Svištov
Svištov (starinski Sištovo[1], bug. Свищов) grad je u Republici Bugarskoj, u severnom delu zemlje. Grad je treće po veličini i značaju naselje u okviru Velikotrnovske oblasti.
| Svištov bug. Свищов | |
|---|---|
 Simbol grada — Crkva svete Trojice | |
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Bugarska |
| Oblast | Velikotrnovska oblast |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 25.650 (2.007 g) |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 36′ 59″ S; 25° 21′ 01″ I / 43.616317° S; 25.350387° I |
| Aps. visina | 80 m |
| Površina | 110 km2 |
  Svištov Svištov na karti Bugarske | |
| Veb-sajt | |
| www.svishtov.bg | |
Geografija uredi
Grad Svištov se nalazi u krajnjem severnom delu Bugarske, na državnoj granici sa Rumunijom (granica je reka Dunav). Od prestonice Sofije Svištov je udaljen 237 km severno, a od najbližeg većeg grada, Plevena, 80 km.
Oblast Svištova nalazi se u središnjem delu Vlaške nizije. Grad se smestio na delu toka Dunava, gde on doseže svoj najjužniji položaj i najviše se približava Balkanu. Središte grada nalazi na bregu iznad reke. Zahvaljujući Dunavu grad ima veliki značaj kao luka.
Klima u gradu je kontinentalna.
Istorija uredi
Okruženje Svištova je naseljeno još u vreme Tračana. U doba starog Rima na ovom mestu bila je naseobina Novae. Tokom prvog dela srednjeg veka oblast Svištova bila je u sastavu Vizantije. Od 9. veka do 1450. godine oblast je bila u sastavu srednjovekovne Bugarske, a zatim je pala pod vlast Osmanlija. U tom gradu je o Ilindanu 1791. godine bio potpisan poznati Svištovski mir između Osmanskog carstva i Austrijskog carstva.
U Svištovu je 1858. godine postojala "Krajinska mala" (mahala) sa 300 kuća, od kojih 20 trgovačkih a drugo su kuće siromašnih nadničara. Tu je 1847. godine podignuto školsko zdanje za 200 đaka. Preko srpskog lista tražili su Svištovci priloge od Srba i Srbije, za tamošnju siromašnu decu.[2]
U 19. veku je Svištov bio jedno od središta bugarskog narodnog preporoda. Gradska crkva iz ovog vremena spada u najlepše građevine u celoj zemlji. Grad je postao deo savremene bugarske države 1878. godine. Popisano je 1894. godine u mestu 13.212 stanovnika.
Srbi u Svištovu uredi
Svešteno-istorijsku knjigu koju su sa ruskog preveli na bugarski jezik Anastas Stojanović i Antonij Jovanović 1825. godine, nabavili su u Bukureštu, čitaoci iz Svištova: Konstantin Atanasović, Angel Hadži Pantelejmonović, Angel Petrović, Venko Minković Zaraf, Petko Nikolajević, Kiro Hadži Stanković, Atanas Simeonović i Vasilije Nenović.[3]
Srpskom književniku Simi Milutinoviću Sarajliji, pomogao je 1826. godine jedan mladi student medicine, Bugarin - ali sa tipičnim srpskim imenom. Delo "Serbianka" izdato u Lajpcigu, posvetio je autor svom dobrotvoru (koji mu je pomogao da skupi novac) - Hristoforu Hadži Jovanoviću iz Svištova.[4]
Pretplatnik srpske knjige bio je 1835. godine jedini "Šištovac" učitelj Jovan Stojanović. Bugarski autor Kajdanov objavio je 1836. godine istorijsku knjigu u Pešti, koju su nabavili u mestu Galacu, očigledno Srbi čitaoci iz Svištova: Georgije Dimitrović, Avram Ivanović, Hristo D. Gešović, Ivan D. Gešović, Atanas S. Gešović, Ivan S. Gešović i Andreja Nikolajević.