Bajići
| Bajići i Hadži-Bajići Varadija | ||||||||||||||
|
Bajići, poreklom iz Blaca su porodica Janka pl. Bajića iz Sremske Mitrovice, hadži Nastasa Bajića iz Zemuna i Teodora Bajića iz Zemuna i Petrije Bajić, rođ. Obrenović, najstarije kćerke kneza Miloša. Baron Miloš pl. Bajić od Varadije, najstariji sin najstarije kćerke knjaza Miloša, bio je, prema Ustavu Srbije, posle muških potomaka Obrenovića, mogući naslednik prestola Srbije.[2]
Poreklo uredi
Bajići su došli u Sremsku Mitrovicu 1769. kao Bajići i Hadži-Bajići. Izgleda da su se ranije prezivali Crvenkovići. Pod tim prezimenom je zvornički paša Vidajić (Fidahić) tražio 1813. Janka Bajića. Poreklom su iz Blaca u Makedoniji.
Iako je Blace većinski cincarsko mesto, Bajići su izričiti u tvrđenju da su oduvek slavili slavu Sv. Marka. Iz Blace doneli su jednu slavsku ikonu Sv. Marka. Moguće da je reč o porodici srpskog porekla koja se živeći u cincarskoj sredini i orodivši se sa Cincarima, pocincarila.
Bajići su živeli u Zemunu, Mitrovici, Đuru, Požunu i Trnavi.
Janko Bajić dobio je austrijsko plemstvo 1792, Teodor Hadži-Bajić dobio je austrijsko plemstvo 1857, a njegov sin Miloš pl Bajić od Varadije ugarski baronat sa predikatom, odnosno imenom imanja od Varadije, 1881.
Najpoznatiji članovi ove porodice su osim barona Miloša Bajića od Varadije i Ilka Markovićka, udovica pukovnika Jevrema Markovića, brata Svetozara Markovića, atentatorka na kralja Milana Obrenovića i dr. Ilija pl. Bajić iz Sremske Mitrovice, član Radikalne stranke i dr.[3]
Bajići iz Sremske Mitrovice uredi
U Sremskoj Mitrovici prvi se pominje Luka Hadžibaba Bajić, čije ime je uklesano u nadgrobnu plogu stare mitrovačke crkve iz 1769.
Janko Jovan Bajić uredi
Janko Jovan Bajić (umro oko 1802) pominje se prvi put 1768. kao trgovac i turski državljanin. Sa Teodorom Bajićem (bratom ili sinovcem) bio je nosilac plemićke titule dobijene 1792. od bečkog dvora za zasluge i pomoć tokom austrijsko-turskog rata. Pretplatio se 1794. na Slaveno-serbsku istoriju Jovana Rajića.[4]
Janko Bajić je sa Roksandom Gligorić imao sinove Teodora, Dimitrija (Dimu), Luku, Pavla (Baju) i Nikolu.[5]
Bajići su bili stalni donatori novosagrađene crkve Svetog Stefana iz 1794.
Dima Kosta Bajić uredi
Dima (Kosta) pl. Bajić (umro podle 1824), sin Janka Bajića, uputio je zajedno sa bratom Teodorom pismo 1806. mitropolitu Stevanu Stratimiroviću u kom se zalaže za zaštitu izbeglica iz Srbije među kojima je bio i šabački vladika Antim Zepos. Imao je sina Stefana.
Stefan Bajić uredi
Stefan pl. Bajić, sin Dime pl. Bajića preselio se u Đur, odakle su njegovi potomci prešli u Beč. Njegov sin je Luka Bajić, bečki izvoznik.
Luka Bajić uredi
Luka Bajić, bečki izvoznik, sin je Stevana Bajića, a unuk Koste pl. Bajića. Imao je kćerku.
Njegovom kćerkom oženio se dr. Ilija Bajić, praunuk Teodora Bajića.
Duča Luka Bajić uredi
Duca (Duča Luka) pl. Bajić (umro posle 1830), sin Janka Bajića, trgovac, bio među ličnostima koje su morale da vrate višak zemlje (preko 3 jutra) po graničarskom zakonu iz 1807 [6].
