Ižora (reka)
Ižora, ranije poznata i kao Inger (rus. Ижора, fin. Inkereenjoki), reka je na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije. Protiče preko teritorija Gatčinjskog i Tosnjenskog rejona Lenjingradske oblasti i Kolpinskog rejona federalnog grada Sankt Peterburga. Leva je pritoka reke Neve i deo basena Finskog zaliva Baltičkog mora.
| Ižora Ижора, Inkere | |
|---|---|
 Ižora na delu toka kroz Kolpino | |
 Mapa basena reke Neve | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 76 km |
| Basen | 1.112 km2 |
| Pr. protok | 11,37 m3⁄s |
| Sliv | Neva → Baltičko more |
| Vodotok | |
| Izvor | Ižorsko pobrđe na 59° 39′ 10″ N 29° 56′ 59″ E / 59.65278° S; 29.94972° I |
| V. izvora | 93 m |
| Ušće | u Nevu na 59° 48′ 15″ N 30° 36′ 12″ E / 59.80417° S; 30.60333° I |
| Uk. pad | 90 m |
| Pro. pad | 1,05 m⁄km toka |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Rusija |
| Oblast | Lenjingradska oblast Sankt Peterburg |
| Naselja | Gatčina, Kolpino, Komunar |
| Pritoke | Bol'shaya Izhorka, Paritsa River |
| DRV | 01040300312102000008890 |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Geografsko-hidrološke karakteristike uredi
Reka Ižora započinje svoj tok iz jakog vrela na Ižorskom pobrđu kod sela Skvorici, severozapadno od grada Gatčine, na severu Gatčinjskog rejona. Nizvodno od izvorišta teče u smeru istoka gde protiče preko severne periferije grada Gatčine, potom istočno od Komunara prelazi na područje Tosnjenskog rejona gde jednim manjim delom svog toka predstavlja deo prirodne granice između Lenjingradske oblasti i Sankt Peterburga. Kod grada Kolpina ulazi na teritoriju federalnog grada Sankt Peterburga, skreće u pravcu severa i uliva se u reku Nevu kao njena leva pritoka kod naselja Ust Ižora. U severnim delovima protiče preko niske Prinevske nizije. Ukupna dužina vodotoka je 76 km, dok je površina slivnog područja oko 1.112 km².[1]
Širina i dubina reke postepeno rastu idući nizvodno. U gornjem delu toka Ižora je bistra i brza reka širine svega 2,36 metara i maksimalne dubine do 0,66 metara.[1] Kod Komunara širina reke raste do 32 metra, dok je maksimalna dubina do 2,36 metara. U tom delu toka protok je u proseku svega oko 0,08 m³/s. Maksimalna širina reke je u zoni ušća gde dostiže do 60 metara (na tom mestu je i maksimalna dubina sa do 4 metra). Prosečna brzina toka je 1,25 m/s (ili oko 4,5 km/sat).[1] Prosečan protok je oko 11,37 m³/s. Ukupan pad korita je 90 metara, ili u proseku 1,05 metara po kilometru toka. Temperatura vode se kreće u vrednostima od 6° do 14°C i zanimljivo je da se njena površina nikada ne ledi. Stepen ujezerenosti korita je manji od 1%, dok je stepen zamočvarenosti oko 3%.[1]
Karakteriše je kraško-nivalno-pluvijalni režim hranjenja, a dominiraju jaka kraška vrela zahvaljujući kojima reka nikada ne presušuje. Dno je uglavnom kamenito-šljunkovito, mestimično sa naslagama peska, a na mestima sa brzacima su krečnjačke stene. Mestimično su na obalama vidljive plave gline kambrijumske starosti, peščari i krečnjaci.
U reku Ižoru uliva se preko 200 pritoka, od kojih je njih 9 duže od 10 km. Na celokupnom području basena reke Ižore nalazi se ukupno 466 reka. Najvažnije pritoke su Vinokurka (dužine toka od 25 km), Černaja (23 km), Polisarka (15 km), Velika Ižorka (14 km), Parica (13 km), Popova Ižorka (12 km), te Verevka, Lisovka i Sepnaja (sve tri dužine oko 11 km).[1]
-
Kulturni centar „Ižorski” na obalama Ižore -
Ižora u Kolpinskom gradskom parku -
Voznesenjska crkva na obali reke
.jpg)
Ekologija uredi
Reka Ižora je jedan od najzagađenijih vodotoka na području Lenjingradske oblasti, i najzagađeniji vodotok u hidrosistemu reke Neve. Glavni zagađivači su otpadne industrijske vode.
U noći sa 30. na 31. maj 2006. došlo je do puknuća cevi na naftovodu kod sela Pioner nedaleko od Kolpina, i tom prilikom se u reku Ižoru izlilo preko 99 m³ dizel goriva (ili 76 tona goriva gustine 0,77 kg/l). Bila je to najveća ekološka katastrofa u istoriji koja je zahvatila reku Ižoru, i uopšte srednji i donji tok reke Neve, a značajan deo izlivenog goriva dospeo je i do Finskog zaliva.
Istorija uredi
Nakon što je Aleksandar Nevski 15. jula 1240. napao i u čuvenoj Nevskoj bici potpuno potukao švedsku vojsku, područja u basenu Ižore ulaze u sastav Novgorodske republike u čijim granicama ostaju za više od dva veka (XIII–XV veka).
Prema podacima katastarskih spisa iz 1500. godine, duž obala reke Ižore nalazila su se ukupno 62 naseljena mesta.
Početkom XVII veka područje ponovo dolazi pod vlast Švedske na čijim kartama se ta oblast označava kao Ingris (šved. Ingris, Ischora).[2] Celo područje je konačno vraćeno u granice Ruske Imperije tokom Velikog severnog rata (1700—1721).
Do intenzivnijeg iskorištavanja hidropotencijala reke Ižore u privedne svrhe dolazi tek početkom XVIII veka kada su na reci podignute brojne manje brane u kojima se prikupljala voda za potrebe industrijskih kombinata na istočnoj periferiji Sankt Peterburga i Kolpina. U delu toka kod Kolpina se početkom 19. veka izvode obimni radovi u koritu Ižore, dno je očišćeno i produbljeno, sagrađena je nova brana od betona i dva kanala za odvođenje viška vode tokom visokog vodostaja.
Tokom Drugog svetskog rata, od kraja avgusta 1941. do januara 1944. na reci Ižori kod Kolpina se nalazila linija fronta između jedinica Vermahta sa jedne i sovjetske Crvene armije sa druge strane.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d (jezik: ruski) КОМПЛЕКСНОЕ ЭКОЛОГИЧЕСКОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ РЕКИ ИЖОРЫ
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 09. 07. 2018. g. Pristupljeno 15. 10. 2015.
Spoljašnje veze uredi
- (jezik: ruski) Государственный водный реестр РФ: река Ижора
- (jezik: ruski) КОМПЛЕКСНОЕ ЭКОЛОГИЧЕСКОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ РЕКИ ИЖОРЫ
- Киш В., Осьмак Н. Комплексный мониторинг экологического состояния рек Ижоры и Оредежа Архивирано на сајту Wayback Machine (8. септембар 2016)
- Все реки: Ижора
