Gradska džamija u Kozarskoj Dubici
Gradska džamija u Kozarskoj Dubici je džamija koja se nalazi u centru istoimene opštine. Pominje se u 18. veku, srušena je tokom Rata u Bosni i Hercegovini, a obnovljena i otvorena 10. avgusta 2003. godine. Od 2003. godine vodi se kao Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
| Gradska džamija u Kozarskoj Dubici | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Kozarska Dubica  Republika Srpska, BiH |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Početak izgradnje | 18. vek[1] |
| Broj minareta | 1 |
Istorijat uredi
Tarih i vakufnama osnivača džamije nisu sačuvani. Prvo pominjanje Kozarske Dubice vezano je za 1528. godine pod nazivom „Kastrum”, koji je bio glavni grad Dubičke županije. Grad je pao pod osmansku vlast 1528. godine, a u jednom opisu iz treće dekade 17. veka, Dubica se pominje kao grad male važnosti sa desetak kuća u centru i četrdesetak u okolini.[2]
Godine 1788. austrijska vojska zauzela je Dubicu, koja je tada prema opisu imala nekoliko kuća i džamiju.[3] Na osnovu crteža zaključeno je da se radi o današnjoj džamiji, a na osnovu detaljnih podataka o dubičkim kapetanima može da se pretpostavi da je Gradska džamija bila obnovljena na prelazu između kraja 18. i početkom 19. veka. Džamija je srušena tokom Rata u Bosni i Hercegovini, a obnovljena 2003. godine.
Opis džamije uredi
Pre rušenja, objekat je bio spoljnih gabaritnih dimenzija 11 h 17 m, imao je dva pojasa prozorskih otvora i bio zidan od cigle austrijskog formata, dok je spoljna fasada džamije bila malterisana. Bila je pokrivena četverovodnim krovom, drveni minaret bio je postavljen na desnom kraju uz severozapadni fasadni zid.[4] Uz severozapadnu ulaznu fasadu džamije je bio dozidan zatvoreni trem visine prizemne etaže, u čijem desnom uglu je bila abdesthana.[5][4]
Trem džamije dozidan je oko 1970. godine, a u isto vreme sagrađen je i novi minaret šesnaestougaonog preseka. Prema statističkim pokazateljima o džamijama iz 1933. godine objavljenim u Glasniku Vrhovnog verskog starešinstva Islamske verske zajednice, prvobitni minaret je bio drven.[6] Na fasadama džamije prozorski otvori bili su postavljeni u dva niza, na dužim bočnim fasadama bilo je postavljeno po pet prozorskih otvora, na mihrabskom zidu po četiri u gornjem i donjem pojasu, dok su na ulaznoj fasadi u gornjem pojasu bila postavljena četiri prozorska otvora, a u donjem pojasu tri prozora i ulazna vrata.[4] Svi prozori su bili izvedeni sa polukružnim završecima, jedino su prozori gornjeg pojasa na ulaznom zatvorenom tremu imali pravougaonu formu. U haremu severno od džamije u osnovi ulaza nalazio se šadrvan, a na delu parcele zapadno od verskog objekta nalazilo se oko trideset nišana.[7][4]
Džamija je srušena 1992. godine, a na poziciji gde se nalazila stara, napravljena je nova dimenzija 11,10 h 17,20 m. Novi objekat zadržao je proporcije iste kao srušeni, a to se pre svega odnosi na horizontalne i vertikalne gabarite džamijske zgrade, oblik i formu krova, proporcije prozorskih otvora, njihov ritam i raspored. Odstupanja su vidljiva kod minareta, a nisu pronađeni nikakvi podaci o tome kakav je bio mobilijar i unutrašnji izgled stare džamije, pa se novi ne može uporediti sa njim.[1]
Projekat nove džamije uradilo je Uslužno prometno preduzeće „Inženjering Gradiška” u oktobru 2002. godine. Ceo prostor harema džamije ograđen je metalnom ogradom, a na zapadnom delu parcele nisu vidljivi ostaci nišana.[4]
Reference uredi
- ^ a b „Medžlis Islamske zajednice Bosanska Dubica”. rijaset.ba. Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini. 24. 2. 2010. Arhivirano iz originala 11. 9. 2014. g. Pristupljeno 5. 12. 2013.
- ^ Kreševljaković, Izabrana djela I; str.86
- ^ Kreševljaković, Izabrana djela II, str.435
- ^ a b v g d „Odluka o proglašenju nacionalnog spomenika”. kons.gov.ba. Komisija za čuvanje nacionalnih spomenika. Arhivirano iz originala 2. 4. 2021. g. Pristupljeno 2. 4. 2021.
- ^ Omerdić 1999, str. 36.
- ^ Glasnik IVZ, I, Beograd, 1933., br.7, str.52-55
- ^ Glasnik Vrhovnog islamskog starješinstva u SFRJ, godina XXXVI, broj 1-2, Sarajevo, 1973