Teodor Bajić (1755-1840) uredi
Teodor pl. Bajić (1755-1840), sin Janka Bajića, sa bratom Dimom (Kostom)uputio je pismo 1806. mitropolitu Stevanu Stratimiroviću u kom se zalaže za zaštitu izbeglica iz Srbije među kojima je bio i šabački vladika Antim Zepos. Sinovima Jovanu i Dimitriju ostavio je kapital od 145. 000 forinti, a zetu Anastasu Katani 30. 000 forinti da vodi trgovinu, dok mu sinovi ne postanu punoletni.
Teodor Bajić bio je oženjen Marijom iz kuće Hristomanos iz Zemuna. Imali su sina Dimitrija.
Dimitrije Bajić uredi
Dimitrije Mita pl. Bajić, sin Teodora pl. Bajića i unuk Janka Bajića je sa Jelenom Cincar-Janković, kćerkom vojvode Cincar-Janka imao sina Janka Bajića, koji se oženo Milesom Šimić iz Baje. Njihov sin je dr. Ilija Bajić.
Janko Bajić uredi
Janko pl. Bajić, sin Dimitrija pl. Bajića i Jelene Cincar-Janković, kćerke vojvode Cincar-Janka bio je oženjen sa Milesom Šimić iz Baje. Njihov sin je Ilija Bajić.
dr Ilija J. Bajić (1870-1956) uredi
Dr Ilija pl. Bajić (1870-1956), sin Janka pl. Bajića i Milese pl. Bajić, rođ. Šimić iz Baje, praunuk vojvode Cincar-Janka Popovića po babi Jeleni Bajić, rođ. Cincar-Janković i Teodora Bajića, lekar, diplomirao i doktorirao u Beču kao stipendista Matice srpske. Dr. Iliji pl. Bajiću i njegovoj ženi pradede su bile rođena braća. Imao je sa kćerkom Luke Bajića, poznatog izvoznika i rođaka, šest sinova i jednu kćerku.
prof. dr Baja I. Bajić (1896-1988) uredi
Prof. dr. Baja I. Bajić, psiholog, gimnaziju je završio u Osijeku, diplomirao je prava 1923. i psihologiju 1924. u Parizu, gde je i doktorirao 1928. iz oblasti psihologije. Radio je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, šef katedre za Opštu psihologiju na Odeljenju za psihologiju[7].
prof. dr Miloš I. Bajić (1902-1975) uredi
Prof. dr. Miloš I. Bajić (1902-1975), pravnik, nižu gimnaziju završio je u Sremskim Karlovcima i Rumi, a ostale razrede u Mitrovici. Prava je studirao na Sorboni, gde je 1925. doktorirao. Bio je sudija Sreskog suda u Benkovcu, Sarajevu, gde je kasnije bio profesor rimskog prava.
dr Vojislav I. Bajić (1910-1992) uredi
Dr Vojislav I. Bajić (1910-1992) je sin dr Ilije pl. Bajića. Osnovnu školu i realnu gimnaziju je završio u Srem.Mitrovici, a u Zagrebu je završio Filozofski i Farmaceutski fakultet. Njegova doktorska disertacija, pod nazivom "Prilog poznavanju metalnix soli oksiantraxinona", koju je odbranio 1937. u Zagrebu, je iste godine u Zemunu objavljena kao knjiga. Nakon disertacije, do početka rata Dr Vojislav Bajić je radio kao naučni saradnik farmaceutske firme "Bajer" u Zagrebu, a od 1941. do oslobođenja 1945. u njenom beogradskom predstavništvu. Po oslobođenju Dr Bajić je obavljao razne rukovodeće poslove u jugoslovenskoj farmaceutskoj i hemijskoj industriji: prinudni upravnik preduzeća "Anilokemika" DD Zemun; jedan je od osnivača i prvi direktor fabrike lekova "Galenika" u Zemunu (1945) - čiji je zaštitni znak, koji se i danas koristi, sam osmislio i nacrtao; direktor beogradskog "Proleka"; plana Generalne direkcije med. proizvodnje "Gumpro" i sekretar Sekcije farmaceutsko-hemijske industrije Jugoslavije. U Saveznom izvršnom veću savetnik Sekretarijata za industriju i načelnik u Sekretarijatu za zdravstvo i socijalnu politiku, odakle je otišao u penziju 1977. Kao penzioner je ostao aktivan u struci, obavljajući još deset punih godina funkciju predsednika komisije za lekove i otrove SFRJ. Teorijskim i praktičnim radom Dr Vojislav Bajić je doprineo ne samo razvoju xemije kao nauke, već i izgradnji farmaceutske industrije u posleratnoj Jugoslaviji, kao i opremanju svih značajnih zdravstvenih ustanova širom SFRJ, aparatima, instrumentima i medicinskom opremom. Dva njegova značajna rada objavila je Bečka akademija nauka. Za zasluge na suzbijanju epidemije variole vere 1975. odlikovan je Ordenom za vojne zasluge sa zlatnim mačevima. Iz braka sa mr Olgom Marinković ima sina dr Nenada Bajića (1958 -), doktora stomatologije i umetnika, muzičara, poznatog pod pseudonimom Bajone.
