Aleksandar Sever

Marko Julije Gesije Basijan Aleksijan (lat. Marcus Aurelius Severus Alexander; rođen oktobra 208. godine, umro marta 235. godine) bio je rimski car od 222. godine, pa do svoje smrti.

Aleksandar Sever
Aleksandar Sever
Lični podaci
Puno ime	Marko Julije Gesije Basijan Aleksijan
Datum rođenja	(208-10-01)1. oktobar 208.
Mesto rođenja	Arka Cezareja, Rimsko carstvo
Datum smrti	19. mart 235.(235-03-19) (26 god.)
Mesto smrti	Mogontijakum, (današnji Majnc, Nemačka), Rimsko carstvo
Porodica
Supružnik	Salustia Orbijana Sulpicia Memia
Roditelji	Marko Julije Gesije Marcijan Julija Avita Mameja
Dinastija	Severi
Rimski car
Period	11. mart 222 — 19. mart 235. (13 god.)
Prethodnik	Elagabal
Naslednik	Maksimin Tračanin

Nakon smrti Elagabala, Aleksijan, već tada bio nazvan Marko Aurelije Sever Aleksandar proglašen je 13. marta 222. godine za novog cara. Pod njegovom vladavinom pojavio se opet nešto slobode u Carstvu, nakon tiranije Karakale i Elagabala. Tokom svoje vladavine, Aleksandar je bio pod uticajem svoje babe Julije Meze i kasnije, nakon njene smrti, 224. godine, pod uticajem svoje majke Julije Mameje, koje su stvarno upravljale Carstvom.

Biografija

Detinjstvo

Aleksandra Sever je rođen oktobra 208. godine u sirijskom grad Arki Cezareji, kao sin Gesija Marcijana i Julije Avite Mameje. Njegova majka bila je nećaka Septimija Severa. Kao i njegov rođak Elagabal, Aleksandar je bio sveštenik boga Sola Elagabala. 221. godine Elagabala je nagovorila njegova baba da svog rođaka Aleksandra usvoji i tako ga učini naslednikom. Tako je Avit imao više vremena da se posveti svom bogu Sol Elagabalu. Ali, Elagabal je brzo shvatio da je Aleksandar postao pretnja za njega, tako da je Julija Mameja morala da ga zaštiti da ga ovaj ne bi ubio.

Nakon što je Elagabal, po planu, ubijen 11. marta 222. godine, Aleksandar je, na osnovu usvajanja, postao car. Formalno je proglašen 13. marta.

Vladarski kurs

Aleksandara Severa opisivao je Kasije Dion, vodeći istoričar onog vremena, kao mirnog i staloženog vladara, za razliku od njegovog fanatičnog prethodnika. Aleksandar Sever se zaista u početku potrudio da sanira štetu u državi koju je načinio Elagabal.

U pitanjima vere, Aleksandar je i dalje podržavao kult Sol Elagabala, ali je neke egzotične sirijske kultove koji su se raširili pod Elagabalom, ponovo ograničio samo na Siriju. Aleksandar Sever je ujedno i prvi rimski car koji je pokazao blagonaklonost prema hrišćanima. Carstvom su kružile glasine da je postavio kipove Avrama i Isusa pored Sokrata i drugih svetih ljudi u svom dvorskom svetilištu.

Uticaj majke

Kao trinaestogodišnjak, Aleksandar Sever nalazio se pod uticajem moćne bake Julije Meze i majke Julije Mameje. Iako je njegova vladavina delimično povratila mir i napredak carstvu, Aleksandrova reputacija bila je narušena usled uticaja koja je njegova majka imala nad njim. Na Aleksandra Severa odlučno je uticala njegova dominantna majka. Mnoga važna mesta u državi (položaj pretorijanskog prefekta, komandanta pretorijanaca, dodeljenog poznatom pravniku Ulpijanu) ona je dodeljivala ne konsultujući se uopšte sa sinom.