[5] Kupci jedne srpske knjige 1839. godine bili su očigledno tamošnji Cincari: Gavril Hr. Džadži Denko, svištovski mitropolit, Jovan Hristaći "šah-oglu", Dimitraći At. ikonom, Janać Georg Hadži Teodor žitarski trgovac. Priručnik za učenje grčkog i srpskog jezika uzeo je 1845. godine u "Šištovu" tamošnji učitelj Jovan Stojanović. Davidoviću srpsku istoriju objavljenu 1846. godine kupili su u Svištovu tamošnji ponositi srpski čitaoci: skupio pretplatu Marko Hadži Stojlo, zatim trgovci - Apostol Koiković, Georgije D. Avramović, Jovanica Kostović, Jakov Iliović, Aleksander Tošković, Božo Ninović, Jovanica Antunović, Konstantin Stančolo agent od Vapora, Dimitrije Čoluković, Jovančko B. Popović, Hristo Popović, Cvetko R. Sahatčiović, Dimitrij Tabaković, Apostol Aleksijević, Dimitrij Dašović, Ivančo D. Gašović, Nikola D. Cinović, Ivančo Ilijević, Janko N. Kuskunović, Aleksije Hadži Kostadinović, Kostakij Nikolajević, Grigorij Kirakim, Dimitrije A. Avramović, bratija Petrović, i iz "Ibraila" (Braile) dva anonimna trgovca.[6] Knjigu Svetoljubovu (Milankovićevu) kupili su u Beogradu 1847. godine dva Svištovca: Emanuil Vaskirović i Jakov Ilijević.[7]
U Svištov je stigla i Momčilovićeva "Pismenica" 1847. godine, koju su naručili tamošnji Srbi, a koje Bugari krstiše sa neutralnim terminom - "Slavjani": arhimandrit Maksim Rajković, Nikolaki Cenović sa sinovima, bratija Šišmanovići, Boro Nenović, Ivanica Altjanović, Dimitrije Ikonomović, Ilija Ikonomović, Apostol Konković, Kirik Canković, Stojan Petrović, Dimitrije Dašović, Andrej Tabaković, Ivanča Načović, Apostol Cenović, Ivan Stojanović, Teodor Nikolajević, Jakov Ilijević, Sotir Ikonomović, Konstantin Ikonomović, Stojan Dončović abadžija, Toma Marinčović, učitelj Kostaki Teodorović, Jovan Stančović školski epitrop, Janku Hristović, Jovan Stefanović Leskovčanin, Nikolaj D. Leskovčanin, Dimitrije Ivanović, Aleksije Ivanović, Petar Parvanović, Dimitrije Cenović, Ivan Simeonović, Simeon Ivanović, Toma Kjunović, Petar Ilijević, Danil Nikolajević, Georgije Teodorović, Petar Dimitrijević, Teodor Kjunović, Petar Načović i nekoliko učenika tamošnjih.[8] Čitaoci jedne srpske knjige autora Rašića, u Svištovu bili su 1852. godine tamošnji Srbi: Aleksa Konstantinović sekretar "Kamarašne major Mišine", Konstantin Stanisavljević kasir, Aleksander Šišmanović i Nikolaći Cenović - trgovci.
Jednu srpsku knjigu kupio je pretplatom u Bukureštu Kostaće ikonom iz Svištova.
Godine 1850. stvorena je u Svištovu i okolini organizacija koja je tu propagandno delovala u interesu Srbije. Na čelu organizacije bio je "načelnik" Apostol Kojiković trgovac, a pomagali su mu njegovi prijatelji iz Svištova.[9]
Slavni srpski bogataš i dobrotvor, trgovac i brodovlasnik "Kapetan Miša" - Miša Anastasijević imao je tu stalnu "kamarašiju". Bila je to trgovačka agencija sastavljena od nekoliko pouzdanih činovnika: poslovođa, sekretar, novčar (kasir), dve kantardžije i čuvar.[10]
Knjigu o životu čuvenog imperatora Napoleona, koju je na srpski jezik preveo Ljubomir Nenadović, kupili su pretplatom u Ruščuku 1850. godine, čitaoci Srbi iz Svištova. Odazvali su se pozivu zemljaka Jovana Jovičića "kamaraša" iz Ruščuka. Bili su to sledeći prenumeranti, zapisani u Ruščuku: Nikola Predić kasir kamarašije u Svištovu, Apostol Konković trgovac, Jova Dešić trgovac, Todor Georgijević trgovac (rođen u Svištovu) i Ivan Lazarić trgovac (rođen u Svištovu).[11]
Nekadašnji učitelj i upravitelj škola u bugarskim gradovima Ruščuku i Šumenu, Milan David Rašić objavio je u Beču 1852. knjigu. Pretplatnika te srpske knjige bilo je nekoliko Srba u Svištovu: Aleksa Konstantinović sekretar "Kamarišije" Major Mišine, Konstantin Stanisavljević kasir (četiri primerka), Aleksander Šišmanović i Nikolaći Cenović (dve knjige).[12]
Jovan Gavrilović je 1853. godine dao kratak opis mesta, preuzet od jednog bugarskog publiciste: "Svištov je grad kraj Dunava, na lepom i prijatnom mestu. Ima lepo pristanište, pored koga su izgrađene prostrane magaze. Vodi veliku trgovinu zemaljskim proizvodima. Ima tri crkve i 21.000 žitelja. Svištovci su veliki ljubitelji prosvete, i imaju dva dobro uređena učilišta."[13]
Građanin svištovski Kostaće ikonom, kupio je 1854. godine srpsku knjigu "Slobodijada".