dr Nenad V. Bajić (1958-) uredi
Dr Nenad Bajić poznat pod umetničkim pseudonimom "Bajone" je rođen 31.03.1958.godine u Beogradu, od oca Vojislava, magistra farmacije, doktora filozofije i hemije i majke Olge, magistra farmacije. Osnovnu školu „Vuk Karadžić“ i Petu beogradsku gimnaziju je završio sa odličnim uspehom. Paralelno je, uz privatnu nastavu, završio i osnovnu i srednju muzičku školu. Diplomirao je na stomatološkom fakultetu u Beogradu i stekao zvanje doktora stomatologije 1983.godine. 1980.godine je postao najmlađi član „Saveza Kompozitora Jugoslavije“, u kome do danas ima zaštićenih preko sto autorskih kompozicija. Iste godine je postao i član „Udruženja Muzičara Džeza, Zabavne i Rok Muzike Srbije“. Od te, 1980.godine, sa singlom “Ana-Marija“ (u pratnji hora „Collegium Musicum“), počinje njegova solistička - kantautorska muzička karijera. Prvi solistički koncert održava 1993.godine u Velikoj dvorani Sava centra u Beogradu. Posvećen je bio i humanitarnom radu. Bio je član i predsednik Izvršnog odbora „Udruženja Muzičara Džeza, Zabavne i Rok Muzike Srbije“ u periodu od 1992. do 1998.godine. Sa Gordanom, koja je diplomirani inženjer arhitekture i slikar, ima dvoje dece: ćerku dr Minu Bajić, takođe doktora stomatologije, rođenu 1988. i sina Nikolu, studenta Stomatološkog fakulteta u Beogradu, rođenog 1993.
Iguman Emilijan Bajić uredi
Emilijan Bajić (1848-1896) bio je iguman manastira Vrdnik od 1882. godine. Kao mlad monah bio je postavljen za igumana zapuštenog manastira Vrdnik, koji je uspeo da obnovi, otplati dugove i imanje dovede u red.[6].
Bajići iz Zemuna uredi
Hadži-Nastas Bajić uredi
Nastas hadži Našo Bajić iz Zemuna pomagao je Prvi srpski ustanak. Vodio je krupnu špeditersku trgovinu. Protiv Nastasa Bajića je 1812. podneta dojava da je rusofil [7].
Teodor Bajić od Varadije uredi
Teodora Bajića (brata od strica Luke Bajića, usvojenika Lazara Bajića) i Petriju Obrenović, kćerku knez Miloša, venčao je juna 1824. mitropolit Agatangel. Imali su tri sina i dve kćerke, Lazara, Miloša, Jevrema, Atanasija i Katarinu.
Potomstvo ima samo Atanasije Bajić. Sin Milan imao je kćerku udatu za dr. Vasilija, Grka koja je živela Beču. Atanasijeva kćerka Ljubica udala se za Hajnriha fon Trautenberga, a kćerka Marija za Belu fon Talian [8].
