Trap (streljaštvo)
Trap je sportsko gađanje puškom sačmarom na leteće mete u vazduhu na linijskom strelištu. Mašine za izbacivanje meta ugrađene su u rov koji je paralelan sa streljačkim mestima (kod skita je polukružna). Mogu biti različite konstrukcije tj ručno-mehaničkog, električnog ili elektronskog okidanja. Izbačaj i ugao leta u odnosu na strelca ide u raznim pravcima, a taj redosled nije poznat takmičaru (kod skita je poznat). U slučaju promašaja mete prvim hicem, za vreme leta mete dok je još u vazduhu, strelac može ispaliti još jedan hitac (kod skita nema drugog metka), a računa se da je meta pogođena ako se od nje odvoji vidljiv komadić.
Ova disciplina je u programu Letnjih olimpijskih igara od drugih Igara 1900. u Parizu.
Istorijat gađanja u leteće mete (glinene golubove) uredi
Gađanje letećih meta je relativno stara disciplina. Pojavila se sredinom 19. veka u Americi, gde sve više dobija na polularnosti s napuštanjem gađanja živih golubova, uslovljenih ne samo ekonomskim nego i estetskim razlozima. Američki kapetan Adam Henri Bogardus, Ira Pejn i Vilijam Frenk Karver prvi propagiraju tu novu disciplinu. Oni gađaju staklene kugle i glinene „golubove“ puškom sačmarom. Staklene kugle bile su posebnim katapultima izbacivane iza improvizovano postavljenog zaklona ispred strelca. Kapetan Bogard je prvi patentirao jedan takav katapult pod imenom Bogardov trap.
Umesto staklenih kugli sve češće su se pravile pločice od gline, koje su se pokazale praktičnije i na kraju su sastvim potisnule staklene kugle. Osim pločica od gline upotrebljavali su se i „golubovi“ od lima, koji su pre stavljanja u katapult uvaljani u crveni prah (englesko crvenilo), pa su pri pogotku pstavljali trag crvene pražine. Slične mete su pravljene i od papira (Kolumbija), tako da su. kad bi bile pogođene makar jednim zrnom, kroz prostrelnu rupu ispuštali ugljenu prašinu. Zbog lošeg markiranja pogodka, napušta se pravljenje takvih meta, pa se početkom 20. veka ustaljuje proizvodnja meta tanjurastog oblika od gline i asfalta. Taj oblik i materijali meta su se zadržali do danas, a stari naziv glineni golub je zamenjen novim leteća meta.
Disciplinu gađanja glinenih golubova prenosi 1890. iz Amerike u Evropu, Armin Tener. Novu i atraktivnu disciplinu brzo prihvataju Nemci i Francuzi, pa je ona od 1900. i olimpijska disciplina. Gađanje letećih meta puškom sačmarom obuhvata dve različite discipline: gađanje na linijskom strelištu - trap i gađanje na polukružnom strelištu - skit
Razvoj ove discipline na teritoriji Jugoslavije uredi
Gadine 1913 osnovan je u Zagrebu prvi streljački klub za gađanje glinenih golubova, a 1925 gađanje glinenih golubova bilo je u programu godišnjeg gađanja u Ljubljani. Bilo je na programu prvog prvenstva Jugoslavije u streljaštvu 1930. Na prvenstvu Balkana 1933 u Varni (Bugarska) Jugoslavija je osvojila prvenstvo.
Prvo strelište za gađanje glinenih golubova otvreno je na hipodromu u Beogradu 1935.. Sve discipline gađanja puškom sačmarom su od 1956. u nadležnosti Streljačkog saveza Jugoslavije i ravnopravne su su sa svim disciplinama međunarodnog programa.
