Vigilantia
Vigilantia ( grč. Βιγλεντία , rođen oko 490. godine) bila je sestra vizantijskog cara Justinijana I (r. 527–565) i majka njegovog naslednika cara Justina II (r. 565–574).
Ime uredi
Naziv "Vigilantia" je latinski za "budnost, budnost". Samo po sebi potiče od "vigilia" (straža, budnost) i "bdenje" ((1) pridev: budan, bdijući, upozoren (2) imenica: stražar, stražar).[1]
Porodica uredi
Justinijan (rođen 482. godine) i Vigilantia su bili deca Vigilantije (rođena oko 455. godine), sestre cara Justina I (r. 518–527), osnivača Justinijanove dinastije. Porodica je nastala u Bederijani, u blizini Naisa (savremeni Niš u Srbiji) u Dakiji Mediteranea.[2] Prokopije, Teodor Lektor, Zaharija Retor, Viktor od Tunune, Teofan Ispovednik i Georgije Kedrenos smatraju Justina i njegovu porodicu Ilirima, iako je Kedrenos neizvestan. Evagrije Sholastik, Jovan Malala, Hronikon Pashale, Suda, Jovan Zonara i Carigradska Patrija smatraju ih Trako-Rimljanima. Dok Prokopije navodi da su seljačkog porekla, Zonara je jedini izvor koji opisuje cara Justina I kao bivšeg stočara.[3]
Justinijan je rođen u selu Taurisionu, blizu tvrđave Bederijane, gde su se njihovi roditelji očigledno nastanili. Njihov otac se zvao Sabatije, dok ime njihove majke nije zabeleženo.[4] Ime „Bigleniza“ je majci Justinijana i Vigilantije dodelio Nikolo Alamani (1583–1626), navodeći kao izvor „Justinijanov život“ (latinski: Vita Iustiniani) „Teofila Abasa“, navodnog Prokopijevog savremenika. Uprkos ponovljenim pretragama, ovaj izvor nikada nije pronašao drugi naučnik. Alamani su verovali kao pouzdan izvor nekoliko kasnijih autora, uključujući Edvarda Gibona, koji u svojoj Istoriji opadanja i pada Rimskog carstva citira ime Bigleniza i druge detalje koji potiču od Alamanija. Pošto se činilo da je ime slovenskog porekla, kasnije će se razviti teorije o slovenskom poreklu cara Justinijana I i njegove porodice. Godine 1883, Džejms Brajs je otkrio rukopis „ Vita Justiniani “ u Palati Barberini. Datirala je samo iz 17. veka i sadržala je sve činjenice koje je pominjao Alamani, uključujući i Biglenizu koja smatra da njena snaha Teodora „nije dar Božji već dar đavola“. Brice je predložio ovaj rukopis kao Alamanijev izvor. Međutim, njegova autentičnost je bila sumnjiva, a Konstantin Josef Jireček je ovaj rukopis smatrao delom Ivana Tomka Marnaviča (1579–1639), arhiđakona Agramskog (Zagreb). Bilo koji drugi izvor koji je koristio, ako ga ima, nije jasan.[5] Marnavič je bio prevodilac srednjovekovnih tekstova, posebno hagiografija.[6] Bigleniza je samo prevod Vigilantia na slovenski, prateći dugogodišnju teoriju da su majka i ćerka imale isto ime.[5]
Dok brojni istoričari pominju Vigilantijin odnos sa Justinijanom, samo Viktor od Tunune imenuje njenog muža i oca cara Justina II, Dulcidije (njegovo ime se takođe prevodi kao Dulcisim).[7][8]
Nasleđe Justinijana uredi
Vigilantia je jedna od figura predstavljenih u In laudem Justini minoris („U slavu mlađeg Justina“), pesmi Flavija Kreskonija Koripa napisanoj povodom stupanja na vlast cara Justina II. To je više hvalospev nego prava hronika. I Vigilantia i njena snaja Sofija, nazivaju se „ divae “, latinski za „božanske, boginje “, i izvori pesnikove inspiracije, zamenjujući u tom pogledu muze . Sofija, nećaka Teodore verovatno je bila njegova zaštitnica i možda je naručila pesmu. Vizantinistkinja Linda Garland sugeriše da su i Sofija i Vigilantija bile Koripovi stvarni izvori o raznim događajima, uključujući aktivnosti „iza kulisa“.[9]
Brak i deca uredi
Vigilantia i Dulcidius/Dulcisimus su bili roditelji troje poznate dece:[8]
- Justina II, vizantijski car. Oženio sestričinu carice Teodore, Sofiju
- Marcel
- Prajekta
Reference uredi
- ^ Douglas Harper, Online Etymological Dictionary. Entries "vigil", "vigilance", "vigilant", "vigilante".
- ^ Martindale, Jones & Morris 1980, str. 648–649
- ^ Martindale, Jones & Morris 1980, str. 648
- ^ Martindale, Jones & Morris 1980, str. 645–646
- ^ a b James Bryce, "Life of Justinian by Theophilus" (1887)
- ^ Fine 2006, str. 421
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, str. 754
- ^ a b Martindale, Jones & Morris 1980, str. 1165
- ^ Garland 1999, str. 41
Literatura uredi
- Evans, James Allan Stewart (2000), The age of Justinian: the circumstances of imperial power, Routledge, ISBN 0-415-23726-2
- Fine, John Van Antwerp (2006), When ethnicity did not matter in the Balkans: a study of identity in pre-nationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the medieval and early-modern periods, University of Michigan Press, ISBN 0-472-11414-X
- Garland, Lynda (1999), Byzantine empresses: women and power in Byzantium, AD 527-1204, CRC Press, ISBN 0-203-02481-8
- Martindale, John R.; Jones, A.H.M.; Morris, John (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire - Volume II, AD 395–527. Cambridge University Press. ISBN 0-521-20159-4.
- Martindale, John R.; Jones, A.H.M.; Morris, John (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire - Volume III, AD 527–641. Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8.
