Sima Sokolović
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Simeon "Sima" Sokolović (bug. Симеон "Симо" Соколов; Groznatovci, 1848 — Sofija, 20. april 1918) je bio komitski vojvoda, oficir srpske i bugarske vojske i vođa Šopskog ustanka.
| Sima Sokolović | |
|---|---|
 Sima Sokolović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1848. |
| Mesto rođenja | Groznatovci,  Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 20. april 1918. (69/70 god.) |
| Mesto smrti | Sofija,  Kraljevina Bugarska |
| Vojna karijera | |
| Vojska | Kneževina Srbija Kneževina Bugarska |
| Čin | kapetan |
| Učešće u ratovima | Prvi srpsko-turski rat Drugi srpsko-turski rat Rusko-turski rat |
Biografija uredi
Sima Sokolović je rođen 1848. godine u znepoljskom selu Groznatovci kod Trna (danas opština Surdulica, Srbija). Pripada rodu Sokolovića čiji su daleki preci prema usmenom izveštaju iz 20. veka bili Mehmed paša Sokolović i Makarije Sokolović. Nakon njihove smrti, izloženi progonu Turaka i poturčenjaka, pravoslavni Sokolovići su napustili Bosnu i posle dugog lutanja po Srbiji naselili su se u planinama Krajišta, tačnije u Znepolju.[a]
Kao desetogodišnjak napustio je svoje selo i otišao u Kneževinu Srbiju, u kojoj je već postojala brojna bugarska kolonija. Njegov otac Jovan (Ivan) i stričevi su se bavili dunđerskim zanatom, i najpre su se nastanili u Topoli,[2] gde je Sima završio osnovnu školu. Godine 1865. je upisao gimnaziju u Beogradu, gde je upoznao bugarsku političku emigraciju.[2] Poseban uticaj na njega je imao Ljuben Karavelov, dok mu je đakon Dionisije Antonov, koji je u Beogradu učio bogoslovske nauke, davao novčanu pomoć.[3] Gimnaziju je završio 1870. godine. Te 1870. godine Sima Sokolović (učenik 4. razreda polugimnazije beogradske) bio u Beogradu skupljač pretplate, za Vukovu knjigu srpskih narodnih pripovetki.[4] Bio je na prvoj godini Bogoslovske škole, ali je nastavio školovanje na Istorisko–filološkom fakultetu Velikoj školi.
Nakon što je izbio Hercegovački ustanak 1875, Sokolović je sa svojim bugarskim istomišljenicima, pre svega Ljubenom Karavelovim, podržavao borbu za oslobođenje od Turaka.[3] Upoznaje se Sima sa Vasom Pelagićem i Bogdanom Zimonjićem. Uoči Srpsko-turskog rata (1876–1878), prošao je ubrzani kurs vojne obuke, koja ga je preporučila za oficirski čin.[3]
Srpsko-turski ratovi uredi
Za vreme Prvog srpsko-turskog rata je bio komandant „Staro-Srbijanskog“ bataljona[traži se izvor] koga su činili dobrovoljci iz Niškog sandžaka. Postojala je "Četa Sime Sokolovića" 1877. godine, sa 244 četnika, podeljenih u dve jedinice. Jedna jedinica je krenula za Breznik a druga za Kosarevo. Dobrovoljci iz okoline Trna dobili su decembra te godine oružje doneseno iz Srbije, od strane vojvode Sime. Sima je sa dvadesetak saboraca preuzeo od Srbije i preneo preko granice, 600 pušaka i 20 sanduka municije, koje mu je dao srpski pukovnik Horvatović. Pošto su iz Trna počeli da odstupaju Turci, organizovan je narodni ustanak.
