Википедија

Ustav Crne Gore iz 2007.

(preusmereno sa Устав Црне Горе (2007))

Ustav Republike Crne Gore je najviši pravni akt Crne Gore. Usvojen je na sjednici Skupštine Crne Gore, koja je održana 19. oktobra 2007. godine, a proglašen je 22. oktobra 2007. godine. Stupanjem na snagu ovog ustava prestao je da važi dotadašnji Ustav Crne Gore iz 1992. godine. Novim ustavom, koji je bio donet nakon sticanja državne nezavisnosti (2006), Crna Gora je postavila osnovu za sveobuhvatnu reformu državnog zakonodavstva i preuređenje pravnog poretka. Donošenje ovog ustava bilo je praćeno brojnim političkim raspravama i sporovima, koji su se odnosili na zaštitu prava i regulisanje položaja srpskog naroda u Crnoj Gori.[1]

Zastava Crne Gore, koja je potvrđena članom 4. novog Ustava Crne Gore (2007)

Donošenje Ustava uredi

 
Zastava koju su tokom ustavne rasprave predlagali poslanici Socijalističke narodne partije Crne Gore, Narodne stranke i Demokratske srpske stranke
 
Zastava koju su tokom rasprave o nacrtu ustava predlagali poslanici Srpske liste
 
Ranko Krivokapić, predsjednik Skupštine Crne Gore (2003-2016) i predsjednik Ustavnog odbora (2006-2007)
 
Simbol Pokreta za promjene, čiji su poslanici pristali uz režim i time omogućili usvajanje antisrpskih ustavnih rješenja

Postupak za donošenje novog ustava pokrenut je nedugo nakon proglašenja državne nezavisnosti Crne Gore, koje je izvršeno 3. juna 2006. godine, a prvi zvanični korak je učinjen donošenjem Zakona o ustavotvornoj skupštini, koji je izglasan 10. jula iste godine.[2]

Iako je bio od izuzetne važnosti, pomenuti zakon je bio donet bez političkog konsenzusa, a usvojen je prostom većinom glasova vladajuće koalicije, uz oštro protivljenje opozicije, koja je pojedine članove tog zakona smatrala neustavnim. Uprkos početnom protivljenju, opozicija je naknadno pristala da izađe na skupštinske izbore koji su održani 10. septembra 2006. godine. Iako je vladajuća Koalicija za evropsku Crnu Goru (DPS, SDP, HDI) uspjela da osvoji natpolovičnu većinu mandata (41 od 81) to nije bilo dovoljno za samostalno odlučivanje o novom ustavu, koji je morao biti izglasan dvotrećinskom većinom u odnosu na ukupan broj poslanika. Nakon konstituisanja novoizabranog saziva Skupštine Crne Gore izabrana je i nova Vlada Crne Gore na čelu sa Željkom Šturanovićem. U međuvremenu se ispostavilo da vladajuća koalicija nema namjeru da poštuje odredbe dotadašnjeg Ustava Crne Gore o postupku za donošenje novog ustava. Prostom većinom glasova, poslanici vladajuće većine su 26. oktobra izglasali Zakon o postupku za donošenje i proglašenje novog ustava, koji je takođe osporen od strane opozicije. Iako su sporna zakonska rješenja, po mišljenju stručne javnosti bila u koliziji sa dotadašnjim ustavom, konačna rječ u tom sporu pripala je Ustavnom sudu Crne Gore, koji je odbio prigovore opozicije.[3][4][5]

Pomenuti zakon je u 5. članu propisivao da će kao osnova za izradu ustavnog nacrta biti uzet ranije pripremljeni ekspertski tekst, koji je bio izrađen od strane Savjeta za ustavna pitanja.[6] Još otkako je 8. septembra 2006. godine bio predstavljen javnosti, pomenuti ekspertski tekst je izazivao brojne polemike, ne samo u političkim, već i stručnim krugovima, kako u Crnoj Gori tako i izvan nje. U isto vrijeme, svoja ustavna rješenja javnosti su predstavile i pojedine nevladine organizacije, političke stranke i koalicije. Tako je Srpska lista predstavila svoj ustavni prijedlog, pripremljen od strane stručnog tima na čijem su čelu bili: Zoran Žižić, Ratko Marković i Milan Vešović.[7]

