Jasenovo (Bela Crkva)

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Jasenovo.

Jasenovo je naselje u Srbiji u opštini Bela Crkva u Južnobanatskom okrugu u Vojvodini. Prema popisu iz 2011. bilo je 1243 stanovnika. Nalazi se u severozapadnom delu opštine, mala varošica, na raskrsnici puta sa prvom železničkom prugom u bivšoj Jugoslaviji, bila je značajno mesto u dolini reke Karaš. Ovde se nalazi Železnički kompleks Jasenovo na pruzi Vršac—Bela Crkva.

Jasenovo
Pravoslavna crkva
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Bela Crkva
Stanovništvo
— 2011.	1243
— gustina	45/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 55′ 35″ S; 21° 17′ 22″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	73 m
Površina	32,2 km2
Jasenovo Jasenovo na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	26346
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	VŠ

Istorija

Naziv sela je od drveta jasena. Za simbole grba uzeto je drvo jasena i vila, koja je po predanju živela u jasenovim šumama i čuvala selo.

U turskim tefterima selo Jasenovo se pominje još polovinom šesnaestog veka. A tokom istorije je više puta menjalo ime: Godine 1690. – Jasenovo. Posle – Jasenova, Jesenova 1911. – Karasjeszenö 1922. – Jasenovo. Jasenovo je kupio Neman-beg harač 1692. Jasenovo je 1699. godine pripadalo Severinskom komitatu. 1713. g. popisano je 83 doma. Krajem 1716. godine i početkom 1717. g. taborovala je u Jasenovu austrijska vojska, sa zadatkom da obezbedi Novu Palanku.

A godine 1716. dodeljeno je Jasenovo palanačkom dištriktu. Godine 1717. brojalo je 120 domova i postalo je sedište podupravnika (Unterverwalter) i oberkneza. Tada je uvedena i pošta 1726. g. sazidana je prva crkva 1734. g. poučili su Italijani ovdašnje stanovništvo i zaveli gajenje svilenih buba, sađenje dudova za bube i podigli manipulacijunu zgradu.

U prvom turskom ratu pominje se češće Jasenovo. Od 8. do 10. avgusta 1736. plaćali su meštani Turcima namet, u novcu i u namirnicama. 4. februara 1739. potukla je narodna vojska kod Jasenova jednu četu pobunjenih Rumuna.

Od 1747. do 1752. godine stanovao je u Jasenovu komandant banatske narodne vojske, baron Sibšen. Popisano je 1749. g. 116 domova. Godine 1769. podignuta je druga srpska crkva, a 1773. godine uvedene su matične knjige. Ovde postoji Crkva Svetog Dimitrija u Jasenovu.

Jasenovo je 1773 godine pripojeno Ilirskoj regimenti i postalo sedište kompanije. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto ima militarski status, a pripada Jasenovačkom okrugu, Novopalanačkog distrikta. Stanovništvo je bilo izmešano, srpsko i vlaško. Od 1780. – 1789. godine postojala je ovde jedna vojnička nemačka trivijalna škola. Godine 1802. bilo je 168 domova sa 1119 stanovnika. Godine 1820. obnovljena je trivijalna škola. Godine 1838. dodeljeno je srpskom bataljonu, a 1845. srpskoj regimenti.

Godine 1847. popisano je 1635 stanovnika. Godine 1854. popisano je 1379 stanovnika u mestu, a 5440 u kompaniji, koju su činile pet opština.

Dana 1. novembra 1856. godine otvorena je železnička stanica, a 8. jula 1858. godine puštena je u saobraćaj i železnica na pruzi prema Temišvaru. Godine 1857. sazidana je opštinska kuća. Jasenovo postaje velika opština 1896. počinje matičarsko zvanje.
Jasenovo 1875. g. dobija poštu, a 1879. tržišno pravo. Prema popisima stanovnika Jasenovo je imalo;

Godina popisa	Broj stanovnika
1869.	1.619
1880.	1.795
1890.	2.054
1900.	2.156
1910.	2.207

Kretanje broja stanovnika od 1869. do 1910. godine.

Godine 1893. osnovana je apoteka a 1912. g. podignuta je nova pravoslavna crkva za koju je utrošeno 80.000 Kruna. U početku Svetskog rata internirana su dva stanovnika. 8. novembra 1918. g. srpska vojska je ušla u Jasenovo, koje je pripojeno Torontalskoj-tamiškoj županiji.

