Taškent
Taškent (uzb. Toşkent) je glavni grad Uzbekistana. Broj stanovnika Taškenta je 2006. iznosio 1.967.879, a 3.171.259 u širem gradskom području, dok je 2018. godine grad imao 2.485.900 žitelja. Taškent je isto tako najveći grad u bivšoj sovjetskoj Centralnoj Aziji (mada veći urbani centri Urumći u Kini i Kabul u Avganistanu leže unutar geografskog regiona centralne Azije).[1] On je lociran na severoistoku zemlje u blizini granice sa Kazahstanom.
| Taškent Toşkent | |
|---|---|
Taškent | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Uzbekistan |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2020. | 2.571.668 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 20′ 00″ S; 69° 18′ 00″ I / 41.333333° S; 69.3° I |
| Aps. visina | 455 m |
  Taškent Taškent na karti Uzbekistana | |
_12-07.JPG)
Danas, kao glavni grad nezavisnog Uzbekistana, Taškent zadržava multietničku populaciju, pri čemu su Uzbeci većinska etnička grupa. Godine 2009, grad slavio 2.200 godina svoje zapisane istorije.[2]
Istorija uredi
Taškent se prvi put pominje u pisanim izvorima u 3. veku pre nove ere. Njegovo originalno ime Čoč, kasnije Toškant ima značenje „Kamen“ ili „Kameni grad“ u turskom i kineskom jeziku. Prvo utvrđenje je ovde nastalo u 4. ili 5. veku nove ere.
Arapi su zauzeli Taškent 751. i tu naišli na zapadne kineske ispostave. Oni su doneli islam u ove krajeve. Tokom 9. i 10. veka grad je bio u državi Samanida. U 11. veku, Taškent se po prvi put pominje kao grad.
Džingis Kan je zauzeo grad 1220. i priključio ga svom carstvu. U 14. veku Taškent je došao pod vlast ratnika Timura Lenka čiji su naslednici proširili carstvo u srednjoj Aziji. Do 1510. oni su stekli potpunu vlast nad širom oblasti oko Taškenta.
U 17. i 18. veku razvile su se jake trgovinske veze Taškenta sa Rusijom na severu. Trgovci su putovali karavanima kamila. Car Petar I je slao svoje poslanike u ove krajeve.
Ruski car Nikolaj I pokušao je 1839. da zaustavi ekspanziju Britanaca u ove krajeve. Ruske trupe su zauzele Taškent, koji je 1865. proglašen centrom gubernije Turkestan.
Posle Oktobarske revolucije 1917, Taškent je 18. aprila 1918. proglašen za glavni grad „Autonomne socijalističke sovjetske republike Turkestan“ u okviru Rusije. Ova republika je 1924. izdvojena iz Rusije i podeljena, a Taškent pripao Uzbečkoj SSR u Sovjetskom Savezu. Oblast severno od grada je pripala Kazahskoj SSR. Glavni grad republike je prvobitno bio Samarkand, a Taškent je to postao 1930.
Zemljotres od 26. aprila 1966. teško je uništio grad. Taškent je ponovo izgrađen tokom 1960-ih i 1970-ih.
U Taškentu je 31. avgusta 1991. proglašena nezavisnost Uzbekistana.
Geografija uredi
Taškent se nalazi na severoistoku Uzbekistana. U neposrednoj blizini grada prolazi granica s Kazahstanom, te je Taškent pogranični grad (granica prolazi gradskim predgrađima, čak postoje predgrađa koja se nalaze u Kazahstanu). U sovjetskom razdoblju su granice među republikama povlačene na neobičan način, te to otežava funkcionisanje današnjih samostalnih država.
Taškent je smešten u dolini zapadno od planinskih lanaca. Grad leži u dolini reke Čirčik, pritoci Sir-Darje. Sir-Darja je jedna od najvažnijih reka srednje Azije i glavni centar naseljenosti i privrede.
