Википедија

Džozef Džon Tomson

Британски физичар (1856-1940)

Džozef Džon Tomson (engl. Sir Joseph John Thomson; Čitam hil, Mančester, 18. decembar 1856 — Kembridž, 30. avgust 1940) bio je britanski fizičar.[1][2]

Džozef Džon Tomson
Džozef Džon Tomson
Lični podaci
Datum rođenja(1856-12-18)18. decembar 1856.
Mesto rođenjaČitam hil, Mančester, Ujedinjeno Kraljevstvo
Datum smrti30. avgust 1940.(1940-08-30) (83 god.)
Mesto smrtiKembridž, Ujedinjeno Kraljevstvo
ObrazovanjeUniverzitet u Mančesteru, Univerzitet u Kembridžu, Triniti koledž
Naučni rad
PoljeFizika
InstitucijaUniverzitet u Kembridžu
Univerzitet Prinston
Jejl univerzitet
UčeniciČarls T. R. Vilson
Ernest Raderford
Džon Taunsend
Oven Ričardson
Vilijam Henri Brag
MentoriDžon Vilijam Strat
Edvard Džon Rut
Poznat pomodel pudinga od šljiva
otkriće elektrona
otkriće izotopa
izum masenog spektrometra
Nagrade Nobelova nagrada za fiziku (1906)
Potpispotpis_alt}}}

Godine 1897, Tomson je pokazao da su katodni zraci sastavljeni od ranije nepoznatih negativno naelektrisanih čestica (sada zvanih elektroni), za koje je izračunao da moraju imati tela mnogo manja od atoma i veoma veliki odnos naelektrisanja i mase.[3] Tomson je takođe zaslužan za pronalaženje prvih dokaza za izotope stabilnog (neradioaktivnog) elementa 1913. godine, kao deo njegovog istraživanja sastava kanalnih zraka (pozitivnih jona). Njegovi eksperimenti za određivanje prirode pozitivno naelektrisanih čestica, sa Frensisom Vilijamom Astonom, bili su prva upotreba masene spektrometrije i doveli do razvoja masenog spektrografa.[3][4]

Tomson je 1906. godine dobio Nobelovu nagradu za fiziku za svoj rad na provođenju elektriciteta u gasovima.[5] Tomson je takođe bio učitelj, i nekoliko njegovih učenika je takođe dobilo Nobelove nagrade.[6]

Biografija uredi

Rođen je u Mančesteru, a školovao se na Ovensovom koledžu u Mančesteru i na Triniti koledžu u Kembridžu.[7] Od 1905. do 1918. godine bio je predavač u Kraljevskom institutu. Tomson je otkrio elektron 1897-98. godine i prvobitno ga nazvano „atom elektriciteta”, a time je postao prvi istraživač koji se bavio fizikom elementarnih čestica.[8] Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1906. godine za teorijska i eksperimentalna istraživanja provođenja elektriciteta kroz gasove.[9] Glavne istraživačke zasluge su mu otkriće elektrona, izotopa i masenog spektrometra.

Tomson je dobio Nobleovu nagradu za fiziku za to što je pokazao da je elektron subatomska čestica. Mnogo godina kasnije njegov sin Džordž Padžet Tomson dobio je istu nagradu nakon što je pokazao da se elektron ponaša kao talas.[10]

Karijera i istraživanje uredi

Pregled uredi

Dana 22. decembra 1884. Tomson je imenovan za Kevendišovog profesora fizike na Univerzitetu u Kembridžu.[3] Imenovanje je izazvalo prilično iznenađenje, s obzirom da su kandidati kao što su Ozborn Rejnolds ili Ričard Glejzbruk bili stariji i iskusniji u laboratorijskom radu. Tomson je bio poznat po svom radu kao matematičar, gde je prepoznat kao izuzetan talenat.[11]

On je dobio Nobelovu nagradu 1906. godine, „kao priznanje za velike zasluge njegovih teorijskih i eksperimentalnih istraživanja o provođenju elektriciteta gasovima“. On je proglašen vitezom 1908. i imenovan za Orden zasluga 1912. Godine 1914. održao je predavanje Romans u Oksfordu na temu „Atomska teorija“. Godine 1918. postao je magistar Triniti koledža u Kembridžu, gde je ostao do svoje smrti. Džozef Džon Tomson je umro 30. avgusta 1940; njegov pepeo počiva u Vestminsterskoj opatiji,[12] blizu grobova ser Isaka Njutna i njegovog bivšeg učenika Ernesta Raderforda.[13]

