Glasinac
Glasinac (Glasinačka visoravan i Glasinačko polje, ranije i Glasinci) je visoravan na području opštine Sokolac u istočnom delu Republike Srpske, na planini Romaniji, sa prostranim poljem površine 22 km², dužine 7 km, na nadmorskoj visini iznad 800 metara. Glasinac je u dalekoj prošlosti bio raskršće važnih puteva koji su spajali doline reka Bosne i Drine. Visoravan se sastoji od prostranih livada i pašnjaka, karakterističnim za istočni deo Bosne, čije je dno mahom sastavljeno od tvrdih nepropustljivih stena. Glasinačka visoravan okružena je četinarskim šumama i vrhovima Romanije, Bogovićke planine, Gradine, Rabra, Crnog vrha, Kopita, Kratelja
Na ovom području nalaze se i značajna arheološka nalazišta. Poznato nalazište su i srednjovekovne nekropole, kao što je nekropola u mestu koje se danas zove Crkvina, nedaleko od raskršća u Podromaniji. Po predanju, tu je bila crkva sa grobljem. Stećci su raznovrsnih oblika, a neki su sa ornamentima.
Ovde je bila Bitka na Glasincu (1878).
Pošto je u suši 1928. stradalo mnogo stoke, vodovod je napravljen 1934.[1]
Arheologija uredi
Glasinac je arheološko nalazište evropskog značaja, poznato od kraja XIX veka. Istraživanje je započelo (1886—91. na Glasinačkom polju, a bilo je kasnije prošireno do Prače i Drine, pa je arheološki pojam (glasinačko područje), znatno širi od geografskog. Evidentirano je oko 50 praistorijskih gradina i više od 1.200 tumulusa (grobnih humki), koncentrisanih u grupe i nekropole, od kojih su najvažnije: Taline, Laze, Kusače, Čavorine, Potpećine, Čitluk, Maravići, Planje, Brezje, Ilijak, Rusanovići, Gosinja, Osovo, Brankovići, Sjeversko, Pretežan deo tumulusa je istražen, a od gradina iskopavane su Kusače, Košutica, Kadića brdo, Ilijak, Loznik i neke druge.
Istraživanjac su vodili Đorđe Stratimirović, Ćiro Truhelka, Vejsil Ćurčić, i najviše Franjo Fiala, a u novije vreme Borivoj Čović i B. Govedarica.
Hronologija nalazišta uredi
Hronologiju glasinačkih nalaza izradili su Alojz Benac i Borivoj Čović. Najstarije naseljavanje na Glasincu pada u eneolitsko doba. Zatrim slede:
- Rano bronzano doba Glasinac I: 1800 do 1500. p. n. e.; stanovništvo su nomadski stočari, heterogenog porekla, prilično malobrojni.
- Srednje bronzano doba Glasnac II: 1500 do 1300. p. n. e. naseljenost je retka, kao i ranije.
- Kasno bronzano doba Glasnac III: 1300 — 800. p. n. e. nastaje stabilizacija, naseljava se više gradina, a broj stanovnika raste.
Najveći procvat pada u željezno doba
- Glasinac IV: 800 do 500. p. n. e. i
- Glasinac V: 500. p. n. e. do 250. p. n. e. iz kojeg potiče najviše gradina i grobova i tada se definitivno kristališe glasinačka kultura željeznog doba.
Po sve geografskom prostiranju ona je mnogo šira od glasinačkog područja, jer obuhvata još i jugozapadnu Srbiju, istočnu Hercegovinu i Crnu Goru, a Mati-kultura u severonoj i srednjoj Albaniji upravo je južni ogranak glasinačke kulture.
Spoljašnje veze uredi
- Projekat „Aerodrom Sokolac“ (jezik: srpski)