Knjigu ruskog naučnika Gilferdinga, prevedenu na srpski jezik od Milićevića u Beogradu, nabavio je 1857. godine u Bukureštu, Đorđe Vladirović sekretar Svištovske "kamaratije".[14] Ruski istorijski ratni roman preveden na srpski jezik imao je 1857. godine pretplatnike u Svištovu, gde je obrazovan punkt. njega su činili čitaoci koje je okupio Jovičić kamerat svištovski: Božidar Stef. Rajović trgovac, Vladimirović sekretar, Miloje Milotić kasir, Paraskeva Dimitrijević trgovac, Filip Radosavljević nadziratelj imanja tj. "dobara" srpskih u Vlaškoj, Josif Marković takođe nadziratelj, Kosta Anastasijević "kavaler", Aleksandar Šišmanović trgovac i Evstatije Conaković ruščučke kamaratije sekretar.[15]
Svištovska krajinska mahala je 1847. godine podigla školu za 200 učenika. To je siromašno naselje sa oko 300 domova, gde su lepo živeli samo trgovci u 20 kuća, ostalo su bili mahom nadničari. Molili su Švištovci - "čestite Srbe" (iz Srbije) 1858. da pomognu toj siromašnoj školi sa korisnim knjigama na srpskom jeziku.[16] Sve bugarske knjige i udžbenici štampali su se u Novom Sadu (1852). Onda su trgovci i žitelji Svištova braća Cankovići, izmolili s u Carigradu 1853. godine, da mogu u Svištovu otvoriti lito i tipografiju, ali je to sprečila tamošnja vaseljenska Patrijaršija.
Stanovništvo uredi
Po procenama iz 2007. godine grad Svištov imao je oko 26.000 stanovnika. Većina gradskog stanovništva su etnički Bugari. Ostatak su mahom Romi. Poslednjih 20ak godina grad gubi stanovništvo zbog udaljenosti od glavnih tokova razvoja u zemlji. Oživljavanje privrede trebalo bi zaustaviti negativni demografski trend.
Većinska veroispovest stanovništva je pravoslavna, ali sa značajnom rimokatoličkom manjinom.
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ Larousse 1900, str. 27.
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1858. godine
- ^ Jovan Gibner: "Svješćeno cvjetobratije i sto i četire svješćene istorije...", prevod, Budim 1825. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1892. godine
- ^ Ivan Kajdanov: "Kratko načertanije na sveobšćata istorija", Pešta 1836. godine
- ^ Dimitrije Davidović: "Istorija naroda srpskog", Beograd 1846. godine
- ^ Uroš Milanković: "Naše vreme", Beograd 1847. godine
- ^ Ivan Momčilović: "Pismenica na slavjanski jazik", Beograd 1847. godine
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.
- ^ "Glasnik Srpskog učenog društva", Beograd 71/1890.
- ^ Aleksandar Dima: "Napoleon Bonaparta ili trideset godina Francuske istorije", Beograd 1850. godine
- ^ Milan David Rašić: "Fedor i Marija ili vjernost do smrti", po Lafontenu, prevod na srpski, Beč 1852. godina
- ^ "Svetovid", Beč 1853. godine
- ^ Gilferding: "Pisma o istoriji Srba i Bugara", Beograd 1857. godine
- ^ "Opsada Svastopolja", prevod, Novi Sad 1857. godine
- ^ "Srbski dnevnik", Beč 1858. godine
Literatura uredi
- Larousse (1900). Presqu'ile des Balkans. Paris.
Spoljašnje veze uredi
- Zvanična stranica opštine Svištov Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. jul 2011)