Miloš Bajić od Varadije uredi
Kao najstariji sin najstarije kćerke Knjaza Miloša, baron Miloš Bajić od Varadije (1827—1897), veleposednik i dobrotvor, po Ustavu Srbije bio je prvi po redu nasleđivanja prestola Obrenovića u slučaju da izumre muška linija.
Bio je poslanik Ugarskog državnog sabora 1884, a 1895. izabran je za člana Gornjeg doma Sabora. Zajedno sa bratom od tetke Fedorom Nikolićem finansirao je izdavanje lista Srpski dnevnik, koji je izlazio u Budimpešti 1888/9.[9]
Kada je odlikovan Ordenom gvozdene krune dobio je pravo i na austrijsku i zatim ugarsku baronsku titulu.
Pored manjih novnčanih priloga koje je davao srpskim ustanovama kao što je Matica srpska kao veliki dobrotvor dao je 100. 000 forinti za izgradnju srpske gimnazije u Novom Sadu. Sahranjen je na imanju Varadija de Mureš (Arad).
Baroni fon Trautenberg uredi
Ljubica Bajić od Varadije, unuka Petrije Bajić, rođ. Obrenović, knjaz Miloševe kćerke, bila je udata za barona Hajnriha fon Trautemberga iz bavarske porodice čiji se prvi predstavnici pominju oko 1000. godine [10]
Baroni Talian de Vizek uredi
Marija Bajić od Varadije, unuka Petrije Bajić, rođ. Obrenović, knez Miloševe kćerke, bila je udata za barona Belu Taliana (Tallián Béla), (1851-1921), ministra privrede ugarske vlade (1903—1905) i prijatelja predsednika vlade Mađarske grofa Ištvana Tise (Istvan Tisza)[8]. Beli fon Talijan dodeljen je ugarski (mađarski) baronat sa predikatom od Vizeka 1911.[11]
Današnji Bajići uredi
Marija Bajić od Varadije, unuka Petrije Bajić, rođ. Obrenović, knez Miloševe kćerke, bila je udata za barona Belu Taliana (Tallián Béla), (1851-1921), ministra privrede ugarske vlade (1903—1905) i prijatelja predsednika vlade Mađarske grofa Ištvana Tise (Istvan Tisza)[8]. Beli fon Talijan dodeljen je ugarski (mađarski) baronat sa predikatom od Vizeka 1911.[11] Ostatak loze danas živi u Zemunu od kojih su članovi: Slobodan Bajić Aleksandar Bajić Nataša Bajić Stefan Bajić Nemanja Bajić Irena Bajić
Imanja uredi
Kuća Hadži-Bajića važila je za jednu od najlepših u Zemunu pa je u njoj 1808. odseo nadvojvoda Ludvig, kad je kao genralni inspektor Vojne granide, bio u njenom službenom obilasku. Početkom 1809. u njegovoj kući je, od strane austrijskih vlasti, bio ugošćen i ruski politički predstavnik u Srbiji, šef ruske misije u Beogradu od 1808. Konstantin Konstantinovič Rodofinikin.
Porodica barona Miloša Bajića imala je velike posede u Varadiji, Markovcu, Velikom Žamu, Etelhazu i Bočaru. Dvorce su imali u Varadiji i Bočaru, a palate u Budimpešti i Beču. Baronu Milošu Bajiću pripalo je veliko nasledstvo od oko 10 miliona forinti nakon smrti kneza Mihaila.
Kuća Bajića u Sremskoj Mitrovici je spomenik kulture.
Jelena-Ilka Marković, rođ. Bajić uredi
Jelena-Ilka Marković, rođ. Bajić, bila je udovica pukovnika Jevrema Markovića, brata Svetozara Markovića. Pukovnik Jevrem Marković, jedan od najistaknutijih srpskih oficira, streljan je zbog vojne pobune protiv kneza Milana. Ilka Marković je pokušala da izvrši atentat na kralja Milana u Sabornoj crkvi u Beogradu. Prema zvaničnim izveštajima izvršila je samoubistvo u zatvoru, iako je ostala sumnja da je ubijena.
