Ileana Čura
Ileana Čura Sazdanić (Novi Sad, 15. februar 1930 – Beograd, 4. novembar 2016) bila je doktor filologije, profesor engleskog jezika i književnosti na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, osnivač katedre za anglistiku na Univerzitetu u Prištini i za srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Univerzitetu u Nju Delhiju. Bila je predsednik Društva za književnost i kulturu Jugoslavija–Kanada.
Ileana Čura | |
|---|---|
 Prof. dr Ileana Čura | |
| Puno ime | Ileana Čura Sazdanić |
| Datum rođenja | 15. februar 1930. |
| Mesto rođenja | Novi Sad, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 4. novembar 2016. (86 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Republika Srbija |
| Obrazovanje | Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu, Univerzitet u Ekseteru (doktorat), Univerzitet Jejl (postdoktorat) |
| Zanimanje | profesor, književni kritičar i prevodilac |
Legat Ileane Čure nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”, u kome je bila i član osnivač.
Biografija uredi
Detinjstvo i porodica uredi
Ileana Čura rođena je 15. februara 1930. godine u Novom Sadu, u ulici Kralja Aleksandra broj 1, u jednoj od viđenijih, obrazovanijih i imućnijih porodica u Vojvodini tokom 19. i prve polovine 20. veka. Otac Milutin Čura bio je vojni oficir, a majka Nadežda, rođena Dimović, bila je ćerka Gavra Polita, brata Mihaila Polit-Desančića, jednog od zaslužnih građana za pripajanje Vojvodine Srbiji i prijatelja i advokata Svetozara Miletića. Sa majčine strane Ileanin predak bio je i Jovan Subotić, urednik Letopisa Matice srpske, i Ozren Subotić, jedan od najvećih srpskih putnika u prvoj polovini 20. veka.
Ileana je prvu deceniju svog života provela među knjigama, učeći francuski i nemački sa svojim guvernantama, okružena umetninama, muzikom i intelektualnim građanskim vrednostima. Međutim, početak Drugog svetskog rata označio je kraj bezbrižnog detinjstva za Ileanu, počevši od smrti njenog oca Milutina 1941, te Novosadske racije 1942. godine.
Novosadska racija uredi
Pripadnici oružanih snaga i vojske kraljevine Mađarske (Honved) otpočeli su raciju u južnoj Bačkoj 4. januara 1942. godine na Badnji dan. Već u prvim napadima stradalo je 14 Ileaninih bliskih rođaka. U Čurugu, odakle njena porodica sa očeve strane potiče, brutalno su ubijeni i pod led Tise bačeni Vladimir (13), Kristina (14), Anđelka (16), Rada (17), Branka (18), Ljubica (20), Mirjana (21), Milorad (37), Bogdan (47), Jelena (48), Milosava (49), Jovan (53), Rada (73) i Radojka Čura, čija starost nije zabeležena.
U tom periodu, Ileana, kojoj je bilo 11 godina, živela je samo sa svojom majkom Nadeždom i tetkom Ljubicom Sazdanić u Novom Sadu, gde su okupatori Bačke stigli 21. januara.
Tog 21. januara 1942. bile smo još u krevetu kada je, u šest ujutru, u naš stan u Ulici kralja Aleksandra 1 u Novom Sadu, hrupilo šest krupnih, uniformisanih ljudi sa isukanim bajonetima. Skamenile smo se od straha. Preturajući po stanu, urlali su da ne smemo da izlazimo na ulicu i da, ni slučajno, ne otvaramo prozore, jer će nas sve pobiti.[1]
Prva dva dana, od ukupno tri koliko je trajala racija u Novom Sadu, honvedski vojnici dolazili su u stan porodice Čura, ali su odlazili samo uz pretnje, noseći vredne stvari iz kuće.[1] Trećeg dana racije, 23. januara, izdato je naređenje da se ubistva obustave u 14.30 časova. U 13.30 žandarmi su ponovo upali u porodični stan i na streljanje izveli jedanaestogodišnju Ileanu, njenu majku Nadu i tetku Ljubicu. Majka i tetka na kolenima su molile žandarme da dopuste Ileani da se vrati u kuću i uzme kaputić, jer je tog ledenog januara bila lako obučena, a kako nije bilo dovoljno vremena da se sa njima raspravljaju, a nisu želeli da na ulici budu viđeni, Ileanu su poslali nazad u kuću.[1][2] Kada je ponovo izašla majke i tetke nije bilo. Vojnici su ih odveli na novosadsku plažu Štrand i bacili pod dunavski led, a u žurbi, skidajući nakit ispred kuće, odsekli su im uši i prste.[2] Tela nikada nisu pronađena.
Ileana je u stanu u ulici Kralja Aleksandra u Novom Sadu provela narednih sedam dana. Prvu noć posle tragedije provela je sklupčana u zelenoj fotelji.[2][3] Tu ju je pronašao ujak Dimitrije Dimović i preuzeo brigu o njoj.
