Википедија

Jug

страна света

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Jug (višeznačna odrednica).

Jug je jedna od glavnih strana sveta.[1] Na kartama jug se nalazi na dnu, ukoliko to nije drugačije označeno i označava se sa 180° ili 6 sati. Jug je takođe vrlo rasprostranjeno slovensko ime tokom ranog srednjeg veka.

Ruža geografskih smerova sa šestnaest tačaka, na kojoj je jug na dnu.
Strane sveta

Jug je jedan od kardinalnih pravaca ili kompasnih tačaka.[2] Jug je suprotan severu i normalno je od istoka i zapada.

Etimologija uredi

Reč south potiče od staroengleskog sūþ, od ranijeg proto-germanskog *sunþaz („jug”), moguće je da je to povezano sa istim protoindoevropskim korenom odakle je izvedena reč sun. Neki jezici opisuju jug na isti način, od činjenice da je smer sunca u podne (na severnoj hemisferi),[3] poput latinskih meridies „podne, jug“ (od medius ’sredina’ + dies ’dan’), od engleskog meridional), dok drugi opisuju jug kao desnu stranu izlazećeg sunca, poput biblijskog hebrejskog תֵּימָן teiman ’jug’ od יָמִין yamin ’desno’, aramejskog תַּימנַא tajmna od יָמִין jamin ’desno’ i sirijskog ܬܝܡܢܐ tajmna od ܝܡܝܢܐ jamina (otuda i ime Jemena, zemlja na jugu/desno od Levanta[4]).

Navigacija uredi

Prema konvenciji, donja strana karte je južna, iako postoje reverzne mape koje nepoštuju ovu konvenciju.[5] Da bi se kretalo prema jugu pomoću kompasa za navigaciju, postavi se pravac ili azimut od 180°. Alternativno, na severnoj hemisferi izvan tropskih krajeva, Sunce će biti približno na jugu u podne.[6]

Južni pol uredi

Pravi jug je pravac prema sunčevom kraju ose oko koje se okreće Zemlja, nazvan Južni pol.[7][8] Južni pol se nalazi na Antarktiku. Magnetni jug je pravac prema južnom magnetnom polu, na nekoj udaljenosti od južnog geografskog pola.[9]

Roald Amundsen, iz Norveške, bio je prva osoba koja je stigla do Južnog pola, 14. decembra 1911, nakon što je Ernest Šeklton iz Velike Britanije bio primoran da se vrati ne dosegavši do pola.[10]

Geografija uredi

Globalni jug odnosi se na socijalno i ekonomski manje razvijenu južnu polovinu sveta. 95% globalnog severa ima dovoljno hrane i skloništa, i funkcionalan obrazovni sistem.[11][12][13] Na jugu, s druge strane, samo 5% stanovništva ima dovoljno hrane i skloništa. Na jug „nedostaje odgovarajuća tehnologija, nema političke stabilnosti, ekonomije su disarkulisane i njihova devizna zarada zavisi od izvoza primarnih proizvoda“.[11][14][15]

Upotreba izraza „Jug“ takođe može da se odnosi na zemlju, posebno u slučajevima primetne ekonomske ili kulturne podele. Na primer, Južne Sjedinjene Države, odvojene su od Severoistočnih Sjedinjenih Država linijom Mejson–Dikon, ili jug Engleske, koji je politički i ekonomski neuporediv sa celim severom Engleske.

Južna kupa je naziv koji se koristi za najjužnija područja Južne Amerike koja u obliku obrnutog „konusa“, gotovo poput velikog poluostrva, obuhvatajući Argentinu, Čile, Paragvaj, Urugvaj i čitav južni Brazil (brazilske države Rio Grande do Sul, Santa Katarina, Parana i Sao Paulo). Retko se značenje proširuje na Boliviju, a u najograničenijem smislu obuhvata samo Čile, Argentinu i Urugvaj.

