Википедија

Svinjarstvo u Republici Srpskoj

Svinjarstvo u Republici Srpskoj ima dugu tradiciju i predstavlja jednu od značajnih grana stočarstva, kako prema obimu i nivou proizvodnje, tako i prema nivou potrošnje.[1]

Uzgoja svinja u Republici Srpskoj je skup zootehničkih, selekcionih i ostalih metoda i postupaka koji ima za cilj unapređenje proizvodnje svinja u Republici Srpskoj i od velikog je značaja za razvoj stočarstva.

Opšte informacije uredi

 
Među plodnim rasama u RS najzastupljeniji je landres

Svinjarstvo kao značajna grana stočarstva zauzima veliki udeo u ukupnoj poljoprivrednoj i prehrambenoj proizvodnji u Republici Srpskoj, jer na teritoriji Republike Srpske od davnina postoji tradicija uzgoja svinja i korišćenja svinjskog mesa u ishrani ljudi.[2]

Zastupljenost plodnih rasa

Neke od najzastupljenijih plodnih rasa u Republici Srpskoj su: belgijski, danski, holandski nemački i norveški landras.

Zastupljenost mesnih rasa

Najzastupljenije mesnate rase su: durok, hempšir i pijetren. Njihovo učešće u rasnom sastavu na farmama je različito, tako da su neke u malom broju, npr. samo u zapatima. Ukrštanjem različitih rasa i linija žele se iskoristiti svi tipovi heterozis efekata (individue, majke i oca).

Rasa je osnovna jedinica uzgojnog programa i najveći genetski napredak se postiže u populaciji ako se selekcija istovremeno sprovodi na celoj populaciji. U svinjarstvu Republike Srpske zastupljena je prilično šarolika rasna struktura. Razlog šarolikosti rasne strukture svinja može se opravdati:

  • prestankom rada nekadašnjih nosilaca svinjarske proizvodnje u Republici Srpskoj,
  • nemogućnošću izvoza svinja i svinjskog mesa u prethodnom periodu,
  • nedovoljnom uvozu kvalitetno priplodnih životinja čistih rasa
  • tradicionalnom pristupu uzgoja svinja kod samih uzgajivača.

Na osnovu Zakona o stočarstvu, ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede donio je Rješenje o utvrđivanju liste rasa, sojeva, hibrida i križanaca domaćih životinja koje se uzgajaju u Republici Srpskoj.[3] U skladu sa navedenom listom, rase i hibridi svinja koji se uzgajaju u Republici Srpskoj prikazani su u donjoj tabeli:

Lista rasa i hibrida svinja koji se uzgajaju u Republici Srpskoj[3]
Rase Hibridi

Belgijski landras

Veliki jorkšir

Danski landras

Durok (Duroc)

Mangulica P 76

Nemački landras

Pijetren (Pietrain)

Francuski landras

Hempšir (Hampshire)

Holandski landras

Crna slavonska

Švedski landras

Galija (Gallia)

Naima (Naima)

Nekar (Necar)

Nervie (Nervie)

P 76 (Pena) (Pena)

Redone (Redone)

Tempo (Tempo)

Tibor (Tubor)

Topigs (Topigs)

Hipor (Hypor)

Značaj uredi

 
Svinjetina sa 40 hiljada tona godišnje na prvom je mestu među svim mesima proizvedenim klanjem domaće stoke u Republici Srpskoj

Pored direktnog značaja svinjarstva za proizvođače i ekonomsku dobit Republike Srpske, ono ima i indirektni uticaj na celokupnu privedu i naučno-istraživačku oblast.

U svinjarstvu je od posebnog značaja broj rasplodnih grla, krmača i suprasnih nazimica. Stanje krmača i suprasnih nazimica, približno prati kretanje ukupnog broja svinja, s tim da je njihov porast bio intenzivniji i kretao se po prosečnoj godišnjoj stopi od 6%. Udeo krmača i suprasnih nazimica u ukupnom broju svinja je u proseku 14%. Najveći pad krmača i suprasnih nazimica je bio 2017. godine, kada je u RPG upisano 240.047 svinja.[4]

Izazovi uredi

Kao i druge grane poljoprivredne proizvodnje i svinjarska proizvodnja u Republici Srpskoj sreće se sa nizom izazova, unutrašnjih i spoljašnjih kao što su:[5]

  • nedovoljna produktivnost, koja se ogleda u malom broju živorođene i othranjene prasadi po krmači,
  • nepovoljan rasni sastav,
  • prisustvo različitih bolesti, odnosno pitanje zdravstvene zaštite svinja,
  • nekvalitetan način trajnog označavanja svinja,
  • nedostatak kvalitetnih nerastova i nekontrolisana upotreba sjemena za vještačko osjemenjavanje nazimica i krmača,
  • prekomeran uvoz živih svinja, svježeg i zamrznutog svinjskog mesa, polutrajnih i trajnih proizvoda svinjskog porijekla,
  • onemogućenost izvoza svinjetine u zemlje Evropske unije zbog dugogodišnje vakcinacije svinja protiv klasične kuge svinja.

