Vaseljenski sabor
Vaseljenski sabori (grč. οικουμενικος συνοδος, lat. Concilium) su okupljanja episkopa koji predstavljaju celu Crkvu, odnosno kolegijalni način na koji se vaseljenski episkopat izjašnjava o sadržajima vere i pitanjima discipline, učenja, poretka i bogosluženja i čine neotuđivi deo predanja Pravoslavne crkve.[1]
Episkopi uredi
Crkvene sabore predvode episkopi kao naslednici svetih apostola. Sabor nije nadređen Crkvi već je njen zakoniti glas i njeno telo. I pored toga što episkop ima određenu službu, on ima pomesnu sabornu odgovornost u pitanjima od opšteg interesa Crkve. U periodu pre šizme (1054), karakter „vaseljenski“ jednome Saboru dat je prisustvom i predstavljanjem episkopata cele Imperije. Stoga je prisustvo rimskog trona (italijanska dijeceza) na saborima bilo nužno. Mada sazivani od careva, vaseljenski sabori nisu bili carska institucija. Carevi su potpisivali saborska akta, ali nisu glasali niti su pak uticali na odluke, ostavljajući episkopima potpunu autonomiju u raspravljanju i odlučivanju.[2]
Odluke uredi
U saborskim odlukama treba da se pravi razlika između dogmata, koji ima doktrinarni sadržaj vere (ορος — finis), i kanona, koji ima disciplinski karakter. Ni sazivanje od strane cara, ni vaseljensko prisustvo i potpisi episkopa na saborska akta, ne garantuju suštinsko pravoslavlje iskazane vere ili simbola vere. Odluke vaseljenskih sabora nisu spoljni kriterijum učenja, jer nijedna spoljašnja vlast ne može nametnuti ono što je protiv istine vere. Zato odluke sabora treba da prihvati i potvrdi svest Crkve. Pravoslavna tradicija priznaje sedam sabora sa vaseljenskim karakterom, između kojih su se držali mnogobrojni pomjesni ili regionalni sabori.[3]
Pravo učešća na saborima i glas odlučivanja imaju episkopi. Sveštenici i đakoni su mogli da učestvuju na saboru ili u svojstvu punopravnih članova svojih episkopa ili sa pravom savetodavnog glasa ukoliko su prisustvovali kao pomoćnici episkopima. Nekad su saborima prisustvovali i svetovnjaci ili laici, kao na primer car ili njegov predstavnik, radi davanja podrške saboru ili čegovog svečanog otvaranja ili zatvaranja. Odluke sa sabora objavljivane su saborskom odlukom i ukazom cara, a neke odluke su imale i važnost kao državni zakoni. Vaseljenske sabore su priznavale sve mesne crkve, čak i one koji nisu prisustvom svojih predstavnika bile zastupljene na saboru.[1]
Vaseljenski sabori uredi
Prvih sedam vaseljenskih sabora koje priznaju i pravoslavne crkve i katolička su bili:
- Prvi vaseljenski sabor — Nikejski sabor (maj — jun 325)
- Drugi vaseljenski sabor — Carigradski sabor (maj — jul 381)
- Treći vaseljenski sabor — Efeski sabor (jun — jul 431)
- Četvrti vaseljenski sabor — Halkidonski sabor (8. oktobar — 1. novembar 451)
- Peti vaseljenski sabor — Drugi carigradski sabor (maj — jun 553)
- Šesti vaseljenski sabor — Treći carigradski sabor (novembar 680. — septembar 681)
- Sedmi vaseljenski sabor — Drugi nikejski sabor (septembar — oktobar 787)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b „Vaseljenski sabori - Pravoslavlje na mreži - Biblioteka odabranih tekstova”. www.pravoslavlje.net. Pristupljeno 2023-07-23.
- ^ „Vaseljenski Sabori”. www.atlantaserbs.com. Pristupljeno 2023-07-23.
- ^ „Odluke Vaseljenskih sabora”. www.crkva.se. Pristupljeno 2023-07-23.
Literatura uredi
- Jevtić, Atanasije (1981). „Drugi Vaseljenski sabor” (PDF). Teološki pogledi. 14 (1-3): 81—96. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 03. 2018. g. Pristupljeno 23. 03. 2018.
- Jevtić, Atanasije (2012). „Sveti Vaseljenski Sabori: Osmi (879–880. g.) i Deveti (1351. g.)” (PDF). Teološki pogledi. 45 (1): 69—90. Arhivirano iz originala (PDF) 11. 09. 2020. g. Pristupljeno 23. 03. 2018.
- Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press.
- Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Popović, Radomir V. (2011). Vaseljenski sabori: Peti, Šesti i Sedmi: Odabrana dokumenta. Knj. 2. Beograd: Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju.
- Popović, Radomir V. (2012). Vaseljenski sabori: Prvi, Drugi, Treći i Četvrti: Odabrana dokumenta. Knj. 1. Beograd: Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju.