U cilju izrade zvaničnog ustavnog nacrta, Skupština Crne Gore je u novembru 2006. godine formirala poseban Ustavni odbor, koji je brojao 17 članova: 9 iz vladajuće većine i 8 iz opozicije. Na čelu odbora nalazio se Ranko Krivokapić, predsjednik Skupštine Crne Gore. Već na početku rada, odbor se suočio sa brojnim problemima koji su proisticali iz nepostojanja saglasnosti o mnogim ključnim pitanjima. Već na prvoj sjednici odbora, koja je održana 20. novembra, predstavnici opozicionih stranaka su napustili ovo tijelo u znak protesta, tako da je rad odbora mogao biti nastavljen tek 16. januara.[8] Iako su se sve strane deklarativno zalagale za konsenzus, nacrt ustava je na kraju bio oblikovan po volji vladajuće većine, koja je 22. marta 2007. godine utvrdila tekst nacrta, uz koji su bile priložene i primjedbe opozicije.[9]

Vladajuća većina u Skupštini Crne Gore je 2. aprila prihvatila tekst ustavnog nacrta, nakon čega je otvorena javna rasprava, koja je trajala do 22. maja. U sklopu javne rasprave, koja je bila otvorena za sve društvene činioce, podneto je nekoliko stotina prijedloga za doradu ustavnog nacrta. Po okončanju javne rasprave, Ustavni odbor je 30. jula, uz oštro protivljenje članova iz redova opozicije, utvrdio tekst prijedloga novog ustava,[10] a potom je 6. avgusta na isti način utvrđen i prijedlog zakona za sprovođenje ustava.[11] Oba prijedloga su potom upućena Skupštini Crne Gore. Pomenuti akti su naišli na brojne primedbe i kritike od strane opozicionih stranaka, koje su se zalagale za drugačija rješenja pojedinih sporna pitanja. Opozicioni poslanici su stoga podnijeli brojne amandmane na prijedlog ustava: Srpska lista (72 amandmana), SNP (33 amandmana).[12]

Za usvajanje novog ustava bila je neophodna dvotrećinska većina, koju vladajuće stranke nijesu imale, tako da je ishod čitavog procesa zavisio od držanja i jedinstva parlamentarne opozicije.[13] U prvo vrijeme, opozicione stranke su nastupale sa bliskih pozicija,[14] ali bez zajedničkog stava o pojedinim spornim pitanjma. Međutim, tokom avgusta i septembra 2007. godine došlo je do konačnog usaglašavanja stavova o mnogim ključnim pitanjima, nakon čega je usljedilo i potpisivanje zajedničke opozicione platforme.[15][16]

Nedugo potom, dogodila se značajna promjena, pošto je opozicioni Pokret za promjene, koji je imao ključnih 11 poslanika, počeo da djeluje mimo opozicionog bloka, stupivši u samostalne pregovore sa vladajućim strankama.[17] Tokom daljih pregovora, rukovodstvo PZP je na čelu sa svojim predsjednikom Nebojšom Medojevićem napustilo zajedničku opozicionu platformu, prihvativši prijedlog vladajućih stranaka da se u novom Ustavu kao jedini zvanični jezik uvede crnogorski, a pored toga, prihvaćen je i prijedlog da se dotadašnji zvanični srpski jezik svrsta među manjinske jezike. Prema vladinom predlogu ustava, za koji su na kraju glasali i poslanici iz redova PZP, srpskom narodu u Crnoj Gori nije priznata konstitutivnost. Glasovi poslanika PZP bili su presudni za pribavljanje dvotrećinske većine za usvajanje vladinog prijedloga novog Ustava. Zbog takvog držanja, rukovodstvo PZP je bilo izloženo brojnim kritikama opozicionih stranaka i šire srpske javnosti.[18][19]

Ustav je izglasan 19. oktobra 2007. godine, dvotrećinskom većinom od 55 poslanika, a proglašen je 22. oktobra, na svečanoj sjednici Skupštine Crne Gore. U znak protesta zbog antisrpskih ustavnih rješenja, poslanici iz redova Srpske liste su istoga dana objavili "Deklaraciju o takozvanom novom ustavu", koja je izazvala burne reakcije u javnosti. Pored osude spornih rješenja u novom ustavu, Srpska lista je pozvala srpske birače da nikada više ne daju "ni jedan jedini glas lažnim opozicionarima", što se odnosilo na Nebojšu Medojevića i njegov Pokret za promjene, koji je pristajanjem uz vlast omogućio formiranje neophodne dvotrećinske većine za usvajanje antisrpskog ustava.[20][21]

