Emir

Emir (أمير) je arapski izraz kojim se izvorno značavao komandant, general, ili princ, a ponekad se izgovara i kao amir, ali ima isto značenje.

Buhari Alim Han (1880—1943). Fotografija S. M. Prokudina-Gorskog iz 1911 godine.

Ovaj izraz vremenom je postao naziv za visoku plemićku titulu, ili titulu koju su dobijali državni funkcioneri koji su se nalazili na visokim položajima, najčešće u arapskom svetu, a od 19. veka i u Avganistanu. Ova titula se vrlo brzo raširila u srednjovekovnom muslimanskom svetu. Emiri su u islamskim monarhijama, obično bili visoko pozicionirani šeici. U slučajevima kad se ta titula odnosila na monarhovu decu, emir je tad značio princ (knežević), a uz njegovu titulu išao je i emirat (kneževina) - teritorija kojim je on upravljao. Emirati su dakle bili pandan evropskim kneževinama.

Emir je i vrlo popularno i često lično ime (ne i titula) u Bosni i Turskoj. Reč emir ušla je u engleski jezik 1593. godine preko francuske reči emir. Emir je bilo jedno od imena ili naslova muslimanskog proroka Muhameda.

Katar i Kuvajt su jedine nezavisne zemlje koje su zadržale titulu „emir” za svoje monarhe. Poslednjih godina, savremeni nasledni vladari koji žele da naglase svoju sekularnu vlast pod vladavinom prava, titulu su postepeno zamenjivali sa „kralj”. Značajan primer je Bahrein, čiji je monarh promenio titulu iz emira u kralja 2002. godine.

Poreklo

Amir Muhamed Abul Abas sa Sicilije osvaja italijansku Mesijanu.

Dvor avganistanskog Emirata Durani 1839. godine.

Emir od Kanoa, Sanusi Lamido Sanusi.

Amir, što znači „gospodar” ili „glavni komandant”, izvedeno je iz arapskog korena a-m-r, „komanda”. Prvobitno sa jednostavnim značenjem „komandant”, počela je da se koristi kao titula vođa, guvernera ili vladara manjih država. U savremenom arapskom jeziku ova reč je analogna tituli „princ”. Reč je ušla u engleski 1593. godine, od francuske reči émir. To je bila jedna od titula ili imena islamskog proroka Muhameda.

Kneževske, ministarske i plemićke titule

• Monarsi Katara i Kuvajta trenutno nose titulu emira.
• Svi članovi kuće Saud imaju titulu emira (princa).
• Avganistan pod vladom Talibana je zvanično emirat de fakto, sa vođom talibana koji nosi titulu Amir al-Mu'minin.
• Kalifi su prvo koristile titulu Amir el-Muminin ili „komandant vernih”, naglašavajući svoje vođstvo nad islamskim carstvom, posebno nad milicijom. Tu titulu su preuzeli razni drugi muslimanski vladari, uključujući sultane i emire. Za šiitske muslimane, oni i dalje daju ovu titulu kalifu Aliji kao Amir el-Muminin.
• Abasidski (u teoriji još uvek univerzalni) kalif El-Radi je stvorio mesto Amira el-Umara („amir amira“) za Ibn Rejka; titula se koristila u raznim islamskim monarhijama, kao i u vojnom kontekstru. U Iraku, direktni potomci prethodnih emira iz najvećih plemena, kao što su plemena Šamar i Kuza, koji su vladali kraljevstvima pre moderne državnosti, koriste titulu šeika ili princa kao potomci kraljevske porodice.
• Amir el-Bahr (أمير البحر, „morski zapovednik“) smatra se etimološkim mestom porekla engleskog admirala, francuskog amiral i sličnih termina u drugim evropskim jezicima.

Vojni činovi i zvanja

Od početka je emir bila vojna titula. U 9. veku termin je korišćen da označi vladara jedne države, odnosno italijanskog Emirata Sicilije.

