |
23,6 (74,4) |
24,6 (76,3) |
25,4 (77,7) |
25,6 (78,1) |
25,7 (78,2) |
25,4 (77,8) |
24,9 (76,9) |
24 (75,2) |
23 (73,4) |
24,1 (75,4) |
| Srednji minimum, °C (°F) | 19,5 (67,1) |
19,9 (67,8) |
20,3 (68,5) |
21,1 (70,0) |
22,1 (71,8) |
23,1 (73,6) |
23,1 (73,6) |
23,3 (74,0) |
23,2 (73,7) |
22,8 (73,0) |
21,6 (70,9) |
20,5 (68,9) |
19,3 (66,7) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 16 (61) |
17 (62) |
16 (60) |
18 (64) |
19 (66) |
19 (66) |
21 (69) |
20 (68) |
21 (69) |
19 (67) |
18 (65) |
17 (62) |
16 (60) |
| Količina kišemm (in) | 95,5 (3,76) |
60,7 (2,39) |
49,5 (1,95) |
118,9 (4,68) |
149,9 (5,90) |
112 (4,41) |
128,8 (5,07) |
138,7 (5,46) |
146,6 (5,77) |
142 (5,59) |
161,3 (6,35) |
127,5 (5,02) |
1.431,3 (56,35) |
| Dani sa kišom (≥ 0.01 in) | 17,6 | 13,9 | 12,2 | 13,3 | 15,7 | 14,4 | 18,6 | 18,5 | 17,4 | 17,7 | 19,6 | 19,6 | 198,5 |
| Relativna vlažnost, % | 74,0 | 72,4 | 71,0 | 71,3 | 74,9 | 75,5 | 75,9 | 76,4 | 76,4 | 76,9 | 76,2 | 74,7 | 74,6 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 237,4 | 231,2 | 282,0 | 268,3 | 255,2 | 259,4 | 280,8 | 267,8 | 234,7 | 227,2 | 202,4 | 217,4 | 2.963,8 |
| Sunčano vreme — mesečni procenti | 69 | 72 | 76 | 71 | 63 | 65 | 69 | 68 | 64 | 63 | 60 | 64 | 67 |
| Izvor: NOAA (relatvna vlažnost i sunčanost 1961–1990)[13][17][15], The Weather Channel[12] | |||||||||||||
Galerija uredi
-
Luka San Huan -
Ulica u Starom gradu -
Tvrđava El Moro
Gradovi prijatelji uredi
Napomene uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ San Juan, Ciudad Capital. SanJuan.pr. Pristupljeno 2010-12-22.
- ^ „US Board on Geographic Names”. United States Geological Survey. 5. 7. 2015. Pristupljeno 31. 1. 2008.
- ^ „US Gazetteer files: 2010, 2000, and 1990”. United States Census Bureau. 12. 2. 2011. Pristupljeno 5. 7. 2015.
- ^ „U.S. Census Bureau Delivers Puerto Rico's 2010 Census Population Totals, Including First Look at Race and Hispanic Origin Data for Legislative Redistricting”. United States Census Bureau. Pristupljeno 5. 7. 2015.
- ^ „About Puerto Rico”. Puerto Rico Tourism Company. 2007. Pristupljeno 8. 5. 2007.
- ^ Rivera, Magaly. „San Juan Capital City”. Welcome to Puerto Rico. Pristupljeno 2. 5. 2007.
- ^ „the San Juan Port” (na jeziku: Spanish). Puerto Rico Port Authority. 2007. Arhivirano iz originala 03. 08. 2013. g. Pristupljeno 9. 5. 2007.
- ^ „Puerto Rico Trend Report 1: State and Counties”. Arhivirano iz originala 20. 3. 2012. g. Pristupljeno 30. 6. 2013.
- ^ „Puerto Rico Geography”. ToPuertoRico.org. Pristupljeno 30. 6. 2007.
- ^ „Preliminary Locations of Landslide Impacts from Hurricane Maria, Puerto Rico”. USGS Landslide Hazards Program. USGS.
- ^ „Preliminary Locations of Landslide Impacts from Hurricane Maria, Puerto Rico” (PDF). USGS Landslide Hazards Program. USGS.
- ^ a b * „Monthly Averages for San Juan, PR – Temperature and Precipitation”. The Weather Channel. Arhivirano iz originala 23. 10. 2012. g. Pristupljeno 16. 4. 2011.
- ^ a b v g
- „NOWData - NOAA Online Weather Data”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 27. 6. 2013.
- ^ „Climate information for San Juan Intl. Airport”.
- ^ a b „WMO Climate Normals for SAN JUAN/ISLA VERDE INT'L ARP,PR 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 10. 3. 2014.
- ^ ThreadEx
- ^ „Station Name: SAN JUAN L M MARIN AP”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 13. 5. 2014.
Literatura uredi
- Morris, Richard B. (1996). Encyclopedia of American History (Seventh izd.). Collins Reference. ISBN 0062700553.
- Peter C. Mancall; Gary B. Nash; Allan M. Winkler; Charlene Mires; John W. Jeffries, ur. (2009). Encyclopedia of American History. Facts on File. ISBN 0816071365.
- Stanley I. Kutler (2002). Dictionary of American History (Third izd.). Charles Scribners & Sons. ISBN 0684805332.
- Paul S. Boyer (2001). The Oxford Companion to United States History. Oxford University Press. ISBN 0195082095.
- Michael Kazin; Rebecca Edwards; Adam Rothman, ur. (2011). The Concise Princeton Encyclopedia of American Political History. Princeton University Press. ISBN 0691152071.