Novim Ustavom Crne Gore, prema nekim autorima, postavljena je osnova za sprovođenje diskriminacije srpskog naroda u Crnoj Gori, koja se sprovodi putem desrbizacije i crnogorizacije u nekim oblastima društvenog života.[22][23][24][25]

Prećutna dozvola asimilacije uredi

Jedan od najvećih nedostataka Ustava Crne Gore ogleda se u načinu na koji je uređeno pitanje asimilacije. Iako je Crna Gora na osnovu svojih obaveza, koje proističu iz međunarodnog prava, bila dužna da propiše opštu zabranu asimilacije, crnogorski režim je izbjegao da normira takvu ustavnu zabranu, već se ograničio na zabranu "nasilne asimilacije" (članovi 25. i 80.). Time je ostavljen prostor za relativizaciju svih ostalih oblika asimilacije, uključujući i "prinudnu asimilaciju", koja se vrši putem raznih sistemskih i drugih oblika prinude, ali bez upotrebe nasilnih sredstava. Pošto je upravo taj oblik asimilacije predstavljao okosnicu režimske asimilatorske politike, koja se vrši putem sveopšte crnogorizacije, vladajuća većina je izbjegla da normira ustavnu zabranu svih oblika asimilacije, stvorivši time prostor za nastavak svoje asimilatorske politike. Pristanak na takva ustavna rješenja dao je i "građanski" Pokret za promjene, uprkos svom deklarativnom zalaganju za izgradnju građanskog društva, zasnovanog na evropskim standardima, koji podrazumjevaju zabranu svih oblika asimilacije.[26]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Lutovac 2015, str. 37.
  2. ^ PCNEN (2006): Parlament usvojio zakon o ustavotvornoj skupstini
  3. ^ PCNEN (2006): PzP najavio ustavnu žalbu
  4. ^ PCNEN (2006): Odbor predložio Skupštini da odbaci inicijativu PzP i NS
  5. ^ PCNEN (2006): Ustavni sud odbacio inicijativu NS i DSS
  6. ^ „Savjet za ustavna pitanja (2006): Ekspertski tekst” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 13. 10. 2019. g. Pristupljeno 13. 10. 2019. 
  7. ^ Žižić, Marković & Vešović 2006.
  8. ^ PCNEN (2007): Nastavlja se rad na ustavu
  9. ^ Nacrt Ustava Republike Crne Gore, sa prijedlozima opozicionih stranaka
  10. ^ PCNEN (2007): Vlast usvojila predlog ustava, opozicija optužuje
  11. ^ PCNEN (2007): Ustavni odbor nastavio da radi bez opozicije
  12. ^ PCNEN (2007): SNP podnijela 33 amandmana na Predlog ustava
  13. ^ Glas Amerike (2007): Ustavni odbor privodi kraju pisanje prvog ustava nezavisne Crne Gore
  14. ^ Deutsche Welle (2007): Opet referendum u Crnoj Gori?
  15. ^ PCNEN (2007): Opozicija utvrdila platformu, Marović nepoželjan pregovarač
  16. ^ PCNEN (2007): Opozicija potpisala ustavnu platformu
  17. ^ Politika (2007): Pokret za promene džoker vlasti
  18. ^ Politika (2007): Crnogorski ustav deoba
  19. ^ Glas javnosti (2007): Političko konvertitstvo Nebojše Medojevića
  20. ^ PCNEN (2007): Deklaracija o takozvanom “novom ustavu RCG”
  21. ^ RTV (2007): Ustav usvojen - Crna Gora se talasa
  22. ^ Vojinović 2007.
  23. ^ Vojinović 2008.
  24. ^ Lutovac 2014.
  25. ^ Lutovac 2015.
  26. ^ Vijesti (2012): Ustav i asimilacija

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Vikizvornik ima izvorni tekst povezan sa člankom Ustav Crne Gore.
 

Ovaj članak vezan za politiku je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Устав_Црне_Горе_из_2007.&oldid=27673594”