Štamparija u Bačkom Petrovcu
Štamparija u Bačkom Petrovcu je štamparija vojvođanskih Slovaka osnovana 1919. godine.
Istorijat uredi
Nakon 1918. godine, u novostvorenoj Kraljevini SHS, Bački Petrovac je postao središte kulturnog života Slovaka u Vojvodini. Zato je i ovde nastala ideja o osnivanju slovačke štamparije. Dana 22. decembra 1918. godine održana je sednica kojoj su prisustvovali vodeći građani Petrovca, predvođeni Janom Čajkom. Odlučeno je da će štamparija biti deoničarsko društvo, a da će sve izdatke za pripremu rada finansirati Petrovačka štedionica. Potom je raspisano 1.000 akcija za prodaju u vrednosti od 100 kruna.[1] Odziv je bio odličan, pa su deonice kupovali ne samo stanovnici Petrovca, već i drugih mesta u Vojvodini sa značajnom slovačkom populacijom - Kulpina, Gložana, Silbaša, Pivnica, Kisača, Stare Pazove i Erdevika. Štampariju su finansijski podržali i jugoslovenski Slovaci iz SAD. Osnivačka skupština održana je u Petrovcu 8. februara 1919. godine. Štamparija je svečano otvorena 28. avgusta 1919. godine na Slovačkim narodnim svečanostima u Bačkom Petrovcu.[2]
Uloga štamparije bila je da obezbedi štampanu reč za vojvođanske Slovake. Prvi časopis Zora je štampan oktobra 1919. godine. U prvoj godini rada izašao je Bukvar za 1. razred osnovnih škola, Čitanka za 3. i 4. razred osnovnih škola (priredio Štefan Kvas), Mali katehizam, Slikovni bukvar za slovačke narodne škole (priredili Marija Rusnak i Jan Podhradski mlađi), Slovački čitanka za 2. razred narodnih škola (priredili Darina Viest i Vladimir Mičatek).[2] U međuratom periodu u štampariji izlaze listovi Dolnozemski Slovak (do 1920), Narodna jednota (1920-1941), Frčka (1920-1923), Hevis (1926), Narodni kalendar...
Prvi direktor štamparije bio je službenik Petrovačke štedionice Andrej Labat, koji je završio štamparski zanat u Slovačkoj, u štampariji Karola Salve u Ružomberku. Na čelu štamparije Labat je ostao sve do smrti 1934. godine.[2] Potom je usledila kriza koja je razrešena tako što je Matica slovačka u Jugoslaviji, pošto je prikupila finansijska sredstva od svojih članova i pristalica, otkupila većinski paket akcija Štamparije. Izdavačka delatnost je nastavljena sve do ukidanja Matice 1948. godine. Potom je štamparija preimenovana u Izdavačko-štamparsko preduzeće Kultura.[1] Godine 1944. osnovano je Novinsko-izdavačka ustanova Hlas ljudu, koja je 1952. godine pridružena Štampariji Kultura. Tako je formirano Novinsko-izdavačko preduzeće Obzor sa sedištem u Bačkom Petrovcu, koje je imalo tri radna odeljenja: Hlas ljudu – izdavanje novina i časopisa, Tvorba – izdavanje štampe i knjiga za decu na slovačkom jeziku i Kultura – štampa vlastitih i drugih izdanja.[3]
Novinsko-izdavački deo Obzora, u okviru kojeg su izlazile novine Hlas ljudu, preselio se u Novi Sad, u zgradu Dnevnika 1967. godine, gde mu je i danas sedište. Kao samostalni subjekat sa statusom pravnog lica, Hlas ljudu postoji od 1989. godine, kada se od radnog sastava Obzor najpre odvojila izdavačka delatnost (Tvorba), a kasnije i novinska (Hlas ljudu).[3]
U procesu privatizacije krajem 2005. godine, Štampariju Kultura preuzela je Neografija iz Martina (Slovačka).[3]
Izdvajanjem od Akcionarskog društva Kultura u Bačkom Petrovcu, 1. januara 2007. godine osnovan je Slovački izdavački centar (Slovenské vydavateľské centrum). Ova ustanova se bavi izdavanjem slovačkih časopisa, mesečnika, magazina, a pre svega knjiga na slovačkom jeziku i to u nekoliko edicija.[3]
Galerija uredi
-
Akcija Štamparije u Bačkom Petrovcu (1920) -
Dolnozemski Slovak (1918) -
Frčka (1921) -
Narodni kalendar (1925) -
Hevis (1926) -
Narodna jednota (1929)
