Sredačka župa
Sredačka župa je jedna od župa u okolini Prizrena, uz Sirinićku župu, Goru, Opolje i Prizrenski Podgor. To je kotlina, koja se progeže sa obe strane reke Prizrenska Bistrica, između Prizrena i ski-centra Brezovica. Površina joj je 163 km². Administrativno, deo je AP Kosovo i Metohija i Opštine Prizren. Istorijski, od 1912. do 1963. ova oblast je bila zasebna opština pod nazivom Sredska, sa sedištem u istoimenom selu.
U Sredačkoj župi dominiraju planinski pašnjaci (56,7% površina), šume (24,6%), njive oranice (10,4%) i livade (4,9%). Manje površine se koriste za gajenje voća i vinogradarstvo.
U Sredačkoj župi se nalaze mnoge srednjovekovne crkve koje datiraju iz doba dinastije Nemanjića.
Sredačka župa je u periodu 1918–1940. predstavljala administrativnu oblast Kraljevine Jugoslavije sa centrom u selu Sredska. U posleratnoj FNR Jugoslaviji 1963. godine naselja Sredačke Župe su priključena opštini Prizren kao mesne zajednice.
Naselja Sredačke župe su: Sredska (po kome je i dobila ime), Pousko, Jablanica, Lokvica, Rečane, Živinjane, Planjane, Nebregošte, Manastirica, Stružje, Donje Ljubinje, Gornje Ljubinje, Drajčići, Mušnikovo, Gornje Selo. Župa je dobila ime po mestu Sredska u kome danas ima oko 100 stanovnika. Najveće je mesto Gornje Ljubinje sa oko 2.000 stanovnika.
Stanovnici župe danas su najvećim delom oko 7000 slovenskih Muslimana (tj. pobošnjačeni Goranci), kao i stotinak Srba (većina Srba je proterana od dolaska NATO-a). Srbi i danas čine većinu u selima Sredska (4 crkve) i Živinjane (1 crkva), ali ih najveći broj živi u mešovitom selu Mušnikovo (2 crkve). Takođe Srbi žive i selima Drajčići (1 crkva) i Gornje Selo (1 crkva), dok u danas muslimanskom selu Planjane postoji obnovljena crkva i pravoslavno groblje, a Srpsko stanovništvo tu boravi samo za vreme pravoslavnih praznika.[1]
Crkva Svetog Ilije u Lokvici je 1999. razorena, oskrnavljena i minirana po dolasku nemačkih snaga KFOR-a. [2]
Više stotina prognanih meštana srpske nacionalnosti se sveke godine 28. avgusta okuplja i proslavlja pravoslavni praznik Velika Gospojina u porti crkve Svete Bogorodice.
Stanovništvo je usled izolovanosti zadržalo arhaične narodne običaje, folklor i jezik.
Vidi još
urediLiteratura
uredi- Ivanović, Milan (2013). Metohija: spomenici i razaranja. Novi Sad; Beograd: Prometej; Službeni glasnik.
- Đokić, Nebojša; Rogožarski, Jelena; Baltić, Milena (2023). „Prilog istoriji Sredačke župe”. Kosovo i Metohija kroz činjenice, tumačenja i simbole. Priština — Leposavić: Institut za srpsku kulturu. Knjiga 2 — istorija i etnologija: 307—347. ISBN 978-86-89025-92-7. COBISS.SR 123538441 COBISS.SR 123566857.
