Crkva Svetog Jovana Krstitelja u Bilješevu
Crkva Svetog Jovana Krstitelja je srpska pravoslavna crkva koja se nalazi u Bilješevu a pripada Mitropolitiji dabrobosanskoj.
| Crkva Svetog Jovana Krstitelja | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Status | otvoren |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Mitropolija dabrobosanska |
| Osnivanje | 1908. |
| Posvećen | Jovanu Krstitelju |
| Arhitektura | |
| Nivo značaja | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Lokacija | |
| Mesto | Bilješevo, Kakanj |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 8′ 8.457″ N 18° 0′ 7.035″ E / 44.13568250° S; 18.00195417° I |
  Crkva Svetog Jovana Krstitelja Crkva Svetog Jovana Krstitelja na karti Bosne i Hercegovine | |
U potpunosti je izgrađena 1908. godine, a zajedno sa arheološkim lokalitetom Glavica, dva stećka, grobljem i zgradom srpske osnovne škole, proglašena je za Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
Lokacija
urediNalazi se u Bilješevu kod Kaknja, severno od magistralnog puta Sarajevo — Zenica. Bilješevo je udaljeno 10 km vazdušne linije od Zenice i 7 km od Kaknja.[1]
Opis
urediPo arhitektonskoj koncepciji spada u jednobrodne bazilike sa zvonikom na zapadnoj strani, zidana lomljenim kamenom, sa polukružno završenim svetištem na istočnoj strani i horom na zapadnoj strani. Crkva ima pravougaonu osnovu dimenzija 15,95 m h 9,30 m i istureni zvonik dimenzija 3,15 m x 2,14 m, visine 13,50 m.[2]
Svi nadgrobni spomenici su izrađeni od lokalnog kamena u obliku krsta na čijim završecima je jabuka. Na nekima se kao ukras javlja rozeta ili krst.[2]
Crkva se nalazi u dobrom konstruktivnom i svakom drugom stanju, nakon rekonstrukcije iz 2003. godine i redovno se održava. Nekadašnja srpska škola je devaastirana i preostali su samo goli nosivi zidovi i ostaci krova. Pravoslavno groblje je aktivno i dobro održavano. Dva stećka su utonula u zemlju.[2]
Istorijat
urediGradnja crkve započeta je 1906. godine i trajala je do 1908. godine. Nije poznat projektant, niti postoji dokumentacija.
U njenoj blizini otvorena je srpska osnovna škola 1909. godine. Izgradnja škole je izvedena u skladu sa austrougarskim propisima iz 1879. godine, kojima je predviđena mogućnost postojanja privatnih i konfesionalnih osnovnih škola, pored državnih. Njihov broj 1906. godine iznosio je 70, a 1910. popeo se na 115.
Tokom Drugog svetskog rata, crkva je oštećena, a nakon toga, izvršena je opravka crkve i zgrade škole, koja je do 1954. godine nastavila sa radom, kada je pretvorena u parohijski dom. Godine 1949. izvršeni su radovi unutrašnjeg uređenja, a 1982. izvršeni su opsežniji konzervatorsko-restauratorski radovi.[2]
Crkva i parohijski dom su zapaljeni 1992. godine, a groblje oskrnavljeno. Rekonstrukcija crkve izvršena je 2003. godine.[2]
Na ovom lokalitetu nalazila se nekropola sa 25 stećaka, koji su upotrebljeni za gradnju crkve. Velika šteta nanesena je time što je nekropola uništena, jer se radilo o grobovima u tri reda.[2]
Reference
uredi- ^ „Pravoslavna crkva u Bišeljevu”. KONS.gov.ba. Pristupljeno 13. 11. 2016.
- ^ a b v g d đ „Crkva sv. Jovana Krstitelja” (PDF). KONS.gov.ba. Pristupljeno 13. 11. 2016.[mrtva veza]
Literatura
uredi- Dr. Đoko Slijepčević, Istorija Srpske pravoslavne crkve, Druga knjiga, Od početka XIX vijeka do kraja Drugog svjetskog rata, Minhen, 1966. (korišćene usluge biblioteke Bošnjačkog instituta, fondacija Adila Zulfikarpašića-Sarajevo), 1966.
- Velibor Džomić, Ustaški zločini nad srpskim sveštenicima, izdavač Svetigora, 1995.
- Mitar Papić. Istorija srpskih škola u Bosni i Hercegovini. Sarajevo: Veselin Masleša, 1978. godina, str. 140.
- Šefik Bešlagić, Stećci centralne Bosne. Sarajevo: Zavod za zaštitu spomenika Bosne i Hercegovine, 1967, str. 46.