Ilka Marković, rođ. Bajić kćerka je Konstantina Koste ot Bajića, županijskog asesora u Šopronu i Judite Konstantinović. Kosta Bajić je bio iz porodice Bajić iz grane poreklom od Janka pl. Bajića. Ilka je imala rođenu tetku po majci Sofiju udatu za novosadskog fizika Aleksandra Dimića. Ilka je prvo bila udata za dr. Jovana Andrejevića, a posle za pukovnika Jevrema Markovića. Ilkina majka Judita Konstantinović kćerka je Georgija - Đorđa Konstantinovića, novosadskog advokata (kraj 18. veka i početak 19. veka) i Alojzije - Lojde Vujić (1785-1861), kćerke Judite kćerke Vasilija Lauševića, segedinskog senatora i Maksima Vujića (-1786), novosadskog senatora, sina novosadskog senatora Mardarija Vujića (o. 1710-1774), čiji otac je bio Živan Vujić-Bučuklija trgovac u Petrovaradinskom šancu (Novi Sad), a brat Vasilije plem ot Vujić. Ilka Marković imala je rođenu sestru Alojziju Lujizu udatu za Gavrila Vitkovića, profesora u Beogradu.[12]
Srodstvo uredi
Bajići su u srodstvu sa Obrenovićima, Cincar-Jankovićima, Nikolićima od Rudne, Aleksićima od Majne, ugarskim porodicama Bela fon Talijan i fon Trautenberg.
Vidi još uredi
- Spisak znamenitih ličnosti Prvog srpskog ustanka
- Spisak najistaknutijih srpskih porodica u Kneževini i Kraljevini Srbiji
- Miloš Bajić
- Dvorac Hertelendi – Bajić
Reference uredi
- ^ Vid. grb Bajića od Varadije u Dragomir Acović, Srbi i heraldika, Beograd (2008). pp. 383.
- ^ Prema Ustavu iz 1835 i sultanovom beratu i volji knjaza Miloša, detaljno je predviđen način nasleđivanja prestola u porodici Obrenović, prema kome „ići će nasljedstvenost sa oca na najstarijeg sina“ u familiji sadašnjeg knjaza Miloša Teodorovića Obrenovića, a u slučaju izumrtija muškaraca njeni, u familiji starijega brata Njegova, Jovana Teodorovića Obrenovića, a u slučaju izumrtija i muškaraca njegovi, u familiji mlađeg njegovog brata Jefrema Teodorovića Obrenovića“, čiji je unuk bio kralj Milan. Prema istom Ustavu u slučaju „izumrtija muške vrste sve familije Knjaza Miloša, Jovana i Jefrema Teodorovića Obrenovića“ prelazi nasledstvo prestola na najstarijeg sina „najbliže i najstarije vrste kćeri od familije Obrenovića“, tako da poslednji knez od muške familije Obrenovića, s odobrenjem državnog saveta i Narodne skupštine posini i prirodi, tj. primi u srpsko državljanstvo, ako je strani državljanin, „po pravu prvorodstva najstarijega sina iste ženske vrste“. Ustavom iz 1835 predviđeno je bilo da ako bi „i muškarci ženske vrste sadašnje Knjaževske familije Obrenovićeve izumrli, a ono da opomene državni Sovjet poslednjega Knjaza tri puta, da za života svoga naimenuje svoga prejemnika iz členova naroda, koji bi bio najsposobniji i najdostojniji k važnomu dostojinstvu Knjaževskomu“. Ako bi poslednji knjaz izostavio to da učini, onda je skupština bila ovlašćena da izabere „najsposobnijega i najdostojsnijega muža između sebe“ Vid. Ustav iz 1835, čl. 23 – čl. 28, Ustavi i vlade Kneževine Srbije, Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije (1835—1941), Beograd (1988). pp. 29-30. Prema Ustavu iz 1869 (čl. 10), kada je izumrla knjaz-Miloševa, direktna muška linija Obrenovića, a na presto stupio Milan Obrenović iz bočne grane Obrenovića, „po starim narodnim zaključenjima pre 1839, koja su utvrđena i zaključenjima