Jaša Prodanović
Jakov Prodanović (Čačak, 23. april 1867 — Beograd, 1. jun 1948) bio je srpski političar, publicista i književnik.[1]
| Jaša Prodanović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Jakov Prodanović |
| Datum rođenja | 23. april 1867. |
| Mesto rođenja | Čačak, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1. jun 1948. (81 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, NR Srbija, FNR Jugoslavija |
| Porodica | |
| Deca | Bora Prodanović |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Jugoslovenska demokratska stranka Jugoslovenska republikanska stranka |
Biografija
urediRođen je 23. aprila 1867. godine. Maturirao je u Prvoj beogradskoj gimnaziji, u generaciji sa Jovanom Cvijićem, Mihailom Petrovićem Alasom, Vasilijem Simićem i drugim znamenitim ličnostima, o čemu je napisan roman i snimljen TV-film „Šešir profesora Koste Vujića“.
Bio je ministar prosvete u Vladi Kraljevine Srbije, kao član Samostalne radikalne stranke. Godine 1910. kao ministar narodne privrede sproveo kroz Narodnu skupštinu Zakon o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore, i uvedeno zaštitno radničko zakonodavstvo. Godine 1919. bio je jedan od osnivača Jugoslovenske demokratske stranke, a već iste godine zajedno sa Ljubom Stojanovićem, izdvaja iz nje Republikansku stranku, oko razlaza po pitanju državnog uređenja - demokrate su priznavale monarhiju kao faktičku realnost, dok su se republikanci čvrsto zalagali za promenu državnog uređenja u Republiku. Zalagao se za federalističko uređenje i suprotstavio se diktaturi kralja Aleksandra Karađorđevića.
Marta 1945. godine izabran je za ministra za Srbiju u Privremenoj vladi Demokratske Federativne Jugoslavije, a posle je bio potpredsednik Vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije.
Godine 1890. uređivao je „Narodnu misao“; zatim "Borbu"[2] (od 1. oktobra 1902) glasilo samostalnih radikala, od 1903. do 1912. „Odjek“, od 1921. do 1923. „Glasnik Profesorskog društva“; pisao je političke brošure, priredio dve antologije narodnih pesama i pripovedaka, celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jovana Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Bio je član osnivačkog i redakcionog odbora „Dela“ i „Srpskog književnog glasnika“ i sarađivao u svim znatnijim književnim i političkim listovima. Pisao je za „Republiku”, koju je policija više puta zabranjivala a i on je optužen za uvredu kralja na osnovu jednog teksta, ali ga je sud oslobodio u februaru 1924.[3]
Od februara 1936. bio je dopisni, a od 1948. godine redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti.
Umro j see 1. juna 1948. u Beogradu i sahranjen je na Novom groblju.
U braku sa Persom Prodanović (1870—1955) ima je dvojicu sinova. Stariji sin Zoran Prodanović (1889—1914), poginuo je u 22. novembra 1914. na Adi Ciganliji, tokom Prvog svetskog rata. Mlađi sin Bora Prodanović (1893—1943) bio je advokat, a poginuo je 13. juna 1943. tokom bitke na Sutjesci. U Drugom svetskom ratu, poginuo je i njegov unuk-imenjak Jaša Z. Prodanović (1913—1945), koji je poginuo na Slovenačkom primorju.
Poznatija dela
uredi- Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji
- Vuk Karadžić i Miloš Obrenović
- Naši i strani
- Naša narodna književnost
- Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji
Reference
uredi- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 670—671.
- ^ "Male novine", Beograd 1902. godine
- ^ "Politika", 17. feb. 1924, str. 5
Literatura
uredi- Mala enciklopedija „Prosveta“. Beograd: „Prosveta“. 1968.