U sastavu dobrovoljačkih jedinica su se nalazili i Bugari i Srbi iz različitih krajeva Osmanskog carstva.[5] Istakao se tokom 1878. godine u bojevima na Kadi Bogazu, Babinoj Glavi, Tresibabi, a najviše u borbama za oslobođenje Pirota, kao i u prodoru srpske vojske prema Ćustendilu.[6] Oko Crne Trave i Masurice bio je položaj poručnika Sokolovića sa 100 ustanika.[7]
Sa grupom dobrovoljaca iz Klisure, učestvovao je u bici za oslobođenje Vranja. Po oslobođenju Podujeva od Turaka 1878. bio je prvi sreski načelnik u tom mestu.[1]
Srpska vojska ga je više puta pohvalila i odlikovala ga za iskazanu hrabrost.[6] Odlikovan je zlatnom kolajnom za hrabrost i počasnim činom poručnika srpske vojske.[8]
Kao i drugi Bugari koji su učestvovali u ratu kao pripadnici srpske vojske zadržao je trajne veze sa saborcima i prijateljima u Srbiji.[9]
Kada je deo Znepolja sa gradom Trnom, koji je od Turaka oslobodila srpska vojska, na zahtev Rusa, a po odluci Berlinskog kongresa pripao Bugarskoj, svoja dva rođena brata Tonču i Stamenka je doveo u Pustu reku i naselio ih u Lapotincu.[1]
Nakon stvaranja Kneževine Bugarske vratio se u zavičaj. U Bugarskoj je bio narodni poslanik, a bavio se i advokaturom.[b] Kao poslanik se zalagao za obnovu Trnskog kraja, koji je u ratu teško stradao.[6]
Srpsko-bugarski rat uredi
Pripremajući se za ujedinjenje dve bugarske države, stvoren je u selu Dermedere kod Plovdiva "Tajni odbor za ujedinjenje obeju bugarskih zemalja", pod predsedništvom prof. Zaharija Stojanova. Član tog odbora bio je i kapetan Sima Sokolović, tada komandant žandarmerije bugarske.[10] Nakon nasilnog pripojenja Rumelije, septembra 1885. godine zaoštrili su se odnosi između Srbije i Bugarske. Usledio je od strane Srbije prekid diplomatskih odnosa, i pripreme za rat. Srpsko-bugarski rat, kao i većinu Bugara ga je iznanadio. Mada je imao kapetanski čin, koji je u bugarskoj vojsci bio praktično najviši i veliko ratno iskustvo, nije mogao da se bori protiv srpske vojske. Poverena mu je jedna dobrovoljačka formacija za odbranu Sofije, do koje srpska vojska nije ni stigla.[6]
Nakon rata je pomagao srpske emigrante i živeo uglavnom mirno, van političke i stranačke scene.[9] Nakon ugušenja Timočke bune 1883, podignute protiv kralja Milana Obrenovića, većina njenih učesnika je pohapšena, ali su vodeći idejni pokretači bune, na čelu sa Nikolom Pašićem, Aleksom Stanojevićem i drugim, uspeli da izbegnu hapšenje prešavši u Kneževinu Bugarsku. Glavni cilj im je bio svrgavanje kralja Milana sa prestola, a organizacija za pobunu je rađena iz Bugarske, uz pomoć bugarskih ratnih drugova, među kojima je bio i advokat!!! Sima Sokolović.[9][v]
Napomene uredi
- ^ prema kazivanju Milorada Sokolovića, lekara iz Leskovca, poreklom iz Lapotinca[1]
- ^ pogrešno, jer to je bio samo njegov imenjak
- ^ bio je to u stvari neko drugi - Simo Sokolov, bugarski advokat i novinar, urednik lista "Saznanje" od 1883. godine...iz knjige Latinka Perović, Andrej Šemjakin: "Nikola P.Pašić - pisma, članci i govori...", Beograd 1995. godine
Reference uredi
- ^ a b v Jovanović 1976, str. 69.
- ^ a b Radosavljević 2013, str. 235.
- ^ a b v Radosavljević 2013, str. 236.
- ^ Vuk St. Karadžić: "Srpske narodne pripovetke", Beograd 1870. godine
- ^ "Službeni vojni list", Beograd 13. oktobar 1906. godine
- ^ a b v g Radosavljević 2013, str. 237.
- ^ Nikola Ilić: "Oslobođenje Južne Srbije", Beograd 1977. godine
- ^ Stojančević 1979, str. 197.
- ^ a b v Radosavljević 2013, str. 238.
- ^ "Otadžbina", Beograd 1887. godine
Izvori uredi
Literatura uredi
- Iliev, Nikolaй (2000). Kapitan Simo Sokolov, Trъnskoto vъstanie ot 1877. Sofiя.
- Iliev, Nikolaй (2012). Trъnčani - borci za bъlgarskata nacionalna kauza. Sofiя.
- * Radosavljević, Nedeljko V. (2013). Radosavljević, Nedeljko V., ur. „Simo Sokolov i srpska emigracija u Bugarskoj 1883–1886 (dokumenti)” (PDF). Mešovita građa (Miscellanea). Beograd: Istorijski institut. XXXIV. ISSN 0350-5650. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 10. 2015. g. Pristupljeno 16. 5. 2018.
- Stojančević, Vladimir (1979). Milić, Danica, ur. „Kodžobaša Trnske kaze Aranđel Stanojević i srpsko-bugarski spor oko Trna i Znepolja 1878-1879”. Istorijski časopis. Beograd: Istorjiski institut. 25-26. Pristupljeno 15. 5. 2018.
- Jovanović, Jovan V. (1976). Pusta reka antropogeografska i sociološka istraživanja - drugi (poseban) deo (PDF) (na jeziku: engleski). Leskovac: Narodni muzej u Leskovcu. Pristupljeno 16. 5. 2018.