Sveti Đorđe Kratovac
Sveti mučenik Đorđe Kratovac je hrišćanski svetitelj srpskog[1] porekla[2][3] iz grada Kratova (danas u Severnoj Makedoniji). Postradao je u Sofiji 1515, zbog čega se poštuje i kao Sv. Georgije Novi ili Sv. Georgije Sofijski.
| Sveti Đorđe Kratovac | |
|---|---|
.jpg) Sveti Đorđe Kratovac u crkvi Sv. proroka Jeremije, Miloševo (savremena crkvena ikonografija) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1497. |
| Mesto rođenja | Kratovo, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 24. februar 1515. (17/18 god.) |
| Mesto smrti | Sofija, Osmansko carstvo |
Đorđe je rođen u Staroj Srbiji, u varoši Kratovu 1497. godine, od roditelja Dimitrija i Sare.[4] Posle opismenjavanja u rodnom mestu, učio je zlatarski zanat − postao kujundžija, a kad mu je rano umro otac otišao je u „srpski Sredac”[5] (potonju Sofiju). U Sredcu se nastanio kod tamošnjeg sveštenika pop Petra (Peje), i tu dalje usavršavao zlatarski zanat. Pošto se pročuo po velikoj smernosti i pobožnosti, posećivao ga je neki muslimanski „softa” (provokator), koji je sa njim polemisao i ubeđivao ga da promeni veru. Kada je imao osamnaest godina Turci su ga hteli nasilno poturčiti, međutim Đorđe nije hteo da se odrekne hrišćanske vere.[6] Zbog toga su ga sofijski Turci janičari zatvorili i mučili, a potom i živog spalili na lomači 11. februara 1515. godine u Sofiji, za vreme sultana Selima I. Tada je njegov domaćin i zaštitnik Petar,[7] poznatiji kao sveštenik Peja napisao njegovo žitije u Sofiji,[8] a potom i jeromonah Ilija 1539. godine u Rusiji.
Pored Svetog Igumana Paisija, Svete Zlate Meglenske i Đakona Avakuma spada u red najpoznatijih novomučenika među Srbima pravoslavne vere. Proglasila ga je srpska crkva za svetitelja „Đorđa Novog”. U manastiru Studenici na freski iz 16. veka, predstavljen je svetac u narodnoj nošnji[9]: sa dugačkom crvenom anterijom uzanih rukava, a nad njim dugački himation bez rukava koji se ispod grla zakopčava; rukavi slobodno vise. Srpski slikar Đorđe Krstić je naslikao ikonu „Sv. Đorđe Kratovac”.[10] U 1924. je najavljeno svečano obeležavanje Đorđa Kratovca, naročito u Južnoj Srbiji.[11] Učiteljski kalendar „Svetlost” je 1925. godine objavio dugačku pesmu o iskušenjima Sv. Đorđa Kratovca.[12]
Srpska pravoslavna crkva slavi ga 11. februara po crkvenom, a 24. februara po gregorijanskom kalendaru. U njegovom rodnom mestu Kratovu je 1929. godine osvećena nova pravoslavna crkva posvećena „Sv. Đorđu - Srbinu Kratovcu”.[13] Bugarska pravoslavna crkva slavi ga 11. februara.
Jedna ulica u beogradskom naselju Pašino brdo nosi njegovo ime (Đorđa Kratovca) i to još od pre Drugog svetskog rata i bez prekida.
Reference
uredi- ^ M.Đ. Milićević: "Đorđe Kratovac svetitelj Srbin", Beograd 1886. godine
- ^ L. Mirković, Sveti Đorđe Kratovac, Brastvo 19 (1924), str. 165.
- ^ D. Bogdanović, Žitije Đorđa Kratovca od popa Peje, Letopis Matice srpske 422, sv. 1-2 (jul-avgust 1978), str. 257.
- ^ "Bosansko-hercegovački istočnik", Sarajevo 1. april 1892. godine
- ^ "Balkanski rat u slici i reči", Beograd 1913. godine
- ^ "Školski glasnik", Novi Sad 1912. godine
- ^ "Sion", Beograd 31. januar 1875. godine
- ^ "Vreme", Beograd 25. februar 1931. godine
- ^ "Srpski narod", Beograd 1. maj 1943. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1. maj 1934. godine
- ^ "Politika", 13. feb. 1924, str. 4
- ^ "Vreme", Beograd 15. januar 1925. godine
- ^ "Vreme", Beograd 18. jul 1929. godine
Literatura
uredi- Dragutin J. Ilić: "Đorđe Kratovac" (drama), 1893. godine
- Marković: "Sv. Đorđe Kratovac", Beograd 1925. godine
Spoljašnje veze
uredi
Mediji vezani za članak Sveti Đorđe Kratovac na Vikimedijinoj ostavi- Srbi Svetitelji
Veliki deo ovog teksta je preuzet iz ohridskog prologa Svetog vladike Nikolaja Velimirovića. On ne podleže autorskim pravima