Uzgojni cilj uredi

Da bi uzgojni cilj svinja u Republici Srpskoj bio uspešno ostvaren u proizvodnji se mora postići sledeće:[6]

 
Jedan od uzgojnih ciljeva u Republici Srpskoj je da ukupan broj prasadi po krmači godišnje bude 24.
  1. proizvodnja 21 tovljenika po krmači godišnje sa 80% radmana, 55-58% udela mesa u polutki, odnosno 880-928 kg kvalitetnog mišićnog tkiva godišnje po krmači,
  2. broj prašenja dva do tri puta po krmači godišnje,
  3. broj živorođene prasadi po leglu > 10,5,
  4. ukupan broj prasadi po krmači godišnje 24,
  5. broj odgojene prasadi po krmači 21,
  6. uginuća prasadi u laktaciji krmače < 9%,
  7. prirast u tovu od 115 dana > 700 g,
  8. konverzija hrane 3 kg za kilogram prirasta,
  9. remont stada 35% u proizvodnim stadima i 45% u nukleusima

Brojnost uredi

Proizvodnja svinja je skoncentrisana na porodičnim poljoprivrednim gazdinstvima (93% ukupnog broja svinja i 94% krmača i suprasnih nazimica). Broj svinja je imao oscilacije i u proseku je bio na nivou 443 hiljade. Maksimalan broj svinja je bio 2015. godine, a minimalan u 2014. godini.[7]

Broj farmi svinja, broj krmača i nazimica za period 2015-2018.[a]
Godina 2015. 2016. 2017. 2018.
Broj farmi krmača i nazimica 123 143 211 431
Broj krmača i nazimica 8.664 8.975 9.849 13.973

U strukturi stočarske proizvodnje, izraženoj u uslovnim grlima, svinje imaju učešće od 17%. Imajući ovo u vidu ukupan broj svinja je neznatno rastao po prosečnoj godišnjoj stopi od 0,63%.

Brojno stanje svinja u Republici Srpskoj u periodu od 2014. do 2018.[b]
2014. 2015. 2016. 2017. 2018. (%)[v]
Svinje ukupno 435.000 452.000 442.000 441.000 446.000 +0,63
Krmače i sup. nazimice 61.000 61.000 60.000 62.000 77.000 +5,99

Obeležavanje svinja uredi

Obeležavanje svinja predstavlja osnovnu zootehničku meru od čijeg sprovođenja zavisi uspeh ostalih mera u svinjarstvu i stočarstvu. Obeležavanje predstavlja stavljanje određenih znakova/ simbola ili brojeva na najpodesniji deo tela životinje sa ciljem njihovog raspoznavanja. Obeležavanju se mora posvetiti velika pažnja u smislu kvalitetnog i blagovremenog izvođenja, jer bez njega nije moguće pratiti telesni razvoj, kontrolisati proizvodnju i sprovoditi selekciju.[5]

U svinjarstvu Republike Srpske primjenjuju se sledeći načini obeležavanja:

  • tetoviranje,
  • stavljanje ušnih markica.

Napomene uredi

  1. ^ Na bazi podataka Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske za 2019.
  2. ^ Na bazi podataka Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske za 2019.
  3. ^ Stopa promene, 2014-100.

Izvori uredi

  1. ^ „2.5.2. Stočarska proizvodnja U:Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2021–2027. godina” (PDF). Banja Luka: Vlada Republike Srpske Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske. 1. jun 2021. str. 32-33. Pristupljeno 17. 11. 2021. 
  2. ^ „Značaj svinjarstva, brojno stanje i zastupljenost svinja na teritoriji Republike Srpske...U:Program uzgoja svinja u Republici Srpskoj za period 2020-2024. godine” (PDF). www.vladars.net. Vlada Republike Srpske. Pristupljeno 19. 11. 2021. 
  3. ^ a b “Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 40/16
  4. ^ „2.5.2. Stočarska proizvodnja U:Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2021–2027. godina” (PDF). Banja Luka: Vlada Republike Srpske Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske. 1. jun 2021. str. 32. Pristupljeno 17. 11. 2021. 
  5. ^ a b „Program uzgoja svinja u Republici Srpskoj za period 2020-2024.godine” (PDF). Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS. Pristupljeno 17. 11. 2021. 
  6. ^ „Program uzgoja svinja u Republici Srpskoj za period 2020-2024. godine” (PDF). www.vladars.net. Vlada Republike Srpske. Pristupljeno 19. 11. 2021. 
  7. ^ „2.5.2. Stočarska proizvodnja U:Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2021–2027. godina” (PDF). Banja Luka: Vlada Republike Srpske Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske. 1. jun 2021. str. 33. Pristupljeno 17. 11. 2021. 

Literatura uredi

  • Zakona o stočarstvu (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 44/15)
  • Zakona o republičkoj upravi (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 115/18)

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Свињарство_у_Републици_Српској&oldid=27003268”