Чича Томина колиба
Čiča Tomina koliba je roman abolicionističke spisateljice Harijet Bičer Stou. Roman je najpre objavljivan u nastavcima u časopisu National Era, a u celini je prvi put objavljen 20. marta 1852. godine. Samo godinu dana nakon objavljivanja rasprodat je u preko 300.000 primeraka širom Sjedinjenih Američkih Država i u preko 2 miliona primeraka širom sveta.[1] Preveden je na najmanje dvadeset i tri jezika i doživeo je veliki uspeh, ali je i žestoko napadan na „robovlasničkom Jugu“ SAD.[1] Ovaj roman je, prema mnogim izvorima, jedan od uzroka zbog kojih je izbio Američki građanski rat (1861—1865). Veoma je poznata priča o tome kako je Herijet Bičer Stou jednom prilikom posetila Abrahama Linkolna u Beloj kući, a on ju je pozdravio rečima: „To je ta mala žena zbog koje je izbio veliki rat.”[1][2] Kao glavni povod za pisanje ovog romana navodi se donošenje Zakona o odbeglim robovima 1850. godine, koji je zahtevao da se svi odbegli robovi, nakon što ih uhvate, moraju vratiti svojim gospodarima.[3]
 | |
| Nastanak | |
| Orig. naslov | Uncle Toms Cabin; or, Life Among the Lowly |
| Autor | Harijet Bičer Stou |
| Ilustrator | Hamat Bilings |
| Zemlja |  SAD |
| Jezik | engleski |
| Sadržaj | |
| Žanr / vrsta dela | roman |
| Tema | ropstvo |
| Izdavanje | |
| Izdavanje | 1852: John P. Jewett and Company |
| Hronologija | |
| Naslednik | A Key to Uncle Toms Cabin (1853) |
| Spoljašnje veze | |
| Orig. tekst | Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly (engleski Vikizvornik) |
Priča
uredi
Iako je u naslovu romana istaknut jedan lik, Čiča Tomina koliba se zapravo bavi dvema pričama, čiji su protagonisti dvojica Crnaca — Tom i Džordž Haris, koji pokušavaju da se odupru dehumanizaciji koju nameće ropstvo. Na početku romana, porodice obojice glavnih likova pogođene su istom nesrećom — njihovi članovi biće prodati drugim robovlasnicima.[3] Na ovaj način, Herijet Bičer Stou prikazuje kako je ropstvo razdiralo porodice i veze između roditelja i dece, muža i žene, što je za nju jedan od najstrašnijih posledica robovlasništva.[1] Dok priča Džordža Harisa prati razdvajanje jedne porodice i poteškoće koje prolaze do ponovnog, konačnog ujedinjenja, čiča Tomina priča predstavlja njegovo žrtvovanje i mirno prihvatanje svih nedaća koje su ga snašle.[3] Na taj način, čiča Toma je predstavljen kao hrišćanski mučenik, odnosno neko ko trpi ovozemaljske muke, crpeći snagu iz nesalomive vere u onozemaljsko postojanje — u bolji život koji će biti nagrada za sve pretrpljene nedaće.[1] Čiča Tomina patnja i smrt dali su podstrek mladom Džordžu Šelbiju (sinu njegovog gospodara) da oslobodi sve robove koji su bili u vlasništvu njegove porodice i tako glavni lik ovog romana postaje istinski heroj, koji je stradao za opšte dobro.[3] Stoga, bez obzira na to što ovaj roman ima dosta slabosti na polju naracije, to je jedno snažno delo, čija se vrednost temelji na moćnim likovima.[1]
Vreme i mesto radnje romana su Sjedinjene Američke Države u 18. i 19. veku. Likovi koji učestvuju u romanu su čiča Tomo, gospodin i gospođa Šelbi, gospodin Halej, Tom Loker, Eva, Avgust Sent Kler, gospođica Ofelija, Kesi, Emelina i gospodin Legri.[4]
Filmska adaptacija
urediPo romanu 1965. godine je snimljen i istoimeni film u režiji Geze Radvanija, u glavnoj ulozi sa Džonom Kicmilerom koji glumi čiča Tomu i premijerno je prikazan na četvrtom Moskovskom internacionalnom filmskom festivalu.[5]
Film je bio zapadnonemačko (Debora Film, CCC) - francusko (Sipro) - italijansko (Debora Film) - jugoslovenska (Avala film) produkcija i sniman je na više lokacija u Jugoslaviji.[6]
Reference
uredi- ^ a b v g d đ Bloom, Harold. Bloom's Guides: Uncle Tom's Cabin. Bloom's Literary Criticism. ISBN 978-0-7910-9789-2.
- ^ Weinstein, Cindy. The Cambridge Companion to Harriet Beecher Stowe. Cambridge University Press. str. xi. ISBN 978-0-511-22184-2.
- ^ a b v g Robbins, Sarah. The Cambridge Introduction to Harriet Beecher Stowe. Cambridge University Press. str. 3. ISBN 978-0-511-27388-9.
- ^ Lektira
- ^ 4th Moscow International Film Festival (1965)
- ^ IMDB
Spoljašnje veze
uredi
Mediji vezani za članak Čiča Tomina koliba na Vikimedijinoj ostavi
- Uncle Tom's Cabin on In Our Time at the BBC. (listen now)
- University of Virginia Web site "Uncle Tom's Cabin and American Culture: A Multi-Media Archive" – edited by Stephen Railton, covers 1830 to 1930, offering links to primary and bibliographic sources on the cultural background, various editions, and public reception of Harriet Beecher Stowe's influential novel. The site also provides the full text of the book, audio and video clips, and examples of related merchandising.
- Uncle Tom's Cabin: or Life among the lowly Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. septembar 2006); frontispiece by John Gilbert; ornamental title-page by Phiz; and 130 engravings on wood by Matthew Urlwin Sears, 1853 (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; DjVu & layered PDF Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. maj 2009) format)
- Pictures and stories from Uncle Tom's Cabin Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. septembar 2006); "The purpose of the editor of this little work, has been to adapt it for the juvenile family circle. The verses have accordingly been written by the authoress for the capacity of the youngest readers ..." 1853 (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; DjVu & layered PDF Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. jul 2009) format)
- Uncle Tom's Cabin na projektu Gutenberg
- Uncle Tom's Cabin, available at Internet Archive. Scanned, illustrated original editions.
- Uncle Tom's Cabin Historic Site
- Free audiobook of Uncle Tom's Cabin at Librivox
- More on the lack of international copyright Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. mart 2009)
- Uncle Tom's Cabin for Children From the Collections at the Library of Congress
- Amerika, književnost i rasizam: Ko je Čiča Toma, kojeg "belci vole, a crnci preziru" (B92, 20. mart 2022)
