Seldžučko carstvo
Seldžučko carstvo (pers. دولت سلجوقیان; tur. Büyük Selçuklu Devleti, što znači „Velika seldžučka država”) je bilo srednjovekovno tursko-persijsko carstvo, na čelu sa Kunik granom Oguz Turaka. Seldžučko carstvo je kontrolisalo prostor od Hindukuša na istoku, do Anadolije na zapadu i do srednje Azije na severu do Persijskog zaliva na jugu. Iz svoje domovine u blizini Aralskog mora, Seldžuci su najpre prodrli u Horasan, a zatim u Persiju pred konačno osvajanje istočne Anadolije.[4]
| Seldžučko carstvo دولت سلجوقیان Büyük Selçuklu Devleti | |||
|---|---|---|---|
 Teritorija Seldžučkog carstva | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Mala Azija, Sredozemno more, Bliski istok, Kavkaz, srednja Azija | ||
| Prestonica | Nišapur (1037–1043) Raj (1043–1051) Isfahan (1051–1118) Hamadan, Zapadna prijestolnica (1118–1194) Merv, Istočna prijestolnica (1118–1153) | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | *persijski (službeni i dvorski jezik, glavni književni i govorni jezik)[1][2][3] | ||
| Religija | islam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | monarhija | ||
| — Sultan | Osman I | ||
| Orhan I | |||
| Murat I | |||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | srednji vek, novo doba | ||
| — Osnivanje | 1037. | ||
| — Ukidanje | 1194. | ||
| — Status | bivša država | ||
Seldžučko carstvo je osnovao Torgul-beg 1037. godine, nakon pokušaja osnivača Seldžučke dinastije, Seldžuka, u prvoj četvrtini 11. veka. Seldžukov otac je bio visoko pozicioniran u Oguskoj državi i dao je po njemu ime državi i dinastiji. Seldžuci su ujedinili podeljenu političku scenu istočnog islamskog sveta i igrali su glavnu ulogu u prvom i drugom krstaškom ratu. Zahvaljujući njima došlo je osnivanja posebne tursko-persijske kulture, usljed visoke persijanizacije u kulturi i jeziku, kao i izvoz persijske kulture u Anadoliju. Turska naselja na severozapadnim delovima carstva, koja su bila od strateške važnosti za carstvo, dovela su do turkizacije tih područja.[5] Seldžučka vladavina je nastala po uzoru na plemensku organizaciju uobičajenu među turskim i mongolskim nomadima i ličila je na porodičnu federaciju. U okviru ove organizacije vodeći član najveće porodice dodelio je članovima porodice funkcije kroz apanažu.
Carstvo je bilo podeljeno na zapadno i istočno i nije imalo prestonicu, kao ni politički centar. Prestonic su bili gradovi gde su vladari boravili u tom trenutku.
Kao i mnoga druga feudalna carstva ni Seldžučko nije dugo trajalo. Robno - novčani odnosi nisu bili glavni oblik ekonomskih odnosa, pa se ni oblasti nikada nisu ujedinile oko jednog ekonomskog i političkog središta, već je carstvo bilo utemeljeno na vojno - političkoj uniji koja je znatno oslabila kada su okupacija i vojni pohodi prestali. Vremenom su vladari pokrajina bili sve manje voljni da se pokoravaju središnjoj vlasti koji su se intezivirali nakon smrti sultana Malika šaha I. Zbog građanskih ratova i podela među emirima naredni krstaški pohodi nisu mogli da budu sprečeni, pa je carstvo propalo i osnovan je niz sultanata i emirata na teritoriji bivšeg carstva.
Izvori uredi
- ^ a b Savory 1976, str. 82
- ^ Black 2004, str. 38.
- ^ a b C.E. Bosworth, "Turkish Expansion towards the west" in UNESCO HISTORY OF HUMANITY, Volume IV, titled "From the Seventh to the Sixteenth Century", UNESCO Publishing / Routledge. str. 391: "While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkish must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time)
- ^ „Seldžučko carstvo”. Arhivirano iz originala 01. 06. 2023. g. Pristupljeno 10. 07. 2022.
- ^ Veliko Seldžučko carstvo
Literatura uredi
- Black, Edwin (2004). Banking on Baghdad: inside Iraq's 7,000-year history of war, profit and conflict. John Wiley and sons. str. 38.
- Savory, R. M. (1976). Introduction to Islamic civilisation. Cambridge University Press. str. 82.