Klima uredi
Taškent ima mediteransku klimu (Kepen: Csa)[3] sa jakim uticajem kontinentalne klime (Kepen: Dsa).[3] Kao rezultat toka, Taškent ima hladne i često snežne zime, koje nisu tipične za mediteransku klimu, i duga topla i suva leta. Zima pokriva mesece decembar, januar i februar. Najveći deo padavina se javlja tokom tih meseci, i one obično padaju kao sneg. Grad doživljava dva vrha precipitacije u ranoj zimi i u proleće. Ovaj donekle neobična raspodela padavina je delom posledica nadmorske visine grada od 500 m. Duga leta u Taškentu obično traju od maja do septembra. Taškent može da bude izuzetno topao tokom jula i avgusta. Grad prima veoma malo padavina tokom leta, a posebno od juna do septembra.[4][5]
| Klima Taškenta (1981–2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 22,2 (72) |
25,7 (78,3) |
32,5 (90,5) |
36,4 (97,5) |
39,9 (103,8) |
43,0 (109,4) |
44,6 (112,3) |
43,1 (109,6) |
39,8 (103,6) |
37,5 (99,5) |
31,1 (88) |
27,3 (81,1) |
44,6 (112,3) |
| Maksimum, °C (°F) | 6,9 (44,4) |
9,4 (48,9) |
15,2 (59,4) |
22,0 (71,6) |
27,5 (81,5) |
33,4 (92,1) |
35,6 (96,1) |
34,7 (94,5) |
29,3 (84,7) |
21,8 (71,2) |
14,9 (58,8) |
8,8 (47,8) |
21,63 (70,92) |
| Prosek, °C (°F) | 1,9 (35,4) |
3,9 (39) |
9,4 (48,9) |
15,5 (59,9) |
20,5 (68,9) |
25,8 (78,4) |
27,8 (82) |
26,2 (79,2) |
20,6 (69,1) |
13,9 (57) |
8,5 (47,3) |
3,5 (38,3) |
14,79 (58,62) |
| Minimum, °C (°F) | −1,5 (29,3) |
0,0 (32) |
4,8 (40,6) |
9,8 (49,6) |
13,7 (56,7) |
18,1 (64,6) |
19,7 (67,5) |
18,1 (64,6) |
13,0 (55,4) |
7,8 (46) |
4,1 (39,4) |
0,0 (32) |
8,97 (48,14) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −28 (−18) |
−25,6 (−14,1) |
−16,9 (1,6) |
−6,3 (20,7) |
−1,7 (28,9) |
3,8 (38,8) |
8,2 (46,8) |
3,4 (38,1) |
0,1 (32,2) |
−11,2 (11,8) |
−22,1 (−7,8) |
−29,5 (−21,1) |
−29,5 (−21,1) |
| Količina padavina, mm (in) | 57,8 (2,276) |
57,2 (2,252) |
64,8 (2,551) |
59,8 (2,354) |
40,9 (1,61) |
10,8 (0,425) |
3,5 (0,138) |
1,9 (0,075) |
5,9 (0,232) |
29,3 (1,154) |
41,3 (1,626) |
53,6 (2,11) |
426,8 (16,803) |
| Dani sa padavinama | 11,1 | 9,6 | 11,4 | 9,5 | 7,0 | 3,2 | 1,3 | 0,7 | 1,5 | 4,8 | 7,3 | 9,5 | 76,9 |
| Dani sa snegom | 13 | 8 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0,2 | 2 | 8 | 32,2 |
| Relativna vlažnost, % | 73 | 68 | 62 | 60 | 53 | 40 | 39 | 42 | 45 | 57 | 66 | 73 | 56,5 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 117,3 | 125,3 | 165,1 | 216,8 | 303,4 | 361,8 | 383,7 | 365,8 | 300,9 | 224,8 | 149,5 | 105,9 | 2.820,3 |
| Izvor #1: Centre of Hydrometeorological Service of Uzbekistan,[6] World Meteorological Organisation[7] | |||||||||||||
| Izvor #2: Pogoda.ru.net (record low and record high temperatures),[8] NOAA (mean monthly sunshine hours, 1961–1990)[9] | |||||||||||||
Stanovništvo uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
| 1959. | 1970. | 1980. | 1989. | 2005. |
|---|---|---|---|---|
| 911.930 | 1.384.509 | 1.780.002 | 2.072.459 | 2.135.700 |
Privreda uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Saobraćaj uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ „Residents of Tashkent city exceeds 2.48m people”. Uzdaily.com. Arhivirano iz originala 13. 10. 2018. g.
- ^ „Юbileй Taškenta. Takoe bыvaet tolьko raz v 2200 let”. Fergana - meždunarodnoe agentstvo novosteй. Pristupljeno 10. 12. 2017.
- ^ a b Updated Asian map of the Kepenova klasifikacija klimata system
- ^ Tashkent Travel. „Tashkent weather forecast”. Tashkent, Uzbekistan. Arhivirano iz originala 29. 5. 2009. g. Pristupljeno 11. 6. 2009.
- ^ Happy-Tellus.com. „Tashkent, Uzbekistan travel information”. Helsinki, Finland: Infocenter International Ltd. Arhivirano iz originala 27. 6. 2009. g. Pristupljeno 11. 6. 2009.
