Georgije IV Gruzijski
Georgije IV Gruzijski ili Georgije IV Sjajni[a][1] (gruz. გიორგი IV ლაშა; Tabahmela, 1191 — Bagavan, 18. januar 1223) je bio gruzijski kralj (1213—1223) iz dinastije Bagrationa. Bio je sin Tamare, najveće gruzijske vladarke, i njenog supruga Davida Soslana. Njegova vladavina predstavlja početak kraja zlatnog doba srednjovekovne Gruzije.[2]
| Georgije IV Gruzijski | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Georgije IV Bagration |
| Datum rođenja | 1191. |
| Mesto rođenja | Tabahmela, Kraljevina Gruzija |
| Datum smrti | 18. januar 1223. (31/32 god.) |
| Mesto smrti | Bagavan, Kraljevina Gruzija |
| Grob | Svetichoveli ili Gelati |
| Religija | Gruzinska pravoslavna crkva |
| Porodica | |
| Potomstvo | David VII Gruzijski |
| Roditelji | David Soslan Tamara |
| Dinastija | Bagrationi |
| kralj Gruzije | |
| Period | 1213—1223 |
| Prethodnik | Tamara |
| Naslednik | Rusudan |
| Potpis |  |
Posle očeve smrti, 1207. godine, majka ga je proglasila za savladara, ali se njegova vlast prostirala samo na prostor današnje gruzijske pokrajine Džavahetije, kojom je upravljao sa sedištem u zamku Alastani. Godine 1210. ugušio je pobunu susednih muslimanskih vazalnih država, da bi po majčinoj smrti tri godine kasnije postao jedini vladar, preuzevši tome shodnu vladarsku titulu mepe, gruzijski ekvivalent tituli kralja.[3][4] Vladavina mu je bila ispunjena uspesima, čemu svedoči i ipitet Sjajni, koji mu je bio dodeljen.[1] Spremao se i da uzme učešća u Petom krstaškom ratu, tako što bi olakšao krstašima primoravajući muslimane da se bore na dva fronta, olakšavajući tako ispunjenje glavnog cilja, povratka Jerusalima od Ajubida. Međutim, u svemu tome ga je sprečila invazija Mongola, koja je bacila tamnu senku na njegovu dotadašnju vladavinu.[2]
Tokom osvajanja srednje Azije, 1221. godine, mongolski generali Subudaj i Džebe obišli su Kaspijsko more u potrazi za horezmijskim sultanom Muhamedom II. Saznavši da je on umro, zatražili su i dobili dozvolu da se upute na sever, da otkriju šta se tamo nalazi i naišli na Gruziju. Džebe je vodio predvodnicu koja je probila gruzijsku odbranu. Posle vekova ratovanja sa muslimanskim susedima, Gruzija se dičila odlično obučenom i profesionalnom vojskom koja je imala i prednost domaćeg terena. Tako je Georgije sa vojskom krenuo u susret mongolskim napadačima, baš kao što su bili dočekivane i nebrojene turkmenske i muslimanske vojske pre njih. Džebeovi Mongoli su jurnuli prema Gruzinima, ispalili nekoliko rafala strela, zatim se okrenuli, shodno mongolskoj Borbi pasa, simulirajući povlačenje. Georgiju i Ivanu Mhargdzeliju, njegovom atabegu[b] i amirspasalaru[v] se učinilo da su Mongoli pobegli u paničnom neredu, pa su, samouvereno, dozvolili da se rasture redovi i krene se u poteru za Mongolima. Gruzijski konji su se postepeno umarali pod teškim oklopima i od napora duge potere za naprijateljem; kako su slabiji konji zaostajali, vojska se postepeno osipala i umirala.
Džebeovi vojnici, koji su se povlačili, odveli su Gruzine pravo na redove drugog mongolskog puka koji je čekao pod Subudajevim zapovedništvom kod Kunana. Subudajevi ljudi zasuli se Gruzine kišom strela, a Džebeovi vojnici su uzjahali odmorne konje i vratili se u borbu.[1] Za svega nekoliko časova gruzijska vojska i aristokratija bila je u potpunosti uništena.[2] Zemlja je zatim bila surovo opljačkana.[1] Sam Georgije je bio ranjen strelom u grudi i umro je rana zadobijenih u bici 18. januara 1223. godine u Bagavanu u Velikoj Jermeniji. Sahranjen je u manastiru Svetichoveli ili manastiru Gelati. Na prestolu ga je nasledila sestra Rusudan, tokom čije vladavine je Gruzija bila primorana da postane mongolski vazal.[5]
Georgije IV je bio slobodouman vladar, često kritikovan od strane konzervativnog društva. Plemstvo i sveštenstvo je odbilo priznati njegovu suprugu za kraljicu, pošto nije bila plemenitog porekla. Kralj je na to bio primoran da se razvede od nje, ali je odbio da se oženi ijednom drugom. Na taj način se njegov jedini sin, budući kralj David VII, smatrao nelegitimnim. Georgije je opisivan kao hrabar ratnik i mudar vladar, ali je i kritikovan zbog, navodnog, nemoralnog načina života provednog u misticizmu ili čak sufizmu. Naglasak na negativne stvari njegovog života naročito dolazi od toga kako je završena njegova vladavina. Tadašnji gruzijski i jermenski hroničari su dolazak Mongola protumačili kao Božiju kaznu. Po njihovom tumačenju, Mongoli su ispunili Božiju volju i kaznili narod, pa ih je Bog poslao nazad, kući.[6]
Napomene uredi
Reference uredi
- ^ a b v g Vederford 2007, str. 162.
- ^ a b v Vederford 2007, str. 162-163.
- ^ Milion putovanja Marka Pola 2012, str. 68.
- ^ Milion putovanja Marka Pola 2012, str. 412-413.
- ^ Vederford 2007, str. 163.
- ^ Vederford 2007, str. 167.
Literatura uredi
- Džek Vederford, Džingis Kan i stvaranje savremenog sveta, 2007. Beograd
- Milion putovanja Marka Pola, 2012. Beograd