Po popisu 1921. g, bilo je 2111 stanovnika, od kojih: Srba – 1753; Čehoslovaka – 35; Ostalih Slovena – 30; Rumuna – 22; Italijana – 1; Nemaca – 192; Mađara – 78. 20. decembara 1928. izvršen je izbor novog opštinskog predstavništva.

• 
• 
• 

Demografija

U naselju Jasenovo živi 1115 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (37,7 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 504 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,87.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika. Selo je po veličini i broju stanovnika najveće u opštini sa 1446 stanovnika i gustinom naseljenosti od 18 stanovnika po jednom hektaru.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 2.030 1953. 2.159 1961. 2.333 1971. 2.108 1981. 2.062 1991. 1.927 1.609 2002. 1.446 1.784

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍
Srbi			1.220	84,37%
Romi			93	6,43%
Mađari			18	1,24%
Rumuni			15	1,03%
Makedonci			12	0,82%
Česi			11	0,76%
Nemci			7	0,48%
Crnogorci			6	0,41%
Hrvati			4	0,27%
Slovaci			4	0,27%
Jugosloveni			3	0,20%
Rusi			1	0,06%
Muslimani			1	0,06%
Bugari			1	0,06%
nepoznato			38	2,62%

Stanovništvo, privreda i infrastruktura

Stanovništvo se pretežno bavi zemljoradnjom, voćarstvom, stočarstvom, a jedan deo je zaposlen u preduzećima u Vršcu i Beloj Crkvi. U selu rade i dva preduzeća koja zakođe zapošljavaju dosta radnika iz sela, a to su ciglana "2. oktobar" i pogon plastične ambalaže "Hemofarm". Izgrađenost infrastrukture, komunalne opremljenosti, na zavidnom je nivou u odnosu na ostala mesta u opštini.

U selu je obezbeđena zdravstvena zaštita, izgrađena je ambulanta u kojoj radi nekoliko lekara. Postoji osmogodišnja osnovna škola „Đorđe Maletić“, a takođe i predškolska ustanova — dečje zabavište.

U Jasenovu je 1816. godine rođen književnik, estetičar, prevodilac, političar, pozorišni pedagog i teoretičar Đorđe Maletić.

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	1			1
80+	10			20
75—79	17			35
70—74	22			40
65—69	46			51
60—64	48			44
55—59	19			30
50—54	52			42
45—49	71			68
40—44	56			40
35—39	55			49
30—34	42			38
25—29	60			48
20—24	41			42
15—19	52			45
10—14	50			32
5—9	60			53
0—4	29			37
Prosek :	37,7			41,1

Domaćinstva

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 530 577 680 617 612 578 504

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek Broj domaćinstava 130 115 77 107 49 17 4 2 0 3 2,87

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	592	153	360	45	27	7
Ženski	593	85	352	127	22	7
UKUPNO	1.185	238	712	172	49	14

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	314	138	0	2	70
Ženski	128	65	0	0	14
UKUPNO	442	203	0	2	84
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	17	15	6	29
Ženski	0	1	18	1	3
UKUPNO	0	18	33	7	32
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	2	6	7	5	2
Ženski	3	0	0	9	6
UKUPNO	5	6	7	14	8
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	2	0	0	13
Ženski	1	4	0	3
UKUPNO	3	4	0	16

Literatura

• Mileker, Feliks (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. Pantić, Kosta; Belča, Dušan. ISBN 978-86-85075-04-9. 
• Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo“
• Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928.*
• Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
• Letopisa Period 1812 – 2009. Jasenovo u Deliblatskoj Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Jasenova nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.
• Napomena

U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do ulaska Banata u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čine ,»Letopisi« i trudio se da ne propusti nijednu važnu činjenicu u prošlosti opisivanih mesta.

Inače Monografija Podunavske oblasti (Pančevo, 1929) koju je sastavio dr Vladimir Margan sačinjena je od tri dela i predstavlja i danas jedno od nezaobilaznih dela za proučavanje Banata.

Napisali su najbolji poznavaoci pojedinih tema i problema – istaknuti istoričari, profesori univerziteta, direktori škola, seoski načelnici, ekonomisti, inžinjeri, sociolozi, lekari, crkvena lica, pravnici, kustosii bibliotekari. Ukupno 61 autor.

Stavljajući današnjim čitaocima na uvid ovo delo, koje se prvi put pojavljuje u ovom obliku, verujemo da ćemo zadovoljiti već dosta raširen interes za proučavanje prošlosti naših Banatskih naselja.„M. Marina“

Spoljašnje veze

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• (jezik: engleski) Vue satellitaire de Jasenovo
• Plan naselja na mapi (Mapquest)