Duvan (rod)

Duvan ili duhan (lat. Nicotiana) je naziv roda uglavnom zeljastih biljaka iz familije Solanaceae, kao i najpoznatije vrste ovog roda — Nicotiana tabacum (obični duvan), koja se sadi po čitavom svetu radi sakupljanja listova. Listovi se najčešće koriste za pušenje.

Duvan
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Kladus:	Tracheophytes
Kladus:	Angiospermae
Kladus:	Eudicotidae
Kladus:	Asterids
Red:	Solanales
Porodica:	Solanaceae
Pleme:	Nicotianeae
Rod:	Nicotiana L. 1754.
vrste
N. acuminata N. alata N. attenuata N. bigelovil N. clevelandii N. debneyi N. excelsior N. exigua N. forgetiana N. glauca N. glutinosa N. kawakamii N. knightiana N. langsdorffii N. longiflora N. obtusifolia N. otephora N. paniculata N. plumbagifolia N. quadrivalvis N. repanda N. rustica N. x sanderae N. suaveolens N. sylvestris N. tabacum N. tomentosa

Ime rodu je dato po prezimenu Žana Nikoa (fr. Jean Nicot), francuskog poslanika u Lisabonu, koji je 1560/61. poslao duvan u Francusku radi korišćenja u medicini. Areal roda obuhvata Severnu i Južnu Ameriku, južnopacifička ostrva, kao i delove Australije i Afrike. U rodu postoji oko 60 vrsta. Najveći značaj imaju uzgajane vrste obični duvan (N. tabacum), krdža (N. rustica) i duvanika (N. alata).

Opis

Biljke iz roda duvana su najčešće jednogodišnje ili (ređe) višegodišnje zeljaste biljke, polužbunovi ili žbunovi, uspravnog stabla, sa prostim i celim listovima. Na listovima se često nalaze žlezdaste dlake. Cvetovi su sakupljeni u vršne cimozne cvasti, koje podsećaju na grozd ili štit. Pomalo zigomorfnu krunicu čini 5 kruničnih listića, sraslih u obliku levkaste cevi. Plod je dvooka ili četvorooka čahura, otvara se po kapcima. Seme je sitno, semenjača je mrežasto naborana po površini.

Ekologija duvana

Iako se u biljkama duvana nalaze razni repelenti (poput gemakrena i anabazina) i otrovni piperidinski alkaloidi, koji zajedno čine biljke nejestivim, postoje biljojedi koji se mogu bez opasnosti hraniti duvanom. Među njima su gusenice pojedinih noćnih leptira, buvači Epitrix cucumeris i Epitrix pubescens, kao i pojedini valjkasti crvi.

Najčešći paraziti duvana su virusi i gljive. Najpoznatiji je virus mozaične bolesti duvana (TMV), jer je ujedno i prvi opisani virus.

Upotreba duvana

Pored pušenja duvan se i žvaće, ušmrkava. Duvan se koristi i u farmaceutskoj industriji jer je bogat nikotinom.

Cigaretni dim se sastoji od kapljica smole, nikotina, ugljen monoksida i drugih gasova. Osnovni aktivni farmakološki sastojak duvana je nikotin i on uzrokuje naviku i zavisnost. Jedna cigareta sadrži oko 2 mg nikotina, a smrtonosna doza za čoveka iznosi 0,05 g. Nikotin prodire u krvotok i resorbuje se dok pušač uvlači dim u pluća, a količina resorbovanog nikotina varira od 20-90%. Pod uticajem nikotina nestaje osećaj umora, smanjuje se potreba za hranom, stežu se vene, ubrzava rad srca, povišava krvni i srčani pritisak, a istovremeno se povišavaju masnoće i šećer u krvi. Pola sata nakon pušenja funkcije se vraćaju na normalu. Pušenje smanjuje osećaj mirisa i ukusa.

Galerija

• 
  Polja duvana.
• 
  Sušenje duvana u Makedoniji.