10. diverzantski odred
10. diverzantski odred je bio jedna od prištapskih jedinica Vojske Republike Srpske. Za razliku od drugih jedinica VRS, pripadnici 10. diverzantskog odreda bili su plaćani po izvršenju svojih zadataka. Mnogi pripadnici odreda osuđeni su za zločine u Srebrenici tokom leta 1995. godine. Nakon rata, mnogi pripadnici odreda su se pridružili Bijeloj legiji, pro-Mobutu jedinici u čijem sastavu je bilo 200 istočnoevropskih plaćenika, u tadašnjem Zairu.[2]
| 10. diverzantski odred | |
|---|---|
 | |
| Postojanje | 1994—1996. Mesto formiranja: Han Pijesak |
| Formacija | odred |
| Jačina | 50‒60[1] prosečno: 50‒60 |
| Deo | Generalštaba Vojske Republike Srpske |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | kapetan Milorad Pelemiš |
| Komandant 2 | poručnik Franc Kos |
Sastav i naoružanje uredi
Odred je osnovan 14. oktobra 1994. kao borbena jedinica direktno podređena Glavnom štabu Vojske Republike Srpske[1] i brojao je između 50 i 60 boraca. Za komandanta je odmah imenovan poručnik Milorad Pelemiš.
Odred je bio podeljen u dva voda
- Prvi (Bijeljinski) vod, čiji je komandir bio potporučnik Franc Kos
- Drugi (Vlasenički) vod, čije je komandir bio Luka Jokić.
Vlasenički vod je tokom rata funkcionisao kao jurišni vod, dok je Bijeljinski vod korišćen za diverzantska dejstva. Prvi vod je imao sedište u Bijeljini, dok je drugi vod smešten u mestu Dragaševac kod Vlasenice.[1]
Osnovni zadaci jedinice obuhvatali su visoko rizične borbene radnje: skupljanje obaveštajnih podataka o neprijatelju, ubacivanje u neprijateljsku pozadinu i izvođenje diverzantskih dejstava.
Ratni put uredi
Tokom rata u Bosni i Hercegovini, 10. odred je prvi put kao jedinica zadejstvovana u napadu VRS na Bihać krajem 1994. Na leto naredne godine, odred je učestvovao u zauzimanju Srebrenice u operaciji Krivaja 95 i zauzimanju Žepe u operaciji Stupčanica. Početkom avgusta odred je prebačen u Bosansku krajinu gde je prvo učestvovao u protivnapadu VRS ”Vaganj 95”, da bi potom branio prilaze Drvaru od napada hrvatskih snaga.
Ratni zločini u Srebrenici uredi
Nakon što je VRS zauzela Srebrenicu u operaciji Krivaja 95 na leto 1995, pripadnici 10. odreda su u dva navrata učestvovali u masovnom streljanju srebreničkih muslimana. Dana 16. jula 8 osam pripadnika odreda (Dražen Erdemović, Brano Gojković, Aleksandar Cvetković, Vlastimir Golijan, Franc Kos, Stanko Savanović (Kojić), Zoran Goronja i Marko Boškić) učestvovali su u streljanju 1.200 Muslimana iz Srebrenice na ekonomiji Branjevo. Dana 23. jula pripadnici 10. odreda ubili su najmanje 39 Muslimana u selu Bišina. Dražen Erdemović osuđen je pravosnažnom kaznom na dugogodišnju kaznu zatvora.[3]
Sud Bosne i Hercegovine podigao je optužnice protiv Franca Kosa, Stanka Kojića, Vlastimira Golijana i Zorana Gornje. Dana 14. jula 2012. godine, Sudsko vijeće osudilo je Stanka Kojića na 43 godine, Franca Kosa i Zorana Goronju na 40 godina, a Vlastimira Golijana na 19 godina zatvora. Dana 15. februara 2013. godine, Apelaciono vijeće osudilo je Kosa na 35 godina, Kojića na 32 godine, Goronju na 30 godina i Golijana na 15 godina zatvora zbog zločina protiv čovječnosti. Marko Boškić osuđen je na 10 godina zatvora zbog zločina protiv čovječnosti 2010. godine. Aleksandra Cvetkovića u julu 2015. godine Sud Srbije je oslobodio krivice. Sud Srbije osudio je Branu Gojkovića na 10 godina zatvora.
Reference uredi
Spoljašnje veze uredi
- „Dosije: 10. Diverzantski odred Glavnog Štaba Vojske Republike Srpske” (PDF). Beograd: Fond za humanitarno pravo. 1. 8. 2011. Pristupljeno 6. 7. 2019.