Lješ

град у сјеверозападној Албанији

Lješ (alb. Lezhë ili Lezha, lat. Allexio, ital. Alessio) je grad u sjeverozapadnoj Albaniji sa oko 20.000 stanovnika.

Lješ
Lezhë
Lješ
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaAlbanija
Stanovništvo
 — 2011.14 495
Geografske karakteristike
Koordinate41° 47′ 01″ S; 19° 38′ 37″ I / 41.7836° S; 19.6436° I / 41.7836; 19.6436
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina82 m
Lješ na karti Albanije
Lješ
Lješ
Lješ na karti Albanije
Ostali podaci
Poštanski broj4501-4502
Pozivni broj215
Registarska oznakaLE
Veb-sajtwww.lezha.gov.al

Nalazi se na lijevoj obali Drima oko 9 kilometara od ušća Drima u Jadransko more. Područje je teško prohodno, močvarno i slabo naseljeno. Ljež je značajna raskrsnica automobilskih puteva za Drač, Tiranu, Skadar i Sveti Jovan (Šenđin). Od Lježa je Drim nizvodno plovan za manje brodove, a na obali mora je luka Sveti Jovan.

Istorija

uredi

Grad je osnovao Dionizije iz Sirakuze 385. godine p. n. e, i tad je zvan Lis (lat. Lissus). Bio je jedna od prijestonica ilirskog kralja Gencija. Nakon njega, 168. godine prije Hrista, bio je rimski grad. Prvobitno je pripadao rimskoj provinciji Dalmaciji, a potom poznorimskoj provinciji Prevalitani, čiji je upravni centar bio smešten u obližnjem Skadru.

Početkom 7. veka, vizantijska provincija Prevalitana, kojoj je pripadao i drevni Lješ, opustošena je od strane Avara i Slovena. Iako je u to vreme postradao, Lješ nije sasvim zapusteo, a na susednim područjima prema severu stvorena je srpska kneževina Duklja.[1][2]

Nakon osnivanja Dračke teme u 9. veku, vizantijska vlast je počela da se širi prema severu, tako da je do početka 10. veka obuhvatila i Lješ, a dalje napredovanje je zabeleženo i sredinom istog veka, u vreme nastanka istoriografskog spisa De administrando imperio, kada je Dračka tema pored Lješa već uveliko obuhvatala i gradove Ulcinj i Bar.[3]

Upopredo sa širenjem Dračke teme obnavljane su i stare episkopije, pa je tako do početka 10. veka bila obnovljena i Lješka episkopija, koja se nalazila u sastavu pravoslavne vizantijske Dračke mitropolije, a takvo stanje je potrajalo do kraja vizantijske vlasti.[4]

Krajem 12. veka, Lješ je zajedno sa ostalom Zetom potpao pod vlast velikog župana Stefana Nemanje i od tada se nalazio u sastavu srpske države Nemanjića, sve do druge polovine 14. veka, kada je potpao pod vlast države Balšića.[5]

U međuvremenu je bila stvorena i rimokatolička Lješka biskupija, a grad je 1393. godine pripao Mlečanima.[6] Zatim pripada Turcima od 1487. godine; a Srbi su se preselili u Lješansku nahiju, u današnjoj Crnoj Gori. Tokom srednjeg veka (kao 1578) Lješ je važno trgovačko mesto na kojem se prodaju žitarice i so. Bogati Turčin Kukli-beg je imao tada dva karavanseraja, 50 dućana i više hanova i kupatila. Godine 1614. grad je već izgubio dotadašnji prosperitet, tu se nalazi episkopska rezidencija, a ima svega 500 kuća.[7]

 
Srpska vojska iznad Lješa. Prvi balkanski rat 1912. godina.

Grad je na obali Drima, a tvrđava je nad gradom na vrhu Merkinske planine koja se uzdiže iznad grada. Gradić je tada bio prljav a tvrđava je bila u ruševnom stanju. Iznad tvrđave na brdu vidjele su se ruševine crkve Sv. Nikole. Navodno je tu bio pokopan Skenderbeg, dok je po drugoj verziji pokopan u crkvu Sv. Nikole, bivšoj katedralnoj crkvi u Lješu. Ona je pretvorena u džamiju, kao i druga crkva, Sv. Đorđa.[8] Pavle Rovinski je zapisao da su u Lješu i Draču i u 14. veku vladali Radići i Jurasovići, sve do Avlone i da je stanovništvo Lješa i okoline bilo srpsko pravoslavno.[9]

U Prvom balkanskom ratu, Lješ 18. novembra 1912. zauzimaju dijelovi srpske Drinske II divizije i Šumadijsko-albanskog odreda. Preko Lješa zimi 1915—1916. godine prelazi veći dio srpske vojske pri povlačenju na jug iz Srbije, tokom Prvog svjetskog rata.

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ Kovačević 1967, str. 279–444.
  2. ^ Kovačević 1981, str. 109-124.
  3. ^ Ferjančić 1959, str. 34.
  4. ^ Dragojlović 1990, str. 201—209.
  5. ^ Ćirković 1970, str. 3–93. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFĆirković1970 (help)
  6. ^ "Otadžbina", Beograd 1. maj 1881.
  7. ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 24. oktobar 1899.
  8. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 353. Beograd: Službeni glasnik. 
  9. ^ Rovinski 1998, str. 57.

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi