Ivana Brlić-Mažuranić
Ivana Brlić-Mažuranić (Ogulin, 18. april 1874 — Zagreb 21. septembar 1938) bila je hrvatska književnica.[1]
| Ivana Brlić-Mažuranić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. april 1874. |
| Mesto rođenja | Ogulin, Austrougarska |
| Datum smrti | 21. septembar 1938. (64 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, Kraljevina Jugoslavija |
Biografija uredi
Rodila se u poznatoj porodici Mažuranića. Otac Vladimir Mažuranić[2] je bio pisac, advokat i istoričar. Deda joj je bio hrvatski ban i pesnik Ivan Mažuranić[3], a baba Aleksandra Mažuranić je bila sestra Dimitrija Demetra, pesnika, dramskog pisca i prevodioca. Osnovnu školu i dva razreda Djevojačke škole završila je u Zagrebu. Ostalo školovanje završila je privatno. Govorila je nekoliko jezika. Svoje prve radove pisala je na francuskom.
Udala se za Vatroslava Brlića,[1] advokata u Slavonskom Brodu i srpskog političara (njegov otac Andrija Torkvat Brlić je bio poznati Srbin katolik[4][5] i saradnik Garašanina[6]). U Slavonskom Brodu je proživela velik deo života, koji je posvetila porodici i književnom radu. Rodila je šestoro dece. Okružena decom, upoznavala je njihovu psihu i njihov naivni i neiskvareni svet, kojem je i posvetila skoro celo svoje književno delo. Uz supruga uključila se u javni život u krugu prvaka narodnog pokreta. Za svoj književni rad dva puta je od Jugoslovenske akademije znanosti i umetnosti predložena za Nobelovu nagradu za književnost (1931. i 1938). Godine 1937. primljena je za dopisnog člana zagrebačke Akademije,[1] kao njen prvi ženski član. Bila je i počasna članica zagrebačkog "PEN kluba".[7]
Život je završila u depresiji i izvršila je samoubistvo. Sahranjena je 1938. godine na zagrebačkom groblju Mirogoj.
Ideološki je bila rojalistkinja i podržavala je vladavinu dinastije Karađorđević.[8] Dodeljen joj je Orden Svetog Save četvrtog stepena.[9]
Književni rad uredi
Pisala je pesme, pripovetke, priče, basne, bajke, romane i kulturnoistorijske rasprave. Svoju književnu nadarenost i umetničku zrelost najsnažnije je ostvarila u prefinjenom oblikovanju sveta dečje priče i bajke. Njeno prvo važnije delo objavljeno 1913. godine Čudnovate zgode šegrta Hlapića, Anton Gustav Matoš je proglasio „klasičnom knjigom“. Najveći uspeh, međutim, postiže knjigom Priče iz davnine 1916. godine, za koju je iskoristila riznicu slovenske mitologije i narodnog verovanja a ogrnuta srpskom epskom poezijom.
Pisala je -kako sama reče- da vlastitoj deci „otvori vrata k onom bajnom, šarolikom svijetu bajke“. Priče se odlikuju neposrednošću izraza. Prevođena je na desetinu jezika od engleskog do kineskog, a nazvana je „hrvatskim Andersenom“.[1]
Izdavačka kuća Školska knjiga iz Zagreba 1971. godine ustanovila je godišnju književnu nagradu „Ivana Brlić-Mažuranić“ za najbolji književni tekst za decu i ilustraciju knjige za decu objavljne u godini. [10]Od 2001. godine nagrada se dodeljuje za najbolje neobjavljeno delo za decu hrvatskih autora.
Ivana Brlić-Mažuranić je bila u dva maha 1931. i 1938. godine predlagana i za Nobelovu nagradu.[1]
Dela uredi
- Valjani i nevaljani (pripovetke i pesme za dečake) 1902.
- Škola i praznici (Zbirka pesama i pripovedaka) 1905.
- Slike (pesme) 1912.
- Čudnovate zgode šegrta Hlapića 1913.
- Priče iz davnine 1916.
- Knjiga omladini 1924.
- Dečja čitanka o zdravlju 1927.
- Mir u duši 1930.
- Iz arhiva obitelji Brlić u Brodu na Savi (studije) 1934. I, 1935. II-III
- Jura Dalmatin potkralj Gadžerata (avanturistički roman) 1937.
- Srce od licitara (Pripovetke i pesme za mlade; objavljeno posthumno) 1938.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 85.
- ^ "Vreme", Beograd 15. januar 1929.
- ^ "Pravda", Beograd 18. decembar 1937.
- ^ Vesna Radojlović, Zaveštanja predaka SRBI KATOLICI
- ^ Cela Slavonija - Raška[mrtva veza] Večernje novosti
- ^ Andrija Torkvat Brlić Andrija Torkvat Brlić Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. septembar 2016)
- ^ "Vreme", Beograd 14. maj 1937.
- ^ Matić, Đorđe (2022-12-30). „Ivana Brlić Mažuranić: Potpuna rojalistkinja”. P-portal (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2023-03-03.
- ^ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. str. 561.
- ^ „“BASNE” Ivana Brlić Mažuranić”. medus.hr. Arhivirano iz originala 04. 12. 2021. g. Pristupljeno 19. 1. 2022.
Spoljašnje veze uredi
- Ivana Brlić-Mažuranić
- Izdavač Bulaja - multimedijski projekat Priče iz davnine