Brak sa Orbijanom

225. godine oženo se Aleksandar patricijkom Orbijanom. Izgleda da je to bio brak iz ljubavi. Ali majka se uplašila eventualne rivalke i proterala Orbijanu u Afriku a zatim čak i njenog oca osudila na smrt. To je još više ugrožavalo položaj Aleksandra Severa među vojskom, budući da je bivši carev tast bio veoma popularan među vojskom.

Nevolje sa vojskom

Posle razvoda sa Orbijanom, lojalnost rimske vojske prema Aleksandru jedva da je postojale. Dolazilo je do čestih ustanaka. Čak i u Rimu situacija je bila napeta. U takvoj situaciji stigla je vest 230. godine da su Parćani, upali u rimsku provinciju Mesopotamiju. S obzirom na poteškoće u vojsci a i sopstveno komandno neiskustvo, Aleksandru nije bilo lako da adekvatno reaguje. Tek nakon godinu dana, u proleće 231. godine, Aleksandar Sever je krenuo prema Antiohiji. To je izazvalo nove ustanke, koje je Aleksandar ipak uspeo da suzbije.

Ratovi na Istoku i Severu Carstva

Bista u Luvru

Aleksandrova vladavina mahom je bila mirna sve do pojave nove dinastije Sasanida na istoku, koji su, zbacivši Arsakide, ovladali Persijom. Car je imao uspeha u pohodu protiv neprijatelja i vrativši se u Rim, proslavio je trijumf 233. Uprkos tome, u Sasanidima će Rim dobiti mnogo opasnijeg protivnika od starog parćanskog kraljevstva, a ratovi sa Sasanidskom Persijom trajaće sve do prve polovine sedmog veka i pojave islama. U Antiohiji, nakon kampanje protiv Persije, car se upoznao sa čuvenim Origenom koga je Julija Mameja angažovala da mladog cara poduči hrišćanskom učenju. U međuvremenu, na severnim granicama carstva Germanska i Sarmatska plemena otpočela su invaziju. 234. horde varvara prešle su Rajnu i Dunav što je izazvalo paniku čak i u samom Rimu. Rat protiv Persijanaca doveo je do velikih gubitaka i vojnici su bili demoralisani a sada su bili dodatno nezadovoljni usled varvarske najezde u kojoj su uništena mnoga imanja vojnika.

Smrt i naslednik

Car se stavio na čelo vojske i požurio na sever da se obračuna sa napadačima. Rimljani su se opsežno pripremili za ratovanje izgradivši rečnu flotilu za prevoz vojnika preko Rajne i Dunava. Ali, mladi car još uvek nije imao dovoljno iskustva kao general i ponadao se da će sam prizor njegove vojske biti dovoljan da se Germani predaju. Aleksandar je zaveo striktnu disciplinu među vojnicima što je dovelo do pobune legija. Po savetu svoje majke, Aleksandar je pokušao da podmiti Germane da bi dobio na vremenu. Ova odluka ga je skupo stajala, legionari su izgubili poštovanje prema caru, smatrajući ga nečasnim i bojeći se da nije spreman da bude car. U ovakvim okolnostima, vojska je brzo potražila čoveka među svojim redovima koji će zameniti Aleksandra. Pronašli su ga u Gaju Juliju Veru Maksiminu, čoveku niskog porekla koji je svojom sposobnošću napredovao u vojsci.

Aleksandar i njegova majka ubijeni su u pobuni vojnika, 19. marta 235. u Majncu. Maksimin je tako postao car. Ubistvo Aleksandra Severa označava kraj dinastije Severa i početak krize trećeg veka.

Kraj Dinastije Severa

Sa Aleksandrom Severom završava se četrdesetdvogodišnja istorija dinastije Severa (sa kratkim prekidom tokom Makrinove vladavine). S početkom vladavine Maksimina Tračanina počinje epoha vojničkih careva.

Porodično stablo

2. Marko Julije Gesije Marcijan

1. Aleksandar Sever

6. Julije Avit

3. Julija Mameja

7. Julija Meza