Branislav Parać Relja
Branislav Branko Parać - Relja (Beograd, 22. april 1922 – okolina Lapova, decembar 1943), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| branislav parać relja | |
|---|---|
 Branislav Parać Relja | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 22. april 1922. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | decembar 1943. (21 god.) |
| Mesto smrti | okolina Lapova, Srbija |
| Profesija | radnik |
| Delovanje | |
| Član SKOJ od | 1941. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 9. oktobra 1953. |
Biografija uredi
Rođen je 22. aprila 1922. godine u Beogradu. Poticao je iz radničke porodice. Posle završetka osnovne škole izučio je mehaničarski zanat i zaposlio se u Zavodu za izradu novčanica, u Topčideru.[1]
Kao mladi radnik, pristupio je revolucionarnoj radničkoj omladini i postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Posle okupacije Jugoslavije, u leto 1941. godine, bio je član udarnih grupa i destina, koje su vršile razne akcije protiv okupatora u Beogradu. Učestvovao je u paljenju nemačke garaže u Grobljanskoj ulici, paljenju nemačkih kamiona i kvinsliške štampe – listova „Novo vreme“, „Obnova“ i drugih. Zbog svoje hrabrosti, postao je vrlo popularan među ostalim aktivistima Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP), a posebno na Senjaku, gde je delovao.[1]
Avgusta 1941. godine je napustio Beograd i otišao u partizane. Stupio je u Prvi šumadijski partizanski odred, u njenu Osmu četu Trećeg bataljona. Pošto je imao diverzantsko iskustvo iz Beograda, i u Odredu se bavio diverzantskim akcijama. Bio je član Udarne grupe, koja je imala zadatak da ilegalno ulazi u sela i likvidira saradnike okupatora.[1]
Posle Prve neprijateljske ofanzive, krajem 1941. godine, i povlačenja glavnine partizanskih snaga u Sandžak, njegov bataljon se našao na Rudniku, u veoma teškoj situaciji – suočen sa jakom zimom i neprijateljskim jedinicama. Zbog toga je bataljon bio raspušten. Branislav je tada odlučio da se vrati u okupirani Beograd. Preko Kosmaja i sela Nemenikuće, gde se kraće zadržao, stigao je u Beograd.[1]
Posle par dana provedenih kod kuće, otišao je u Hajd park, na sastanak sa jednom devojkom, koja je trebalo da mu uspostavi vezu sa partijskom organizacijom. Dok su oni šetali parkom, primetio je dvojicu policijskih agenata, koji su ga pratili. Kada su odlučili da mu priđu, Branislav ih je napao i iznenadio, i iskoristio trenutak da pobegne. Agenti su tada pripucali na njega, ali je on i pored toga uspeo da umakne. Odmah potom, policija je blokirala njegov stan na Senjaku, ali je već bio na drugoj lokaciji.[1]
Posle uspostavljanja veze sa partijskom organizacijom, nastavio je da vrši diverzije i sabotaže u Beogradu. U Dečanskoj ulici usred dana je uspeo da ubije jednog policijskog agenta. Nakon toga policija je uspela da blokira njegov ilegalni stan, ali je dojavom komšija, na vreme uspeo da se spase skokom kroz prozor. Pošto je njegov dalji boravak u okupiranom Beogradu, bio nemoguć zbog stalne policijske potere za njim, ponovo je otišao u partizane.[1]
Stupio u obnovljeni Prvi šumadijski partizanski odred „Milan Blagojević“ i ponovo je obavljao diverzantske zadatke. Bio je u sastavu udarne trojke, koja je izvršavala presude Vojnog suda Odreda, kao i Sreskih Narodnooslobodilačkih odbora. Ove akcije, koje je obavljao sa nekoliko odabranih drugova, bile su u najvećoj tajnosti.[1]
Jednom prilikom, sa dvojicom drugova preobučeni u četnike, upali su na svadbu u selu Jelovik, kod Aranđelovca i iznenadili lokalnog četovođu. Upali su u gostinjsku sobu i prekorili ga kako se on veseli, dok se oni jure s partizanima. Kad je nepoverljivi četovođa primakao ruku revolveru, jedan od drugova ga je ubio. Potom su likvidirali četovođu iz sela Kopljara, kod Lazarevca. Preobučeni u seljake, došli su i zalupali na njegova vrata. Kad ih je sa prozora upitao šta traže, rekli su da žele da kupe kukuruz. Tada je sišao i otvorio vrata i onu su ga ubili. Zajedno sa jednim drugom, preobučeni u ljotićevce, u okolini Rače Kragujevačke, upali su na zbor ljotićevaca i bacili bombe, nakon čega je zbor bio rasturen.
Krajem decembra 1943. godine, zajedno sa dva druga i drugaricom, vraćao se drumom iz pravca Lapova. Usled umora i jake zime, odlučili su da se negde odmore i svratili u jednu kuću. To je neko od seljaka dojavio četnicima i oni su ubrzo opkolili kuću. Pošto je bilo kasno za povlačenje, prihvatili su borbu. Da bih spasio svoje drugove, Branislav je nastavio da pruža otpor četnicima, dok su ostali uspeli da se spasu bekstvom. Kada je pucnjava iz kuće prestala, četnici su ušli i tamo zatekli samo mrtvog Branislava.[1]
Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 9. oktobra 1953. godine, proglašena je za narodnog heroja.[1][2]
U njegovu čast osnovna škola na Senjaku, nosila je naziv „Branko Parać“. Ova osnovna škola se nalazila u dve odvojene zgrade i kasnije je bila podeljena na osnovnu školu, koja je promila naziv u oš „Stefan Nemanja“, dok se u drugoj zgradi osnovne škole danas nalazi Sportska gimnazija.[3]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z Narodni heroji Jugoslavije 1975.
- ^ Vojna enciklopedija 1973.
- ^ „oš Stefan Nemanja” (Saopštenje). 15. septembar 2015. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija. Beograd. 1973.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.