Obrazovanje i profesorska karijera uredi
Tokom rata, Ileana je živela u kući svog ujaka Dimitrija. Upisana je u Mađarsku građansku školu i tokom školovanja morala je da obavlja i teške poslove. Počela je da uči engleski jezik sama, krišom, dok je nosila kofe sa vodom i ljuštila krompir.[2] Krajem rata 1945. godine, vrativši se iz zarobljeništva u nacističkom logoru, Ileanu je usvojio teča, Ljubičin muž Milorad Sazdanić, čije je prezime dodala svom.
Godine 1950. Ileana je maturirala u poslednjoj generaciji novosadske Ženske gimnazije, nakon čega je otišla u Beograd na studije. Upisala je engleski jezik na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gde je diplomirala, a potom i magistrirala. Kao stipendista Britanskog saveta, 1962. godine otišla je u Englesku, gde je provela tri godine. Na Univerzitetu u Ekseteru (University of Exeter) odbranila je doktorsku tezu o Dejvidu Herbertu Lorensu.
Po odluci Komisije za kulturne veze sa inostranstvom, Ileana je godinu i po dana bila lektor na slavističkoj katedri u Indiji. Tamo će, kao diplomatski predstavnik srpske reči, osnovati Katedru za srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Univerzitetu u Nju Delhiju. Zanimljivo je da je upravo jedan od najvećih indijskih književnika, nobelovac Rabindranat Tagor, gostovao u kući porodice Čura u Novom Sadu 1926. godine, na poziv Ileanine tetke Ljubice.[4][5] O tom Tagorovom boravku, marta 1962. godine novosadski Dnevnik je objavio tekst pod naslovom „Tagorina prijateljica Novosađanka“.
Ileana je eseje o Indiji i njenim pesnicima objavljivala u časopisu Kulture istoka. Po pozivu je držala predavanja na skupu indologa u Zagrebu u Jugoslovenskoj akademiji znanosti i umetnosti, ali i u Nju Delhiju, Bombaju i na konferenciji sveindijskog Pen-kluba u Amricaru, gradu Zlatnog hrama. Po Beogradu, Novom Sadu i Prištini Ileana je organizovala večeri posvećene indijskoj kulturi.
Godine 1978, kao stipendista Fulbrajtove fondacije, odlazi u SAD na postdoktorske studije na Univerzitetu Jejl. Istraživački rad na Jejlu bio je posvećen ispovednoj poeziji Silvije Plat, a mentori u radu bili su joj ugledni profesori Harold Blum i Džefri Hartman. Nakon toga, 1983. godine, bila je gostujući lektor za srpski jezik i književnost u Mičigenu.
Prof. dr Ileana Čura bavila se i kanadistikom, a tokom godina uspešne karijere na četiri kontinenta, njena lična biblioteka brojala je preko 10.000 publikacija anglistike, kanadistike, kao i literature o Indiji i iz indijske književnosti. Svoju biblioteku i arhivu, ali i deo kuće svoje porodice iz koje je izvedena na streljanje, kao i sav nameštaj, nasleđen od pretka Mihaila Polit-Desančića, Ileana je ustupila Viktoru Laziću, predsedniku Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” u kome se danas nalazi njen legat.[4]
Na inicijativu Udruženja „Adligat” i uz podršku gradskog Saveta za kulturu i Skupštine grada Novog Sada, 23. januara 2015. godine, 73 godine nakon Novosadske racije, na zgradi u ulici Kralja Aleksandra broj 1 postavljena je spomen-ploča porodici Čura sa stihovima Isidore Sekulić „Život može biti kratak, ali trag života može biti večan”.[6] Udruženje planira i otvaranje ogranka Muzeja u delu kuće koji im je zaveštala Ileana.[5]
Prof. dr Ileana Čura preminula je 4. novembra 2016. godine u Beogradu, a njeni posmrtni ostaci su po njenoj želji kremirani.
Legat Ileane Čure uredi
Prof. dr Ileana Čura je više od deset hiljada publikacija, kao i deo kuće svoje porodice iz koje je izvedena na streljanje, a u kojoj je 1926. gostovao Tagora, ustupila Viktoru Laziću, predsedniku Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”, u okviru koga rade Muzej srpske književnosti, Muzej knjige i putovanja i Biblioteka Lazić. Legat je za javnost dostupan u okviru njene spomen sobe u Muzeju srpske književnosti na Banjici.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Vukmirović, Đorđe (21. 1. 2015). „Još me progone senke krvnika”.
- ^ a b v g Vasiljević, Branka. „Fotelja bola Ileane Čura”. Politika Online. Pristupljeno 2020-07-28.
- ^ Čura, Ileana (2016). Devet književnica engleskog govornog područja. Neopres.
- ^ a b Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Obnovljena spomen soba dr Ileane Čure”. www.rts.rs. Pristupljeno 2020-07-28.
- ^ a b „Legat Prof. Ileane Čure”. 8. 3. 2019. Arhivirano iz originala 16. 03. 2019. g.
- ^ „Novi Sad: Spomen-ploča žrtvama mađarske racije”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-07-28.
Literatura uredi
- Č. Ileana, Devet književnica engleskog govornog područja, Neopres, 2016.