Sveto-Andrejske skupštine od 1858, kao i velike narodne skupštine, držane 20. junija 1868. godine, i po glasu sultanskih berata i hatišerifa od godine 1830 i 1868“, predviđeno je da u slučaju da „bi sadašnji Knjaz Milan bez muškog potomstva preminuo, onda prelazi nasledstvo prestola srbskog na muške potomke Knjaza Miloša od kćeri njegovih, tako da narod srpski od ovih potomaka bira sebi za naslednog Knjaza onoga, koga nađe da je najdostojniji“. Vid. čl. 10 Ustava iz 1869, Ustavi i vlade Kneževine Srbije, Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije (1835—1941), Beograd (1988). pp. 74. Od sinova knjaz-Miloševih kćeri 1869 najistaknutiji je bio baron Miloš Bajić od Varadije (1822—1897), finansijer srpskih časopisa u Vojvodini i veliki dobrotvor srpske gimnazije u Novom Sadu. Vid. M. Milićević, Dodatak Pomeniku (1888). pp. 13. U Ustavu iz 1888. više se ne spominju sinovi kćerki kneza Miloša, austrijski državljani, baroni Bajići od Varadije i Nikolići od Rudne. Vid. čl. 57 Ustava iz 1888, Ustavi i vlade Kneževine Srbije, Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije (1835—1941), Beograd (1988). pp. 113. Prema analogiji sa Ustavom iz 1869, a pošto su i Milan i Aleksandar bili jedinci, mogući naslednik prestola mogao je biti najbliži kraljev rođak iz loze Obrenovića po ženskoj liniji, što je bio brat od tetke kralja Milana, pukovnik Aleksandar Konstantinović, sin Anke Konstantitović, rođ. Obrenović, koju su zajedno za knezom Mihailom ubili atentatori u Košutnjaku 29. maja 1868. Pukovnik Aleksandar Konstantinović je brat Katarine Blaznavac, rođ. Konstantinović, a unuk mlađeg brata knjaza Miloša „Svijetlog gospodara“ Jevrema i „Svijetle Gospođe“ Tomanije Obrenović, pradede i prababe kralja Aleksandra u direktnoj liniji. Pukovnik Konstantinović, kao protivnik kraljeve ženidbe nije bio u dobrim odnosima sa kraljem Aleksandrom, a odnosi su dodatno pogoršani udajom njegove kćerke Natalije Konstantinović za sina crnogorskog kralja Nikole Petrovića, kneza Mirka, koji je smatran vodećim ruskim kandidatom za presto Srbije. Uoči majskog atentata, kao o mogućem nasledniku govorilo se i o Đorđu, vanbračnom sinu kralja Milana i Artemize Hristić, supruge Milana Hristića, diplomate u Carigradu i sina nekadašnjeg predsednika Vlade Srbije Filipa Hristića, kao i jednom ruskom knezu, engleskom vojvodi i dr.
- ^ Vidi više članova porodice Bajić u Biografski rečnik Matice srpske, kao i D. Popović, O Cincarima, Beograd (1937). pp. 321-322.
- ^ Vid. Biografski rečnik Matice srpske A-B. pp. 354.
- ^ Vid. rodoslov muških potomaka Janka Bajića, porodice plem. Bajić. https://archive.today/20120714112716/img372.imageshack.us/img372/1200/dsc0038dc9.jpg
- ^ a b Vid. Biografski rečnik Matice srpske A-B. pp. 351.
- ^ a b Vid. Biografski rečnik Matice srpske A-B. pp. 336.
- ^ a b v Vid. Radoš Ljušić, Rodoslov Obrenovića, Muzej rudničko-takovskog kraja, Gornji Milanovac
- ^ Vid. Biografski rečnik Matice srpske A-B. pp. 356
- ^ O porodici Trautenberg vid. nemačku Vikipediju de: Trautenberg (Adelsgeschlecht)
- ^ a b Vid. grb barona Talijan fon Vizek dodeljenog 1911. (LR LXXII, 7226) U Dragomir Acović, Heraldika i Srbi, Beograd (2008). pp. 437.
- ^ Vid. Vujići, V. Stajić, Novosadske biografije, Novi Sad (1936). pp. 123-129