U određenim decimalno organizovanim muslimanskim vojskama, Amir je bio oficirski čin. Na primer, u mugulskog Indiji, Amiri su komandovali sa 1000 konjanika (podeljenih u deset jedinica, svaka pod sipah salarom), deset od njih pod jednim malikom. U carskoj vojsci kadžarske Persije:

• Amir-i-Nujan
• Amir Pandž, „Komandant 5.000”
• Amir-i-Tuman, „Komandant 10.000”

Sledeća zvanja koja se pominju kao „amir” postojala su srednjovekovnim muslimanskim državama:

• Amir el-umara, „amir amira“ (up. supra) ili „komandant komandanta“
• Amir el-hadž, „komandant hadža [karavana]”
• Amir el-arab, „komandant Arapa [beduinskih plemena]”

Druge upotrebe

• Amir je muško ime na perzijskom jeziku i ime prefiksa za mnoga muška imena kao što su Amir Ali, Amir Abas.
• Amir-i-Iel označava poglavara Il (plemena) u carskoj Persiji.
• Muški Amir i žensko Amira su imena na arapskom jeziku uobičajena među Arapima, bez obzira na veru i muslimanima bez obzira na etničku pripadnost, baš kao što su latinski Reks i Regina („kralj“ i „kraljica“) uobičajeni u zapadnom svetu. U Bosni i Hercegovini žensko ime Emira, koje se često tumači kao „princeza”, izvedenica je od muškog imena Emir.
• Muški Amir i žensko Amira su imena na hebrejskom jeziku koja su relativno česta u Izraelu. Na hebrejskom ta reč takođe može značiti „snop žita” ili „krošnja drveta” u zavisnosti od pravopisa.

