Scenski pokret

Scenski pokret je jedno od sredstava glumačkog izraza. U savremenom pozorištu, u dogovoru sa rediteljem, postavlja ga umetnik - glumac ili koreograf - specijalizovan za ovaj segment umetničkog izraza.^[1]

Scenski pokret je zajednički naziv za umetnički izraz putem govora, pokreta tela, glume, muzike i drugih sredstava, koja se neposredno predstavljaju publici na otvorenoj pozornici.^[2]

Istraživanja o komunikaciji uopšte, pokazuju da je upravo neverbalna komunikacija u ovoj razmeni zastupljena čak 70% i to kroz: boju glasa, repeticiju, teksturu, zvukove, disanje, gestakulaciju, ekspresije lica, napetosti mišića itd.^[2]

Duboka i jaka osećanja se mnogo lakše mogu pokazati, osetiti i razumeti na neverbalnoj ravni. Stoga je scenski pokret disciplina koja se koristi neverbalnom komunikacijom i govorom tela da bi razmena sa publikom na sceni bila kompletna, duboka i jasna.^[2]

Scenski pokret kao elemenat neverbalne komunikacije ima izuzetnu važnost i veoma često čak veći značaj od verbalnog izražavanja, jer zbog svoje višeznačnosti uspešnije komunicira emociju.^[2]

Pretpostavke i pokazatelji efikasnosti scenskog pokreta

Izraz lica, boja glasa i zauzet stav, uzrok je stvaranja slike o govorniku bez obzira na ono što govori.
Promatranjem neverbalne komunikacije kao što su: položaj tela i pozicije udova, zatim, praćenjem pogleda govornika, moguće je stvoriti jasniju sliku o kontekstu same poruke.
Svesnom upotrebom neverbalne komunikacije moguće je uspešnije predstaviti sebe drugima, izazvati željene reakcije i održati pažnju.
Scenski pokret lakše komunicira emociju u odnosu na verbalnu komunikaciju.
Poruku je moguće preneti bez upotrebe verbalne komunikacije.
Neverbalna komunikacija u scenskom pokretu može poslužiti da prenese dublje značenje i ukaže na specifičnosti poruke koje nisu iskazane verbalno.^[2]

Relevantni pojmovi u scenskom pokretu

Izraz lica - različita emocionalna stanja (bes, tuga, iznenađenje, sreća, strah i gađenje)
Držanje tela - proučava se zajedno sa drugim neverbalnim signalima, kako bi se odredio stepen pažnje ili saradnje, status u odnosu na drugog partnera u interakciji, ili stepen u kojem se on datoj osobi sviđa (elementi su npr. nagnutost tela ka sagovorniku, klonulost tela, napregnutost tela itd)
Dodirivanje - može biti usmereno na sebe ili drugu osobu.
Gledanje - Gde, kako i koliko dugo gledamo tokom interakcije, glavna su pitanja na koja se fokusiraju studije gledanja. Gledanje se odnosi na usmeravanje pogleda, uopšte, u smeru lica druge osobe. Uzajamno gledanje pojavljuje se kad oni koji su u interakciji gledaju jedan drugom u oči.
Glasovno ponašanje - se odnosi na to kako je šta rečeno, a ne na sadržaj izrečenog. To je zapravo, niz neverbalnih glasovnih znakova koji prate sam govor. Tu postoje dva tipa zvukova:
- glasovne varijacije koje proizvode glasnice tokom govora, a zavise od promena u visini, trajanju, glasnoći i ćutanju;
- glasovi koji su primarno rezultat drugih fizioloških mehanizama, osim samih glasnica, npr. ždrelne, usne ili nosne duplje.
Malo pozorište "Duško Radović", Beograd, "Oliver Tvist", 2009, foto Đorđe Tomić - Milica Pisić
Ponavljanje - Neverbalna komunikacija može podržati ono što je verbalno rečeno, npr. pokazati sagovorniku rukom kuda ovaj treba da krene kao potvrdu izrečenog.
Protivrečje - nekongruentnost verbalnih i neverbalnih poruka.
Neverbalna komunikacija - je preteča svih oblika komunikacije i ona se razvija uporedo sa razvojem čoveka kroz istoriju. Ona služi za izražavanje emocija, naglašavanje verbalne poruke, izražavanje stava prema sagovorniku, kao zamena za verbalnu poruku, za ponavljanje verbalne poruke, da bi se regulisala verbalna komunikacija i kao suprotstavljanje verbalnoj komunikaciji.
Verbalna komunikacija - je komunikacija između dve ili više osoba u ličnom kontaktu i naziva se razgovorom ili konverzacijom.^[2]

Scenski pokret kao izražajno sredstvo

Scenski pokret je jedno od osnovnih izražajnih sredstava scenskih umetnika (glumaca, pevača i sl.). Njegovu realizaciju u predstavi po ideji i kocenptu reditelja kreira stručnjak za scenski pokret, odnosno, glumac koji se specijalizovao za ovu oblast, ili, koreograf.^[2]

Primena scenskog pokreta kao izražajnog sredstva

Ples (snažan alat za spoznaju emocija, imitiranje osećaja, društveni bunt, psihoterapiju kroz pokret, kinezičku komunikaciju / govor tela, proksemičku komunikaciju i znakove, vizuelnu komunikaciju, ekspresiju kroz ples, doprinos plesa afektivnim stanjima, uticaj plesa na raspoloženje, emocionalne reakcije, antropološki značaj, ples kao stanovište, ples u medicinskoj tradiciji, ples kao život i smrt, ples kao lek, ples kao patologija)
Balet (ekspresionistički ples, dvorski baleti, narativni balet i neverbalna komunikacija, narativnost baleta)
Pozorište - dramsko, plesno, muzičko, lutkarsko (komunikaciono biće pozorišta, pozorište kao suštinski dijalog i komunikacija)
Mjuzikl^[2]

Reference

^ Jovanović, Raško V.; Jaćimović, Dejan (2013). Leksikon drame i pozorišta. Beograd: Prosveta. ISBN 978-86-07-01999-1.
^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž Hasanbegović, Dino (2019). „Scenski pokret kao način Prijenosa neverbalne poruke, magistarski rad” (PDF). Univerzitet u Sarajevu, Fakultet političkih nauka, odsjek: Komunikologija. Pristupljeno 7. 8. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Katedra za glumu FDU, Scenske igre, prof. Branka Pujić Jovanović sa studentima

Spoljašnje veze

Novi Teatar, Scenski pokret, razgovor povodom knjige Marijane Prpe Fink, „Scenski pokret i njegovo dejstvo na gledaoca“

[1] Jovanović, Raško V.; Jaćimović, Dejan (2013). Leksikon drame i pozorišta. Beograd: Prosveta. ISBN 978-86-07-01999-1.

[:0-2] v ^g ^d ^đ ^e ^ž Hasanbegović, Dino (2019). „Scenski pokret kao način Prijenosa neverbalne poruke, magistarski rad” (PDF). Univerzitet u Sarajevu, Fakultet političkih nauka, odsjek: Komunikologija. Pristupljeno 7. 8. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]