Jedan od Tomsonovih učenika bio je Ernest Raderford, koji ga je kasnije nasledio na mestu Kevendišovog profesora fizike. Šest Tomsonovih istraživačkih asistenata i mlađih kolega (Čarls Glover Barkla,[14] Nils Bor,[15] Maks Born,[16] Vilijam Henri Brag, Oven Vilans Ričardson[17] i Čarls Tomson Ris Vilson[1]) osvojili su Nobelove nagrade iz fizike, a dvojica (Frensis Vilijam Aston[18] i Ernest Raderford[19]) su dobili Nobelovu nagradu za hemiju. Tomsonov sin (Džordž Pedžet Tomson) takođe je 1937. godine dobio Nobelovu nagradu za fiziku za dokazivanje talasnih svojstava elektrona.[20]

Nagrade uredi

Reference uredi

  1. ^ a b Rayleigh (1941). „Joseph John Thomson. 1856-1940”. Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 3 (10): 586—609. doi:10.1098/rsbm.1941.0024  . 
  2. ^ „J.J. Thomson | Biography, Nobel Prize, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-30. 
  3. ^ a b v „Joseph John "J. J." Thomson”. Science History Institute. jun 2016. Pristupljeno 20. 3. 2018. 
  4. ^ Jones, Mark. „Gas Chromatography-Mass Spectrometry”. American Chemical Society. Pristupljeno 19. 11. 2019. 
  5. ^ „J.J. Thomson - Biographical”. The Nobel Prize in Physics 1906. The Nobel Foundation. Pristupljeno 11. 2. 2015. 
  6. ^ Sengupta, Sudipto (6. 4. 2015). „Extraordinary Professor: JJ Thomson and his Nobel Prize Factory”. Probashi. Durga Puja & Cultural Association (India). Pristupljeno 7. 8. 2022. „His Nobel Laureate students include Rutherford, Aston, Wilson, Bragg, Barkla, Richardson, and Appleton” 
  7. ^ pixeltocode.uk, PixelToCode. „Sir Joseph John Thomson”. Westminster Abbey (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-30. 
  8. ^ Logos 2017, str. 246-247.
  9. ^ „The Nobel Prize in Physics 1906”. NobelPrize.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-30. 
  10. ^ „J.J. Thomson | Biographies”. www.atomicarchive.com. Pristupljeno 2021-01-30. 
  11. ^ Kim, Dong-Won (2002). Leadership and creativity : a history of the Cavendish Laboratory, 1871–1919. Dordrecht: Kluwer Acad. Publ. ISBN 978-1402004759. Pristupljeno 11. 2. 2015. 
  12. ^ 'The Abbey Scientists' Hall, A.R. pp. 63: London; Roger & Robert Nicholson; 1966
  13. ^ Westminster Abbey. „Sir Joseph John Thomson”. 
  14. ^ „Charles Glover Barkla - Biographical”. The Nobel Prize. Nobel Lectures, Physics 1901-1921, Elsevier Publishing Company. 1967. Pristupljeno 11. 10. 2022. „he worked under J.J. Thomson at the Cavendish Laboratory in Cambridge.” 
  15. ^ „Niels Bohr - Biographical”. The Nobel Prize. Nobel Lectures, Physics 1922-1941, Elsevier Publishing Company, Amsterdam. 1965. Pristupljeno 18. 10. 2022. „he made a stay at Cambridge, where he profited by following the experimental work going on in the Cavendish Laboratory under Sir J.J. Thomson’s guidance” 
  16. ^ „Max Born- Biographical”. The Nobel Prize. Nobel Lectures, Physics 1942-1962, Elsevier Publishing Company. 1964. Pristupljeno 11. 10. 2022. „Born next went to Cambridge for a short time, to study under Larmor and J.J. Thomson.” 
  17. ^ „Sir Owen Willans Richardson, British physicist”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 18. 10. 2022. „Richardson, a graduate (1900) of Trinity College, Cambridge, and a student of J.J. Thomson at the Cavendish Laboratory” 
  18. ^ „Francis W. Aston - Biographical”. The Nobel Prize. Nobel Lectures, Physics 1922-1941, Elsevier Publishing Company. 1966. Pristupljeno 13. 10. 2022. „At the end of 1909 he accepted the invitation of Sir J.J.Thomson to work as his assistant at the Cavendish Laboratory” 
  19. ^ „Ernest Rutherford – Biography”. NobelPrize.org. Pristupljeno 6. 8. 2013. „as a research student at the Cavendish Laboratory under J.J. Thomson.” 
  20. ^ „George Paget Thomson Biographical”. The Nobel Prize. Pristupljeno 8. 6. 2022. „he carried out experiments on the behaviour of electrons ... which showed that electrons behave as waves ...” 

