Šćepan Mijušković
Šćepan Mijušković (Kuna, Pješivci, 1872 — Nikšić, 21. februar 1924) bio je oficir Kraljevine Crne Gore, ratni heroj, pripadnik crnogorskog federalističkog pokreta, nositelj je najviših crnogorskih vojnih odlikovanja. Kao protivnik prisajedinjenja Kraljevine Crne Gore, ubijen od strane novih vlasti.
| Šćepan Mijušković | |
|---|---|
 Šćepan Mijušković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1872 |
| Mesto rođenja | Kuna, Pješivci, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 1924 |
| Mesto smrti | Nikšić, Kraljevina SHS |
| Vojna karijera | |
| Vojska | Vojska Kraljevine Crne Gore |
| Čin | kapetan |
| Učešće u ratovima | Balkanski ratovi Prvi svetski rat |
Oficirska karijera uredi
Završio je vojnu školu na Cetinju, a 1910. proizveden u čin kapetana; 1911. godine u čin komandanta Crnogorske vojske. Istaknuti je junak, učesnik u balkanskim ratovima 1912.-1913. godine. Bio je zapovjednik Pješivačkog bataljona.
U Drugom balkanskom ratu kao zapovjednika kombinovanog Čevsko-Bjeličko-Pješivačkog bataljona u borbama protiv Bugara na Zletovskoj rijeci, srpski kralj Petar I Karađorđević odlikovao je Mijuškovića Karađorđevom zvijezdom. Učestvovao je i u prvom svjetskom ratu (1914.-1916).
Po vojnom slomu Crne Gore je 1916. zatočen je u logor Boldogasonj u Mađarskoj, u kojemu je ostao do kapitulacije Austrougarske monarhije.
Protivnik prisajedinjenja uredi
Odbio je da da 1918. oficirsku zakletvu vjernosti kralju Petru i odbio je penziju Kraljevine SHS.
Jedan je od organizatora Božićne pobune protiv prisajedinjenja Crne Gore Srbiji. Nove vlasti su ga uhapsile, pa je od 1919. do 1921. godine zatvorenik u podgoričkom zatvoru Jusovača. Zajedno s 42 drugih zatočenih oficira Mijušković je potpisnik 14. oktobra 1920. Izjave crnogorskih oficira u kojoj se tvrdi da su odluke Podgoričke skupštine iz 1918. godine neustavne i ništavne. Mijušković je neizliječivo obolio od tuberkuloze.
Ubistvo uredi
Posle puštanja iz zatvora bio je pod stalnim nadzorom jugoslovenskih vlasti. Februara 1924 godine uhapšen je sa grupom rođaka i prijatelja, sproveden u žandarmerijsku kasarnu gde je pod torturom umro. Telo je odneto na brdo Trebjesa i bačeno u jamu da bi se prikrio zločin. Od posledica torture je umro i njegov rođak Stevan Mijušković.
Na suđenju zbog ubistva Šćepana Mijuškovića 1930. godine je na 18 godina zatvora osuđen žandarmerijski kapetan Milan Kalabić, a na 9 meseci zatvora žandarmerijski kapetan druge klase Grbić Vasilije.
Milan Kalabić je pomilovan je 1932. godine i odmah penzionisan. Srodnici Mijuškovića su pokušali da ubiju Kalabića, bacanjem dve bombe. Godine 1940. je Šćepanov rođak Simo Mijušković izvršio neuspešan atentat na Milana Kalabića. Iako je bio pogođen sa četiri metka, Kalabić je atentat preživeo.
Posthumna zloupotreba uredi
Posmrtnica falsifikovana u propagandne svrhe uredi
U javnosti su se pojavile dve posmrtnice Šćepana Mijuškovića. Crno-bela sa krstom iznad teksta je original, a ona sa plavim okvirom i bez krsta je falsifikat. U njoj je izvršeno brisanje znakova navoda kod reči posrbljavaju Crnogorce, da bi ispalo da tadašnji Crnogorci nisu bili Srbi i da je rodbina, koja je posrmtnicu sastavila, bila bez srpske nacionalne svesti. U originalnoj posmrtnici, reč posrbljavaju je pod znacima navoda, čime je rodbina izrazila negodujući stav prema delovanju nove vlasti, koja je ukinula vlast porodice Petrović-Njegoš. Njih rodbina i ne smatra Srbima, zbog nedela i naziva ih dahijama. Vlado Mićunović je ovu posmrtnicu citirao sa znakovima navoda,[1][2] a Novak Adžić bez.[3]
Falsifikovana pesma u čast Mijuškovića uredi
U poemi Sava F. Čelebića Vijenac na grobu Šćepana Mijuškovića se nalaze i stihovi: Kralj Nikola, vitez Srbin, Odgovori kralju Petru, Neka časti sudbe srpske...[4] Iz navedenog stiha se vidi da je Savo bio i 1924. Srbin, kada je pesma objavljena i da se nije odrekao Srpstva.[5] Novak Adžić je tu poemu delimično objavio, od kraja 18. strane, do kraja pesme, sa 24. stranom. Sakrivši tako nesporna srpska nacionalna osećanja Sava Čelebića, Adžić čitaoce pokušava indoktrinirati pogrešnim zaključkom, o tragediji Crne Gore i Crnogoraca pod srpskom okupacijom.
U pesmi je kralj Nikola nazvan vitez-Srbinom, a Adžić piše o srpskoj okupaciji Crne Gore. Cilj Novaka Adžića je da tadašnje Crnogorce (kralja Nikolu, Čelebića, Mijuškovića...) prikaže kao nesrbe, koje su napali Srbi, a istorijska je istina da su tadašnji Crnogorci bili nacionalno, Srbi, i da su imali srpska nacionalna osećanja. Sukob ja postojao samo između dve dinastije, crnogorske i srbijanske, oko budućnosti zajedničke države.[6] Čelebić u pesmi ne pominje Srbe i Crnogorce nego Srbijance i Crnogorce, što su teritorijalne, a ne nacionalne odrednice, a jedni i drugi su tada bili etnički Srbi.
Galerija uredi
-
Grob Šćepana Mijuškovića nedaleko od manastira Ostroga -
Grob Šćepana Mijuškovića -
Grob Šćepana Mijuškovića -
Grob Šćepana Mijuškovića
Reference uredi
- ^ Mićunović, Vlado. KRVAVA MISIJA MILANA KALABIĆA U CRNOJ GORI, podnaslov: ...ALI, UBRZO, I - NAGRAĐEN!.
- ^ Mićunović, Vlado. Krvava misija Milana Kalabića u Crnoj Gori: Zvjersko ubistvo (i osveta) majora Šćepana Mijuškovića, 39:28 min.
- ^ Adžić, Novak. BRIGADIR ŠĆEPAN MIJUŠKOVIĆ (1872-1924).
- ^ Čelebić, Savo (1924). Vijenac na grobu Šćepana Mijuškovića. str. 11.
- ^ Adžić od ad litteram napravio ad hoc (VIDEO).
- ^ Adžić, Novak. Vijenac na grobu Šćepana Mijuškovića.