Zemlja Južna Afrika je tako nazvana zbog svog položaja na južnom vrhu Afrike. Po formiranju zemlja je na engleskom dobila ime Južnoafrička unija, što odražava njeno poreklo od ujedinjenja četiri ranije odvojene britanske kolonije. Australija je svoje ime dobila po latinskom Terra Australis („Južna zemlja“), imenu koji se od antičkih vremena koristio za hipotetički kontinent na južnoj hemisferi.

Druge upotrebe uredi

U igri karatama bridž, jedan od igrača se naziva Jug. Jug se udružuje sa Severom i igra protiv Istoka i Zapada.[16]

U grčkoj religiji, Notos je bio južni vetar i donosilac oluja krajem leta i tokom jeseni.

Reference uredi

  1. ^ „Orijentacija”. PD dr Radivoj Simonović Sombor. Pristupljeno 18. 1. 2019. 
  2. ^ „"Ordinal directions refer to the direction found at the point equally between each cardinal direction," Cardinal Directions and Ordinal Directions, geolounge.com”. Arhivirano iz originala 23. 2. 2019. g. Pristupljeno 22. 2. 2019. 
  3. ^ „How to use a Compass – Compass alone”. www.learn-orienteering.org. Pristupljeno 2020-07-16. 
  4. ^ „yemen | Origin and meaning of the name yemen by Online Etymology Dictionary”. www.etymonline.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-07-16. 
  5. ^ „The Upsidedown Map Page”. flourish.org. Pristupljeno 2. 12. 2013. 
  6. ^ „How to use a compass”. Learn Orienteering. Pristupljeno 2. 12. 2013. 
  7. ^ „Sign at the (ever moving) actual geographical South Pole (a few feet away from the Ceremonial Pole)”. Pierre R. Schwob Physics/Astronomy. Pristupljeno 25. 5. 2013. 
  8. ^ Kiefer, Alex (januar 1994). „South Pole Marker”. Pristupljeno 24. 3. 2008. 
  9. ^ „Geomagnetism Frequently Asked Questions”. National Geophysical Data Center. Pristupljeno 2. 12. 2013. 
  10. ^ „Roald Amundsen”. Public Broadcasting Service. Arhivirano iz originala 15. 01. 2010. g. Pristupljeno 2. 12. 2013. 
  11. ^ a b Mimiko, Oluwafemi (2012). Globalization: The Politics of Global Economic Relations and International Business. Carolina Academic. str. 47. 
  12. ^ „Handbook of Statistics 2022” (PDF). unctad.org (na jeziku: engleski). str. 21. „Note: North refers to developed economies, South to developing economies; trade is measured from the export side; deliveries to ship stores and bunkers as well as minor and special-category exports with unspecified destination are not included.” 
  13. ^ „Introduction: Concepts of the Global South”. gssc.uni-koeln.de. Arhivirano iz originala 2016-09-04. g. Pristupljeno 2016-10-18. 
  14. ^ Nora, Mareï; Michel, Savy (januar 2021). „Global South countries: The dark side of city logistics. Dualisation vs Bipolarisation.”. Transport Policy. 100: 150—160. S2CID 228984747. doi:10.1016/j.tranpol.2020.11.001. „This article aims to appraise the unevenness of logistics development throughout the world, by comparing city logistics (notion that we define) between developing countries (or Global South countries) (where "modern" and "traditional" models often coexist) and developed countries (or Global North countries)” 
  15. ^ Arbab, Parsa (17. 5. 2019). „Global and Globalizing Cities from the Global South: Multiple Realities and Pathways to Form a New Order”. Perspectives on Global Development and Technology. 18 (3): 327—337. S2CID 191718311. doi:10.1163/15691497-12341518. „cities in developing or South countries, which are traditionally known as places with powerful informal sectors, poor economic growth, rapid population growth, and infrastructure being destroyed and differentiated from the regular and transparent spaces of cities in developed or North countries.” 
  16. ^ Francis, Henry G.; Truscott, Alan F.; Francis, ur. (2001). The Official Encyclopedia of Bridge (6th izd.). Memphis, TN: American Contract Bridge League. str. 81. ISBN 0-943855-44-6. OCLC 49606900. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Jug na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Југ&oldid=27550049”