Vidi još

• Vezir
• Šeik
• Sultan
• Kalif
• Radža

Literatura

• Arnold, T. W. (1993). „Khalīfa”. Ur.: Houtsma, M. Th. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936. IV. Leiden: BRILL. str. 881—885. ISBN 978-90-04-09790-2. Pristupljeno 23. 7. 2010. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Crone, Patricia; Hinds, Martin (1986), God's Caliph: Religious Authority in the First Centuries of Islam, Cambridge, England: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-32185-3 
• Donner, Fred McGraw (1981), The Early Islamic Conquests, Princeton, N.J: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-05327-1, hdl:2027/heb.00877 
• Fitzpatrick, Coeli; Walker, Adam Hani (2014). Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God. ISBN 9781610691789. 
• Goeje, Michael Jan de (1911). „Caliphate”. Ur.: Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 5 (11 izd.). Cambridge University Press. 
• Weeramantry, Judge Christopher G. (1997). Justice Without Frontiers: Furthering Human Rights. Brill Publishers. ISBN 90-411-0241-8. 
• Wright, Lawrence (2007) [2006], The Looming Tower: Al Qaeda and the Road to 9/11, London: Vintage, ISBN 978-1-4000-3084-2 
• Holt, Peter M. (1984). „Some Observations on the 'Abbāsid Caliphate of Cairo”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 47 (3): 501—507. S2CID 161092185. doi:10.1017/s0041977x00113710. 
• Özoğlu, Hakan (2011). From Caliphate to Secular State: Power Struggle in the Early Turkish Republic (na jeziku: engleski). ABC-CLIO. ISBN 9780313379567. 
• Wood, Graeme (2017). The Way of the Strangers : Encounters with the Islamic State. New York: Random House. str. 128—9. ISBN 978-0-8129-8875-8. Pristupljeno 22. 3. 2022. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• The theory of government in Islam, by The Internet Islamic University
• The History of Al-Khilafah Ar-Rashidah (The Rightly Guided Caliphates) School Textbook, By Dr. 'Abdullah al-Ahsan, `Abdullah Ahsan
• The Crisis of the Early Caliphate By Richard Stephen Humphreys, Stephen (EDT) Humphreys from The History of al-Tabari
• The Reunification of the Abbasid Caliphate By Clifford Edmund (TRN) Bosworth, from The History of al-Tabari
• Return of the Caliphate to Baghdad By Franz Rosenthal from The History of al-Tabari
• Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain (1877–1924) By Azmi Özcan
• Baghdad during the Abbasid Caliphate from Contemporary Arabic and Persian Sources By Guy Le Strange
• The Fall of the Caliphate of Cordoba: Berbers and Andalusis in conflict By Peter C. Scales
• Khilafat and Caliphate, By Mubasher Ahmad
• The abolition of the Caliphate, From The Economist 8 March 1924
• The Clash of the Caliphates: Understanding the real war of ideas, by Tony Corn, Small Wars Journal, March 2011
• Hüseyin Yılmaz. Caliphate Redefined: The Mystical Turn in Ottoman Political Thought. Princeton University Press, 2018. ISBN 978-1-4008-8804-7.
• Cole, Juan R. I. (1987). „Rival Empires of Trade and Imami Shiism in Eastern Arabia, 1300–1800”. International Journal of Middle East Studies. 19 (2): 177—203. JSTOR 163353. S2CID 162702326. doi:10.1017/s0020743800031834. 
• Holdich, Thomas Hungerford (1911), „Bahrein Islands”, Ur.: Chisholm, Hugh, Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski), 3 (11 izd.), Cambridge University Press, str. 212 
• Larsen, Curtis (1983). Life and Land Use on the Bahrain Islands: The Geoarcheology of an Ancient Society. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-46906-5. 
• Mojtahed-Zadeh, Pirouz (1999). Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography. Routledge. ISBN 978-0-7007-1098-0. 
• Cole Bunzel (mart 2015). „From Paper State to Caliphate: The Ideology of the Islamic State” (PDF). The Brookings Project on U.S. Relations with the Islamic World. Washington, D.C.: Center for Middle East Policy, Brookings Institution (Analysis Paper No. 19). CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Thomas Joscelyn; Bill Roggio (2015-07-31). „The Taliban's new leadership is allied with al Qaeda”. FDD's Long War Journal. 
• Evan Kohlmann (2006-10-15). „Controversy Grows Over Supposed Unity of Iraqi Mujahideen as Al-Qaida Announces Founding of Sunni Islamic State”. Counterterrorism Blog. Arhivirano iz originala 2009-10-13. g. 
• Nazif Shahrani (1986). „State Building and Social Fragmentation in Afghanistan: A Historical Perspective”. Ur.: Ali Banuazizi; Myron Weiner. The State, Religion, and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran, and Pakistan. Syracuse University Press. str. 35. ISBN 9780815624486. 
• Leonid Nikolaevich Sobolev (1876). Latest History of the Khanates of Bokhara and Kokand. Foreign Department Press. 
• Shah Muhammad Waseem (2003): هندوستان ميں فارسى تاريخ نگارى: ٧١ويں صدى كے آخرى نصف سے ٨١ويں صدى كے پهلے نصف تک فارسى تاريخ نگارى كا ارتقاء, Kanishka Publishing, original source from the University of Michigan ISBN 9788173915376
• Donner, Fred M. (2012). Muhammad and the Believers: At the Origins of Islam. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06414-0. 
• Gibb, H. A. R. (1960). „Amīr al-Muʾminīn (search results)”. Ur.: Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B.; Pellat, Ch. The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden: E. J. Brill. str. 445. OCLC 495469456. 
• Pennell, Richard (2016). „What is the significance of the title 'Amīr al-mu'minīn'?”. The Journal of North African Studies. 21 (4): 623—644. S2CID 148543546. doi:10.1080/13629387.2016.1157482. 

Spoljašnje veze

• Mediji vezani za članak Emir na Vikimedijinoj ostavi