Spomenik Jevrejima stradalim u Dušegupki
44° 48′ 52″ S; 20° 27′ 02″ I / 44.814413° S; 20.450446° I
| Spomenik Jevrejima stradalim u Dušegupki | |
|---|---|
 Spomenik Jevrejima stradalim u Dušegupki | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Savski Venac |
| Vreme nastanka | 2014 |
Spomenik Jevrejima stradalim u Dušegupki postavljen je u ulici Branka Krsmanovića, između br. 2 i 4, u Gradskoj opštini Savski Venac, u Beogradu.
Istorija uredi
Sa teretnog vagona na koloseku železničke stanice Zemun istovaren je 10.3.1942. veliki kamion marke „Saurer 6 GGF-L" (prvi od 20), na čijoj je šasiji montiran ogroman monolit bez otvora ili prozora. Neobična modifikacija napravljena je u fabrici Gaubschat Fahrzeugwerke GmbH u Nemačkoj. Ovim kamionom prevoženo je od 50 do 80 (čak i 100) Jevreja logoraša Starog sajmišta preko pontonskog mosta na Savi, a pri zastoju na drugoj strani reke, jedan od dva vozača okretao bi posebnu polugu za puštanje izduvnog gasa u unutrašnjost vozila. Za vreme vožnje bi nesrećni zarobljenici iz logora bili ubijeni. Kamion gasna komora ili dušegupka je vozio svakodnevno, ponekad i više puta tokom proleća 1942. godine, do masovne grobnice u Jajincima. Prve žrtve su bili pacijenti i osoblje beogradske jevrejske bolnice (ul. Visokog Stavana na Dorćolu), pogubljeni 18. i 19. marta (19. do 23.[1]) 1942, njih preko 800. Do 10. maja 1942. oficiri Gec i Mejer koji su vozili kamion, usmrtili su na isti način još oko 6300 Jevreja. Gec i Mejer nisu nađeni posle rata, i njihova zlodela su ostala nekažnjena.[2][3][4]
Otkrivanje i izgled spomenika uredi
Ambasador Izraela u Srbiji Josif Levi i predsednik GO Savski venac Dušan Dinčić otkrili su 5. avgusta 2014. godine u Ulici braće Krsmanović, spomenik Jevrejima, preko 6300 uglavnom žena i dece, stradalim u Beogradu od marta do maja 1942. godine. Lokacija je između brojeva 2 i 4 jer je to bilo mesto zaustavljanja kamiona, prebacivanja poluge i početka gušenja – „stanica smrti“.[5]
Spomenik je rad arhitektkinja Ane Korice i Konstantine Marsenić.
Forma spomen – obeležja je betonski zid – monolit, asocijacija hladnoće, zaštite, granica...i tesnac kojim prelazimo iz života u smrt.[6] Spomenik simbolizuje i kamion, zbijenost žrtava, „prozore za odrasle i decu, pogled u nebo“.[7] Na pločama je ispisan psalm iz Talmuda: „Neću više vidjeti čovjeka među onima koji stanuju na svijetu“ (Isaija 38:11) , i na jevrejskom. U dnu spomenika utisnut je trag originalnih „Kontinetal“ guma modela „Saurer“ kamiona, koje je jedna od autorki spomenika, Ana Korica, uspela da posle duge potrage otkrije u jednom skladištu u Češkoj.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ D. Jokić - Stamenković. „Spomenik Jevrejima stradalim u Dušegupki”. protivzaborava.com. Pristupljeno 13. 8. 2020.
- ^ D. Jokić-Stamenković. „Spomenik Jevrejima ugušenim u dušegupki”. politika.rs. Pristupljeno 13. 8. 2020.
- ^ „Logor Sajmište”. zlocininadsrbima.com. Pristupljeno 13. 8. 2020.
- ^ Komarčević, Dušan. „Sećanje na Holokaust: Spomenik jevrejskim žrtvama dušegupke”. slobodnaevropa.org. Pristupljeno 13. 8. 2020.
- ^ „OTKRIVEN SPOMENIK JEVREJIMA IZ «DUŠEGUPKE»”. savskivenac.rs. Pristupljeno 13. 8. 2020.[mrtva veza]
- ^ „Spomen-obeležje žrtvama Holokausta”. designed.rs. Arhivirano iz originala 13. 08. 2020. g. Pristupljeno 13. 8. 2020.
- ^ Mihajlović, Maja. „Da li ste se ikad zapitali koja simbolika se krije iza spomenika žrtvama Dušegupke?”. haver.rs. Pristupljeno 13. 8. 2020.