Eđek
Eđek (mađ. Egyek) grad je u Mađarskoj. Eđek je jedan od gradova u okviru županije Hajdu-Bihar. Ovde je rođen olimpijac Laslo Muča.[2]
| Eđek mađ. Egyek | |
|---|---|
 Ime mesta napisano rovaškim pismom | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Regija velike severne ravnice |
| Županija | Hajdu-Bihar |
| Srez | Balmazujvaroš |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 5.527[1] |
| — gustina | 52,76 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 23′ S; 20° 32′ I / 47.38° S; 20.54° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 104,79 km2 |
  Eđek Eđek na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 4069 |
| Pozivni broj | (+36) 52 |
| Veb-sajt | |
| http://www.egyek.hu/ | |
Pre Drugog svetskog rata postojala je jevrejska zajednica. Na svom vrhuncu, u zajednici je bilo 123 Jevreja.[3]
Pokriva površinu od 104,79 km2 (40 sq mi) i ima populaciju od 5.527 ljudi (2001).
Geografsko položaj uredi
Najzapadnije je naselje Hajdu-Biharske županije: sedište okruga se nalazi 60 kilometara od Debrecina, a njegova zapadna granica se u jednom delu poklapa sa tokom Tise. Njena teritorija se takođe graniči sa županijama Jas-Nađkun-Solnok i Boršod-Abauj-Zemplen, a na kratkom delu se prostire čak i na drugu stranu Tise.
Naseljeniji odvojeni delovi naselja: Felhalom, 2 kilometra jugozapadno od njegovog centra, Telekhaza 4 kilometra severoistočno, i Ohat, oko 8 kilometara vazdušne linije i 9 do 10 kilometara istočno putem.
Naselja koja se direktno graniče su: Tisadorogma u Boršodu (na drugoj strani Tise), Tisačege sa severoistoka, Hortobađ sa jugoistoka, Kočujfalu (poseban deo naselja Tisafured) sa juga i Tisafired u županiji Jas-Nađkun-Solnok sa jugozapada i zapada.
Istorija uredi
Na mestu naselja život se odvijao već u praistorijsko doba. O selu izveštava i grčki istoričar Prisk. Pojavio se relativno kasno (1322) u pisanim izvorima, ali je tada sigurno davno postojao. To jasno pokazuje činjenica da je njena prva crkva podignuta u čast Svetog Stefana početkom 12. veka. Selo je uništeno tokom najezde Tatara, a preseljeno je tek u 13. veku. Posle najezde Tatara, bio je vlasništvo porodice Eđekieka, veleposednika srednje klase koji su se nazvali po selu, postoje zapisi o porodici Eđek do 1367. godine. Kasnije je selo bilo u vlasništvu porodica Ohati, Berci, Linkai i Zelenaji. Gergelj Zelenaji ga je prodao Orbanu Dociju od Nađ-Lučea, biskupu Egera, za 2.000 zlatnih forinti. U zapisu kralja Matjaša iz Budima može se pročitati da je 1487. godine episkop Eger Orban Nađilučaji Doči dobio privilegiju da njegovi „ljudi i kmetovi“ koji žive u selu Eđek (Ethyek) neometano premeštaju svoja dobra po celoj zemlji, a da se eđječki kmetovi episkopa egerskog pred zakon mogu dovesti samo po dogovoru sa pojedinim sudijama i porotnicima. Godine 1492. imanje je kapitulu u Egeru poklonio Ištvan Doči, biskup Serema (Orbanov nećak).
U Prvom svetskom ratu poginulo je 229 meštana, a u Drugom svetskom ratu i više.
Posle Prvog svetskog rata i sovjetske republike u selu se razvio tanak, bogat sloj seljaka. Imovina kaptola podeljena je 1945. godine. Elektrifikacija je počela 1947. godine. Selo je proglašeno za veliko selo 1. jula 1970. godine, a veliki seoski odbor imalo je između 1970. i 1990. godine.
Populacija uredi
Tokom popisa 2011, 82,3% stanovnika se izjasnilo kao Mađari, 5,4% kao Romi, 0,3% kao Nemci i 0,3% kao Rumuni (17,7% se nije izjasnilo, zbog dvojnog identiteta, ukupan broj veći može biti na 100 %).
Verska distribucija je bila sledeća: rimokatolici 45,6%, reformatori 4,3%, grkokatolici 0,8%, nedenominacioni 16,1% (30,2% nije odgovorilo).[4]
Reference uredi
- ^ Gazetteer of Hungary, 1 January 2015. Hungarian Central Statistical Office. 3 September 2015
- ^ „László Mucza”. Sports Reference. Arhivirano iz originala 18. 4. 2020. g. Pristupljeno 27. 12. 2015.
- ^ JewishGen-LocalityPage|852637|Egyek, Hungary
- ^ Egyek Helységnévtár