- ^ „Climate Data for Tashkent”. Centre of Hydrometeorological Service. Pristupljeno 28. 11. 2012.
- ^ „World Weather Information Service – Tashkent”. World Meteorological Organisation. Arhivirano iz originala 18. 05. 2019. g. Pristupljeno 16. 8. 2012.
- ^ „Weather and Climate-The Climate of Tashkent” (na jeziku: ruski). Weather and Climate. Pristupljeno 16. 8. 2012.
- ^ „Tashkent Climate Normals 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 12. 2. 2017.
- ^ „Berlin – City Partnerships”. Der Regierende Bürgermeister Berlin. Arhivirano iz originala 21. 5. 2013. g. Pristupljeno 17. 9. 2013.
- ^ „Seoul – Sister Cities [via WayBackMachine]”. Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). Arhivirano iz originala 25. 3. 2012. g. Pristupljeno 23. 8. 2013.
- ^ „International Cooperation: Sister Cities”. Seoul Metropolitan Government. Arhivirano iz originala 10. 12. 2007. g. Pristupljeno 26. 1. 2008.
Literatura uredi
- Stronski, Paul, Tashkent: Forging a Soviet City, 1930–1966 (Pittsburgh, University of Pittsburgh Press, 2010).
- Jeff Sahadeo, Russian Colonial Society in Tashkent, 1865–1923 (Bloomington, IN, Indiana University Press, 2010).
- „Tashkund”. Edinburgh Gazetteer. Edinburgh: Longman, Rees, Orme, Brown, and Green. 1822.
- Edward Balfour, ur. (1871). „Tashkend”. Cyclopaedia of India and of Eastern and Southern Asia (2nd izd.). Madras.
- Eugene Schuyler (1877), „Tashkent”, Turkistan, New York: Scribner, Armstrong & Co.
- L.F. Kostenko (1880). „(Taškent)”. Turkestanskij (na jeziku: ruski).
- John Mowbray Trotter (1882). „Tashkand”. Western Turkestan. Calcutta: Superintendent of Government Printing.
- Henry Lansdell (1885). „Tashkend”. Russian Central Asia, including Kuldja, Bokhara, Khiva and Merv. London: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington.
- Michael Myers Shoemaker (1904), Heart of the Orient: Saunterings through Georgia, Armenia, Persia, Turkomania, and Turkestan, to the Vale of Paradise, New York: G.P. Putnam's Sons
- „Tashkent”. The Encyclopædia Britannica (11th izd.). New York: Encyclopædia Britannica. 1910. OCLC 14782424.
- William Eleroy Curtis (1911), „Tashkend”, Turkestan, New York: Hodder & Stoughton
- E.G. Kemp (1911), „Tashkent”, The Face of Manchuria, Korea, Russian Turkestan, New York: Duffield
- „Tashkent”. Russia. Leipzig: Karl Baedeker. 1914. OCLC 1328163.
- David MacKenzie (1969). „Tashkent—Past and Present”. Russian Review. 28.
- Pierce, Richard A. (1975). „Toward Soviet Power in Tashkent, February–October 1917”. Canadian Slavonic Papers. 17.
- Tashkent Entsiklopediya (na jeziku: ruski). 1984.
- Toşkent: entsiklopediya (na jeziku: Uzbek). Toşkent: Ḳomuslar Boş Tahririyati. 1992.
- Adeeb Khalid (1996). „Tashkent 1917: Muslim Politics in Revolutionary Turkestan”. Slavic Review. 55.
- Balland, Daniel (1997). „Tachkent, metropole de l'Asie centrale?”. Cahiers d'etudes sur la Mediterranee orientale et le monde Turco-Iranien (na jeziku: French). 24.
- Jeff Sahadeo (2004). „Empire of Memories: Conquest and Civilization in Imperial Russian Tashkent”. Canadian Slavonic Papers. 46.
- C. Edmund Bosworth, ur. (2007). „Tashkent”. Historic Cities of the Islamic World. Leiden: Koninklijke Brill. ISBN 978-90-04-15388-2.
- Jeff Sahadeo, Russian Colonial Society in Tashkent, 1865–1923 (Bloomington, IN, Indiana University Press, 2010).
- Stronski, Paul (2010). Tashkent: Forging a Soviet City, 1930–1966. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0-8229-7389-8.
- Kosmarski, Artyom (2011), „Grandeur and Decay of the Soviet Byzantium: Spaces, Peoples, and Memories of Tashkent, Uzbekistan”, Ur.: Tsypylma Darieva; et al., Urban Spaces after Socialism, Frankfurt am Main: Campus, ISBN 9783593393841