Literatura uredi

  • Dahl, Per F., "Flash of the Cathode Rays: A History of J.J. Thomson's Electron". Institute of Physics Publishing. June. 1997. ISBN 978-0-7503-0453-5.
  • JJ Thomson (1897), Cathode rays, Philosophical Magazine
  • JJ Thomson (1913), Rays of positive electricity, Proceedings of the Royal Society, A 89, 1-20
  • "On the Structure of the Atom": an Investigation of the Stability and Periods of Oscillation of a number of Corpuscles arranged at equal intervals around the Circumference of a Circle; with Application of the Results to the Theory of Atomic Structure" — J.J. Thomson's 1904 paper proposing the plum pudding model.
  • 1883. A Treatise on the Motion of Vortex Rings: An essay to which the Adams Prize was adjudged in 1882, in the University of Cambridge. London: Macmillan and Co., pp. 146. Recent reprint: ISBN 0-543-95696-2.
  • 1888. Applications of Dynamics to Physics and Chemistry. London: Macmillan and Co., pp. 326. Recent reprint: ISBN 1-4021-8397-6.
  • 1893. Notes on recent researches in electricity and magnetism: intended as a sequel to Professor Clerk-Maxwell's 'Treatise on Electricity and Magnetism'. Oxford University Press, pp.xvi and 578. 1991, Cornell University Monograph: ISBN 1-4297-4053-1.
  • 1921 (1895). Elements Of The Mathematical Theory Of Electricity And Magnetism. London: Macmillan and Co. Scan of 1895 edition.
  • A Text book of Physics in Five Volumes, co-authored with J.H. Poynting: (1) Properties of Matter, (2) Sound, (3) Heat, (4) Light, and (5) Electricity and Magnetism. Dated 1901 and later, and with revised later editions.
  • J.J. Thomson (1897), Cathode rays, Philosophical Magazine, 44, 293—The classic measurement of the electron mass and charge
  • J.J. Thomson (1912), "Further experiments on positive rays" Philosophical Magazine, 24, 209–253—first announcement of the two neon parabolae
  • J.J. Thomson (1923), The Electron in Chemistry: Being Five Lectures Delivered at the Franklin Institute, Philadelphia.
  • Thomson, Sir J. J. (1936), Recollections and Reflections, London: G. Bell & Sons, Ltd. Republished as digital edition, Cambridge: University Press, 2011 (Cambridge Library Collection series).
  • Thomson, George Paget. (1964) J.J. Thomson: Discoverer of the Electron. Great Britain: Thomas Nelson & Sons, Ltd.
  • Davis, Eward Arthur & Falconer, Isobel (1997), J.J. Thomson and the Discovery of the Electron. ISBN 978-0-7484-0696-8
  • Falconer, Isobel (1988) "J.J. Thomson's Work on Positive Rays, 1906–1914" Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 18(2) 265–310
  • Falconer, Isobel (2001) "Corpuscles to Electrons" in J Buchwald and A Warwick (eds) Histories of the Electron, Cambridge, Mass: MIT Press, pp. 77–100.
  • Navarro, Jaume (2005). „J. J. Thomson on the Nature of Matter: Corpuscles and the Continuum”. Centaurus. 47 (4): 259—282. Bibcode:2005Cent...47..259N. doi:10.1111/j.1600-0498.2005.00028.x. 
  • Downard, Kevin M. (2009). „J. J. Thomson goes to America”. Journal of the American Society for Mass Spectrometry. 20 (11): 1964—1973. PMID 19734055. doi:10.1016/j.jasms.2009.07.008  . 
  • Logos, Aleksandar A. (2017). Putovanje misli : uvod u potragu za istinom. Beograd. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џозеф_Џон_Томсон&oldid=27550514”