Pravila takmičenja uredi
Međunarodna strelišta za trap sastoje se od rova sa 15 mašina za izbacivanje meta. Mašine su raspoređenje u 5 baterija po tri mašine. Na 15 metara od rova, u pravcu srednje mašine u grupi (bateriji) od tri mašine nalazi se streljačko mesto. Vatrena linija ima 5 mesta. Rov u kojem su smeštene mašine i posluga, zbog sigurnosti mora biti ukopan u zemlju i dobro natkriven. streljačko mesto nalazi se na betonskoj podlozi, koja je u istom nivou sa krovom bunkera, veličine 1 h 1 m². Izbačene mete imaju domet od 75 do 85 m, a visina merena na desetom metru od rova kreće se od 1,5 do 4 metra. Brzina mete na 1o metru od rova kreće se brzinom od 100 do 120 m/sek. Ugao izbacivanja mete može biti minimum 0, a maksimum 45°, sti da srednja mašina iz svake baterije nosi pravo, leva udesno, a desna ulevo.
Trap se gađa u grupama od 6 strelaca, a jedna serija obuhvata 25 meta po strelcu. Redosled gađanja je sledeći:prvih 5 strelaca popunjavaju stajališta na betonskoj pisti, a šesti strelac čeka na svoj red na mestu 1. Kad je prvi strelac završio sa gađanjem na mestu br. 1, pomiče se za jedno mesto udesno čim drugi strelac završi sa gađanjem na mestu br. 2 i tako redom. Strelac sa mesta br. 5 kad završi gađanje odlazi na mesto na kojem je bio strelac 6. Tako se redom menjaju mesta posle svakog opaljenog hica što se u praksi odvija veoma brzo. Ovo rotiranje traje toliko dok svaki takmičar ne puca na svakom od pet stajališta po 5 meta što ukupo daje 25. Pre takmičenja svaki strelac izvuče starti broj koji određuje njegov redosled gađanja.
Nakon što svi takmičari završe program, zbir pogodaka određuje pojedinačni i ekipni plasman. Pri jednakom broju pogodaka, poredak se za prva tri mesta određuje naknadnim raspucavanjem na jošjednoj seriji od 25 meta. To se ponavlja toliko puta dok ne nastane razlika za barem jedan pogodak. Takmičenje na OI, SP, EP, MI i Balkanskom prvenstvuobuhvata ekipni program od 150 meta, a pojedinačni od 200 meta. Takmičenje obično traje dva dana, a gađa se 100 meta dnevno u konkurenciji seniora, a po 50 meta u konkurenciji žena i juniora.
Oružje i oprema uredi
Za takmičenje su dozvoljene sve vrste pušaka sačmara, bez obzira na sistem maksimalne veličine kalibra 12. Najčešće upotrebljavano oružje za ovu disciplinu jesu puške dvocevke sa horizontalno ili vertikalno spojenim cevima, poluautomatske puške i pumperice (Amerika). Za gađanje u trapu cevi pušaka imaju na kraju suženje zvano čok. Suženje je različito i iznosi os 0,5 do 1 cm, a dužina cevi kreće se od 74 do 81 cm. Strelci u trapu koriste sportsku municiju s maksimalnom količinom dozvoljenog punjenja koja iznosi 32 gr olova. Promer zrna sačme ne sme biti veći od 2,5 mm, a čaura ne sme biti duža od 70 mm.
Leteće mete su izrađene su od mase slične asfaltu. Tanjurastog je oblika, prema pravilima su kontrastne boje u odnosu na okolinu strelišta (crna, bela, žuta). Dimenzije leteće mete određene su pravilima i iznose : prečnik 11 cm, visina 2,5—2,8 cm, težine 100—110 gr.
Odeća mora omogućiti lagane i prijatne pokrete. Najčešće se upotrebljavaju streljački prsluci sa podloškom na desnom ramenu koji omogućuje klizanje kundaka pri pucanju. Široki džepovi sa svake strane prsluka služe takmičarima za odlaganje punih noboja. Izrađuju se isti za obe discipline trap i skit. Jedno od pomagala je i streljačka kapa, koja štitri oči od sunca. Tu su i štitnici za uši, koji imaju zadatak zaštiti uši od detonacije pucnja.
