Svetozar Vujković

Svetozar Toza Vujković (1899 — 1949), upravnik logora na Banjici za vreme Drugog svetskog rata.

Svetozar Vujković
Svetozar Vujković (u sredini) sa Italijanima u Beogradu
Datum rođenja	1899.
Mesto rođenja	Smederevska Palanka, Kraljevina Srbija
Datum smrti	1949.

Biografija

Rođen je 1899. u Smederevskoj Palanci u siromašnoj porodici. Kao mladić odlazi u Beograd gde je završio osnovnu školu, a zatim se zaposlio u fabrici metala u Smederevu.

Kao omladinac iskazivao je simpatija prema komunizmu, pa je ubrzo postao član Saveza metalskih radnika Smedereva, a zatim i član Saveza komunističke omladine Jugoslavije.

Posle jednog neuspešnog štrajka skojevaca, optužen je od istih da je izvršio proneveru novca pa je isključen iz članstva. Tada je zaoštrio svoje odnose sa komunistima i postao njihov veliki protivnik.

Godine 1930. zaposlio se u policiji. Na toj dužnosti je ostao sve do početka rata i vršio ulogu islednika zatvorenih pristalica i članova Komunističke partije Jugoslavije pošto je kao njihov bivši pristalica znao mnogo. Radio je jedno vreme u Četvrtom antikomunističkom odseku u zgradi Specijalne policije Uprave grada Beograda, a takođe i u zatvoru „Glavnjača“.

Aprilski rat, 1941. godine, je dočekao kao rezervni potporučnik. Kapitulacija ga je zatekla u Čačku, ali se uskoro prijavio novim vlastima i stavio na raspolaganje. U maju 1941. bio je komandant žandarmerijske stanice u selu Gostilje kod Užica, a zatim je prešao na rad u Užice. U junu dolazi u Beograd i kratko vreme radi u Četvrtom odseku Specijalne policije. Po formiranju logora na Banjici, postavljen je za njegovog upravnika. Ovu dužnost je obavljao od jula 1941. do oktobra 1944, kada je logor rasformiran. Na Vujkovića su skojevci izvršili atentat 5. avgusta 1941, koji je Vujković preživeo.

Pobegao je u Austriju, ali su ga tu zarobili službenici OZNE i vratili u zemlju na suđenje. Iako je njegova presuda na smrt doneta još 1945. godine nije odmah likvidiran, jer je mnogo znao. Bio je u zatvoru dugo vremena. Godine 1949. je tajno likvidiran, a postoji i verovatnoća da je umro prirodnom smrću.

Literatura

• Marjanović, Jovan (1964). Srbija u Narodnooslobodilačkoj borbi: Beograd. Beograd: Nolit. 
• Petranović, Branko (1992). Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar.