Justinijan (vojskovođa)
Justinijan (lat. Iustinianus, grč. Ἰουστινιανός; nakon 525–582) je bio istočnorimski (vizantijski) aristokrata i vojskovođa, kao i član vladajuće Justinijanove dinastije. Kao vojskovođa se istakao pohodima na Balkanu i na Istoku protiv Sasanidske Persije. U kasnijim godinama je kovao bezuspešne zavere protiv regenta i kasnijeg cara Tiberija II.
Justinijan | |
|---|---|
| Datum rođenja | Nakon 525. |
| Mesto rođenja | Konstantinopolj, Vizantijsko carstvo |
| Datum smrti | 582. |
| Mesto smrti | Konstantinopolj |
Biografija uredi
Roreklo i početak karijere uredi
Justinijan je rođen u Carigradu otprilike odmah nakon 525. godine, kao drugi sin Germana, rođaka cara Justinijana I (v. 527–565). Imao je starijeg brata Justina i sestru Justinu, koja se udala za vojskovođu Jovana.[1][2][3]
Justinijan je prvi put postavljen u vojnu komandu 550, kada je, zajedno sa bratom Justinom, pratio svog oca u njegovoj ekspediciji protiv Ostrogotske Italije. German je međutim iznenada preminuo na jesen 550. godine, pre nego što je vojska napustila Balkan, gde se prikupila.[3][4][5] Nakon toga, Juntinijanu i Jovanu (Germanov zet) naloženo je da vode vojsku prema Saloni (današnji Split, Hrvatska), kao pripremu za prelazak u Italiju ili da izvrše kopneni marš ka Ventu. Jovan je ostao zadužen za vojsku sve dok evunuh Nerzes, koji je početkom 551. imenovan za novog glavnog zapovednika ekspedicije, nije stigao u Salonu da preuzme komandu.[6] Početkom 552. godine, Justinian je postavljen na čelo jedne ekspedicije protiv Slovena koji su stalno vršili upade u Ilirikum, a ubrzo nakon toga poslat je da pomogne Langobardima protiv Gepida. Njegov brat Justin je takođe se uzeo učešća u dejstvima ove vojske. Međutim, dvojica braće su zatočena zbog potrebe za suzbijanjem pobune u gradu Ulpijana zbog čega nikada nisu stigli da priteknu u pomoć Langobardima.[3][4][7]
Karijera na Istoku uredi
O Justinianu se ništa neće znati narednih 20 godina. Međutim, 572. godine, on je uzdignut u čin patricija i bio je postavljen za glavnog komandanta snaga jednog utvrđenja u severoistočnom sektoru carske granice sa Sasanidskom Persijom (magistar militum Jrmenije). Sa ovog mesta je podržao i pomagao izbijanje iberijske i jermenske pobune protiv Sasanida, što je dovelo do izbijanja dvadesetogodišnjeg sukoba između Vizantije i Persije.[1][4]
Iste 572. godine podržao je jermenske snage pod Vardanom III Mamikonianom u odbrani Dvina, a kada je tada pala tvrđava, učestvovao je u njenom povratku kasnije tokom iste godine. Ubrzo je međutim bio primljen u carskom Konstantinopolju zbog trvenja sa Jermenima.[8][9] Krajem 574. ili početkom 575. godine imenovan je za magistera milituma od Orjeta i glavnog zapovednika vizantijskih snaga na istoku. U toj ulozi, on je započeo obuku brojnih svežih trupa koje je pokrenulo carstvo nakon što je izvršeno pomirenje sa gasanidskim vladarom El Mundirom, čime je ponovo uspostavljen tradicionalni vizantijski savez sa njegovim narodom.[9][10] Trogodišnje primirje je uskoro završeno na Mesopotamijskom frontu, ali se nije odnosilo na Jermeniju.[11]
U leto 575. ili 576. godine, Justinijan nije uspeo da blokira napredovanje persijske vojske, na čelu sa šahom Hozrojem I (v. 531-579), preko Persarmenije. Kada je šah ušao u Vizantijsku Kapadokiju i napredovao prema Cezareji, Justinijan je okupio nadmoćniju vojsku i blokirao planinske prelaze koji su vodili do njega. Hozroje se zatim povuka, a tokom povlačenja je opustošio Sebastiju.[12][13] Justinijan je pratio Hozroja, a dva puta ga je priklještio u pokretu: prvi put jer su persijski šah i njegova vojska bili ulogoreni a da nisu primetili neprijatelja a spasli su se samo zato što su nakon neprijateljskog upada napustil svoj logor ostavivši svoju opremu i zalihe vizantijcima, dok su drugog puta , Rimljani poraženi u noćnom napadu na njihove kampove blizu Melitene zbog neslaganja među vojnim zapovednicima. Tada su Perzijci napali Melitenu i spalili je.[12][14]Međutim, dok se persijska vojska pripremala za prelazak Eufrata, na njih su naišle Justinijanove snage. Sledećeg dana, dve vojske su se sastale u borbenim formacijama blizu Melitene, ali se nisu sukobile. Kada je pala noć, Persijanci su u tajnosti pokušali da pređu reku, ali su bili otkriveni i napadnuti od strane vizantijske vojske tokom prelaska. Persijanci su pretrpeli teške gubitke, dok su Vizantijci zarobili veliki plen, uključujući i 24 slona koji su poslati u Carigrad.[1][12][15] Tokom sledeće zime, Justinijan je napredovao duboko u persijsku teritoriju, preko Medija Atropatene, i prezimio sa svojom vojskom na južnim obalama Kaspijskog mora. Ipak, on nije bio u stanju da preuzme kontrolu nad Persarmenijom.[4][16]
Tokom 576/577, persijski general Tamhusro je napadao Jermeniju, gde je porazio vizantijce kojima je komandovao Justinijan. Nakon toga, Tamhusro i Adarmahan su pokrenuli veliki napad na vizantijsku provinciju Osroenu. Ugrozili su gradu Konstantinu, ali su se povukli kada su dobili poruku o dolasku vizantijske vojske pod Justinijanom. Nakon ovih preokreta, kasnije iste godine, vizantijski regent, cezar Tiberije, postavio je Mavrikija za Justinijanovog naslednika.[17][18]
Poslednje godine i dvorske intrige uredi
Vraćajući se u prestonicu, prema izveštajima koji su očuvani isključivo u zapadnim izvorima, Justinijan je bio uključen u zaveru zajedno sa caricom Sofijom zbog nasleđa njenog muža, Justina II (v. 565-578), čije je zdravlje brzo pogoršalo. Nameravali su da ubiju Justinovog naslednika, Cezara Tiberija (koji je vladao kao Tiberije II 578-582), a kao bi se Justinijan popeo na tron. Tiberije je, međutim, otkrio zaveru, nakon čega je Justinijan molio za oproštaj i ponudio 1500 funti zlata kao znak kajanja.[1][4][18] Međutim, nedugo zatim između 579 i 581, Sofija i Justin ponovo počeli da pripremaju zaveru. Ova zavera je takođe otkrivena, ali je i ovog puta Justinijanu ipak bila oproštena.[4][18] Justinijan je imao ćerku i sina, koji je po svoj prilici podsećao na svog dedu Germana, a bio je oženjen Tiberijevom ćerkom Karitom i uzdigao se se u čin cezara. Justinijan je umro u Carigradu 582.[1][3]
Reference uredi
- ^ a b v g d Kazhdan 1991, str. 1083
- ^ Martindale, Jones & Morris 1980, str. 505
- ^ a b v g Martindale, Jones & Morris 1992, str. 744
- ^ a b v g d đ Venetis 2003
- ^ Bury 1958, str. 253–254
- ^ Bury 1958, str. 255–256
- ^ Bury 1958, str. 304
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 149
- ^ a b Martindale, Jones & Morris 1992, str. 745
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 151–153
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, str. 745–746
- ^ a b v Martindale, Jones & Morris 1992, str. 746
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 153–154
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 154–156
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 156–158
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, str. 746–747; Greatrex & Lieu 2002, str. 158
- ^ Greatrex & Lieu 2002, str. 160
- ^ a b v Martindale, Jones & Morris 1992, str. 747
Izvori uredi
- Bury, John Bagnell (1958) [1923]. History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN 978-0-486-20399-7.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 978-0-415-14687-6.
- Kazhdan, Alexander Petrovich (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., ur. (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume II: A.D. 395–527. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-52-120159-9.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., ur. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5.
- Venetis, Evangelos (31. 10. 2003). Ιουστινιανός. Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor (na jeziku: Greek). Athens, Greece: Foundation of the Hellenic World. Pristupljeno 18. 5. 2012.
