Zletovo
Zletovo (mkd. Злетово) je naselje u Severnoj Makedoniji, u istočnom delu države. Zletovo je u sastavu opštine Probištip.
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Probištip |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 2.477 |
| — gustina | 238,2/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 59′ 19″ S; 22° 14′ 10″ I / 41.9886° S; 22.2361° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 480 m |
| Površina | 10,4 km2 |
  Zletovo Zletovo na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 2212 |
| Pozivni broj | 032 |
| Registarska oznaka | PS |
Zletovo je poznato kao rudarski gradić, gde se ruda vadi još od vremena antike. U gradu ima dosta primera sačuvane balkanske arhitekture.
Blizu Zletova se nalazi Manastir Lesnovo, zadužbina despota Olivera i izvanredan primer srpske srednjovekovne arhitekture na tlu današnje Makedonije.
Geografija uredi
Zletovo je smešteno u istočnom delu Severne Makedonije. Od najbližeg grada, Probištipa, naselje je udaljeno 10 km istočno.
Naselje Zletovo se nalazi u istorijskoj oblasti Zletovo, na južnim padinama Osogovskih planina. Nadmorska visina naselja je približno 470 metara. Samo naselje je smešteno u uskoj dolini Zletovske reke, pa je naselje izduženo duž doline.
Zletovo je rudarsko naselje u sklopu Kratovsko-zletovskog basena (olovo, cink, srebro, bakar, uran).[1] U srednjem veku je bilo poznato rudarsko i trgovačko naselje gde su radili Sasi, koje je pod Turcima izgubilo značaj. Pred Drugi svetski rat oživeo je rudarstvo u okolini Zletova. Eksploataciju su pokrenuli 1937. godine Englezi; rudarska firma "Zletovo Majns Limited" (osnovana 1929) u Dobrevu i Probištipu.[2] Izgradili su Englezi za potrebe rudnika žičanu željeznicu i dobar pu za transport rude kamionima. Postojao je problem kod rudnika srebra i olova u mestu Dobrevu, jer je tu "carovala" bolest malarija. Gradić je 1937. godine posetio engleski lekar Ser Malkom Vatson, u nameri da pomogne iskorenjivanju te bolesti.[3]
Tu su se vekovima pravili vodeničarski kamenovi i prodavali širom Balkana.
Mesna klima je umereno kontinentalna. Zemljište u zletovskoj okolini je više crvenkasto, i tu uspevaju duvan i mak.[4]
Istorija uredi
Zletovo se javlja kao naselje u 11. veku. Prešlo je iz ruku Vizantije pod vlast srpsku u proleće 1282. godine zauzimanjem od strane srpskog kralja Milutina[5]. Tu su bili srpski rudokopi u kojima su radili rudari Sasi. Za vreme srpskog cara Dušana postalo je 1347. godine sedište Zletovske episkopije.[6] Bilo je pod vlašću srpskih velikaša Dejanovića. Po staroj srpskoj povelji koju su bez majke izdali braća Dragaš i Konstantin, 1379. godine, vidi se šta su sve podarili ruskom manastiru Sv. Pantelejmona na Svetoj Gori. Oni su pridodali nova dobra, pored onih ranijih od cara Dušana i cara Uroša. Srpski vlastelini braća Dejanovići su tada zaveštali između ostalih poseda i Zletovo, sa tamošnjim hramovima Sv. Dimitrija i Sv. Nikole, i svim crkvenim ljudima uz njih.[7]
U međuratnom periodu postojala je Zletovsko-strumička episkopija, sa episkopom.
U Zletovu je decenijama bio paroh, meštanin prota Đorđe Popović (1876—1939).[8] Poticao je iz stare ugledne zletovske srpske svešteničke porodice i istakao se kao veliki srpski nacionalni radnik. Završio je Prizrensku Srpsku pravoslavnu bogosloviju i učiteljsku školu i 11 godine bio učitelj. Rukopoložen je za sveštenika 1910. godine i postao zletovski paroh.
Zletovo je u tursko vreme pripadalo Kratovskoj kazi.
U mestu je između 1868-1874. godine (ili 1871-1877)[9] radila srpska narodna škola.[10] Kasnije 1888. godine radi tu i bugarska osnovna škola.[11] Školu srpsku je 1898/1899. godine pohađalo 13 đaka, a učitelj je imao završenu beogradsku Učiteljsku školu. Proslavljena je tu 1900. godine školska slava Sv. Sava. Domaćin slave bio je meštanin Trajče Cvetković, a službu vršio pop Atanas Gucević. Učitelj K. Manitašević je izgovorio svetosavsku besedu.
Za vreme Drugog balkanskog rata juna 1913. godine vodile su se ogorčene borbe između Srba i Bugara oko Zletova.[12]
Kada je juna 1926. godine nakon provale oblaka nabujala Zletovska reka potopila mesto, nastradao je i dom znamenitog meštanina, četničkog vojvode Mine Stankovića.[13] Mesto je dobilo 1927. godine poštu, telegraf i telefon za javnu upotrebu.[14] Registrovana je oktobra 1930. godine "Zletovačka zemljoradničko-kreditna zadruga".[15]
Stanovništvo uredi
Zletovo je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imalo 2.477 stanovnika.
Pretežno stanovništvo u naselju su etnički Makedonci (99%).
Većinska veroispovest mesnog stanovništva je pravoslavlje.
Zbirka slika uredi
-
Pogled na Zletovo sa okolnih brda -
Ulaz u Zletovo -
Gradska Crkva Presvete Bogorodice -
Zletovska reka
.JPG)
Reference uredi
- ^ "Nova encilopedija u boji", Vuk Karadžić, Beograd 1977.
- ^ "Vreme", Beograd 27. mart 1937.
- ^ "Vreme", Beograd 1937.
- ^ "Beogradske novine", Beograd 1917.
- ^ Beogradske opštinske novine", Beograd 1897.
- ^ "Nova enciklopedija", navedeno delo
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. maj 1902.
- ^ "Pravda", Beogra 29. jul 1939.
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1904. godine
- ^ "Delo", Beograd 1899. godine
- ^ "Otadžbina", Beograd 1888.
- ^ "Balkanski rat u slici i reči", Beograd 1913.
- ^ "Vreme", Beograd 3. jul 1926.
- ^ "Vreme", Beograd 14. avgust 1927.
- ^ "Vreme", Beograd 26. oktobar 1930.
