Crkva Svetog Karla Boromejskog u Beču

Crkva Svetog Karla Boromejskog
Crkva Svetog Karla Boromejskog
	Crkva Svetog Karla Boromejskog na Središnjem bečkom groblju
Osnovni podaci
Tip	crkva
Jurisdikcija	Rimokatolička crkva
Osnivanje	1911
Upravnik	Bečka gradska uprava
Posvećen	Svetom Karlu Boromejskom
Arhitektura
Arhitekta	Maks Hegele
Stil	Secesija
Rekonstruisan	1995-2000
Cena obnove	183 miliona austrijskih šilinga
Lokacija
Mesto	Središnje bečko groblje, Beč
Država	Austrija

Crkva Svetog Karla Boromejskog u Beču (nem. Friedhofskirche zum heiligen Karl Borromäus) je rimokatolička crkva na Središnjem bečkom groblju u 11. bečkom okrugu, Simeringu. Crkva je građena od 1908. do 1911. po nacrtu arhitekte Maksa Hegelea. Crkva je posvećena Svetom Karlu Boromejskom, milanskom nadbiskupu od 1564. do 1584. godine i kardinalu rimokatoličke crkve.

Istorijat gradnje i obnove

Projektanti Središnjeg bečkog groblja, arhitekte iz Frankfurta Karl Jonas Milijus i Alfred Fridrih Blunčli, su još 1870. godine predvideli da u centru groblja bude jedna crkva. Prošle su decenije od otvaranja groblja 1874. godine, sve do 1899. godine, kada je bečka gradska uprava, kao upravnik groblja, raspisala konkurs za izgradnju crkve i završetak izgradnje groblja. Na konkursu je pobedio Maks Hegele sa planom gradnje u stilu secesije.^[1]

Kamen temeljac za izgradnju crkve položio je 11. maja 1908. gradonačelnik Beča Karl Luger, a radovi su trajali do oktobra 1910. Nakon smrti Karla Lugera u martu 1910. godine, grad Beč je odlučio da se izgradi crkva pod imenom Memorijalna crkva Karla Luegera (nem. Dr. Karl-Lueger-Gedächtniskirche). Lugerovi ostaci, koji su privremeno sahranjeni u porodičnoj grobnici, premešteni su u crkvenu kriptu ispod glavnog oltara krajem oktobra 1910. godine.^[2] Na muralu u gornjem delu svetilišta, Karl Luger je prikazan kako kleči u svom pokrovu. Dana 16. juna 1911. godine crkva je posvećena svecu zaštitniku Karlu Boromejskom.^[3]

Za vreme Drugog svetskog rata kupola crkve je uništena zapaljivom bombom; radovi na popravci nakon završetka rata trajali su do 1950-ih godina.^[1]

Od 1995. do 2000. godine crkva je potpuno obnovljena; troškovi su iznosili 183 miliona austrijskih šilinga. Unutrašnja kupola, koja je tek privremeno obnovljena posle Drugog svetskog rata, vraćena je u prvobitni oblik. Ponovno otvaranje je 27. oktobra 2000. obavio gradonačelnik Beča Mihael Hojpl, a četiri dana kasnije bečki nadbiskup kardinal Kristof Šenborn. U toku ponovnog otvaranja postavljen je novi naziv: Grobljanska crkva Svetog Karla Boromejskog (nem. Friedhofskirche zum heiligen Karl Borromäus).^[4]

Dizajn crkve

Crkva se po svom arhitektonskom i umetničkom dizajnu može pripisati secesiji, ali ima i elemente egipatske arhitekture. Fridrih Ahlajtner je komentarisao: "U stvari, već se radilo o upotrebi secesije dekora na pozadini difuznog istorizma ili o adaptaciji za suvi monumentalizam koji se učvrstio u beživotnom patosu. Međutim, tipologija pokazuje vizuelni otpor koji predstavlja sopstveni kvalitet u kontekstu velikih razmera."^[5]

Postoje dizajnerske paralele sa crkvom Štajnhof koju je dizajnirao Oto Vagner i koja je završena 1907. godine.^[6]

Gornja crkva je oko 3 metra iznad nivoa groblja i do nje se dolazi preko tri široka stepeništa. Ispod je donja crkva, koja služi kao kripta. Iznad portala su prikazani parovi anđela. Na istočnoj i zapadnoj strani su naslikana četiri jevanđelista: Sveti Jovan, Sveti Luka, Sveti Matej i Sveti Marko.^[4] Zidni reljef „Vaskrsenje Jairove kćeri” delo je Jakoba Grubera.

Reljefi u predvorju prikazuju Izgon Adama i Eve iz raja i Žalost za Abelom. Vitraži i zidni mozaici crkve su delo Leopolda Forstnera, koji je, prema sopstvenim nacrtima, prikazao četvoricu jevanđelista u kupolskim pandantima i je dizajnirao ulazne prostore u bočne kapele. Slikar Hans Zacka naslikao je prikaz Strašnog suda iznad glavnog oltara.^[4]

Umesto brojeva, slova su pričvršćena za brojčanike satova na kuli, koja kad se čitaju u smeru kazaljke na satu od 1 do 11 – prikazuju latinsku frazu TEMPUS FUGIT („Vreme leti“).