Tukulja
Tukulja (mađ. Tököl, nem. Teckel) je naseljeno mesto u Mađarskoj, u Peštanskoj županiji. Tukulja potpada pod Sigetsentmikloški okrug.
| Tukulja mađ. Tököl | |
|---|---|
.jpg) | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Centralna Mađarska |
| Županija | Pešta (županija) |
| Srez | Sigetsentmikloš |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 10.227 |
| — gustina | 265,71 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 19′ 02″ S; 18° 58′ 02″ I / 47.3171° S; 18.9672° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 38,49 km2 |
  Tukulja Tukulja na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 2316 |
| Pozivni broj | 24 |
Tukulja je važna kao jedno od 20-ak mesta u Mađarskoj sa postojećom srpskom manjinskom samoupravom.
Prirodne odlike uredi
Tukulja se nalazi u severnoj Mađarskoj. Naselje je položeno na severu Čepelskog ostrva, velike ade Dunava, neposredno južno od Budimpešte. Veličina seoskog atara je 38,49 km2.
Istorija uredi
Po Jakovu Ignjatoviću književniku Tukulja spada u red najstarijih mesta koje je bilo naseljeno Srbima na prostoru Mađarske. Osnovano je u doba Stefana Nemanje i Arpadovaca.[1] Srbi su u naselju masovnije prisutni od Velike seobe, ali ubrzo je većina pokatoličena. U tursko vreme pominju se dva rimokatolička fratra Bernando Spaić i Evetović koji misionare u okolini. Zbog promene vere od pravoslavaca Srba postali su "Šokci" (Srbi katolici) koje je intenzivna hrvatizacija "prigrabila", tako u Tukulji danas ima i stanovnika koji se izjašnjavaju kao Hrvati. No njihovo srpsko poreklo je nesporno, a jezik su svoj i običaje održali. U mesnim prilikama svi se nazivaju "istočnim Šokcima"[2] odnosno „Racima“.[3] U drugoj polovini 20. veka govor "Raca" u Tukulji ima izmešane istočno-hercegovačke i mlađe ikavske dijalekatske grupe.[4]
Pretpostavlja se (po Aleksi Iviću) da iz Tukulje (po njoj su prozvani Popovići sa "Tekelije") potiče stara srpska vojničko-plemićka porodica Popović-Tekelija. Braća Jovan Tekelija i Ostoja (ili Stevan) su 1706. godine dobili ugarsko plemstvo - diplomu i grb. Najpoznatiji potomak njen bio je učeni doktor prava (prvi od Srba) i veliki srpski mecena Sava Tekelija.[5]
Kornelije Stanković je zabeležio u okolini Budima srpsku narodnu pesmu "Marko i Vila", koju je objavio novosadski časopis "Danica" 1863. godine. On je tu pesmu čuo "od jedne devojke Srbkinje rimske vere" rodom iz Tukulje.[6]
Po podacima iz 1905. godine mesto (kao "Tekel") u Peštanskoj županiji imalo je pet pravoslavnih Srba, dok su njih 1467 bili "Iliri-Šokci".[7]
Petar Sušić je 20 godina bio predsednik Opštine Tukulja, a njegova supruga Tereza Bokan je inicijator osnivanja Srpske manjinske samouprave u mestu 2006. godine. Predsednica Srpske manjinske samouprave (2010-2017) bila Zora Pejović Sekelj.[8] Nema u njoj pravoslavne crkve, pa vernici posećuju one u okolini, pre svega u Čipu.
Foklorna grupa "Kolo" iz Tukulje, pored hrvatskog, neguje i srpski folkor.
U mestu se svake godine održava "Racki bal", a pevanjem se bavi mesno "Racko muško pevačko društvo". Na gradskom groblju se nalaze stari srpski grobovi sa spomenicima koji imaju srpski ćirilični tekst.[9]
Reference uredi
- ^ Jakov Ignjatović: "Memoari", Beograd 1966.
- ^ Emil Čakra: "Slovenka", Novi Sad 1860.
- ^ Jožef Silađi: "Poreklo i običaji tukuljskih, hamžabeških i erčinskih Raca", Budimpešta 2013.
- ^ "Južnoslovenski filolog", Beograd 1991.
- ^ Aleksandar Forišković: "Tekelije, vojničko plemstvo iz 18. veka", Novi Sad 1985.
- ^ "Danica", Novi Sad 1863.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910.
- ^ "Srpske nedeljne novine", Budimpešta 2010.
- ^ "Srpske nedeljne novine", Budimpešta 2012.
Stanovništvo uredi
Po proceni iz 2017. u gradu je živelo 10.174 stanovnika.
| 1990. | 2001. | 2011. | 2017. |
|---|---|---|---|
| 6.308 | 9.559 | 10.851 | 10.174 |
Većinsko stanovništvo u Tukulji su Mađari, a manjine su: Hrvati, Nemci, Srbi i Romi.
