Википедија

Isidor Seviljski

Isidor Seviljski (šp. Isidoro de Sevilla, lat. Isidorus Hispalensis) je bio seviljski nadbiskup od 601. do 636. godine. Na tom položaju je nasledio starijeg brata Leandra Seviljskog. Rođen je oko 560. godine, a umro je 4. aprila 636. godine. Smatra se jednim od najučenijih ljudi ranog srednjeg veka na hrišćanskom Zapadu. Njegova teološka i ostala dela najznačajniji su izvor za versku i političku istoriju Hispanije u 6. i 7. veku. Odigrao je istaknutu ulogu u crkvenom i društvenom životu Vizigotske kraljevine. Bio je jedan od najznačajnijih učesnika na crkveno-državnim saborima u Toledu i Sevilji. Kao jedan od najodlučnijih boraca protiv arijanstva, stekao je velike zasluge za suzbijanje te jeresi u Vizigotskoj kraljevini.[1] Na drugoj strani, bio je veliki pobornik učenja o dvostrukom ishođenju Svetog duha,[2] što nije bilo u skladu sa načelima pravovernog hrišćanstva.[3]

Isidor Seviljski
Lični podaci
Datum rođenja(560-00-00)560.
Mesto rođenjaKartahena, Vizantija
Datum smrti4. april 636.(636-04-04) (75/76 god.)
Mesto smrtiSevilja, Vizigotska kraljevina
seviljski nadbiskup
Godine(oko 601 - 636)
PrethodnikLeandar Seviljski
NaslednikHonorat Seviljski
Predstava Isidora Seviljskog (desno) na iluminaciji iz druge polovine 10. veka

Biografija uredi

 
Spomenik Isidoru Seviljskom ispred Narodne biblioteke u Madridu

Detinjstvo i obrazovanje uredi

Isidor je rođen u Kartaheni, u Hispaniji. Otac mu se zvao Severijan, a majka Teodora. Pripadao je porodici čiji su članovi aktivno učestvovali u suzbijanju arijanstva među Vizigotima u Hispaniji. Zbog zasluga stečenih na tom polju, bili su proglašeni svecima:

  • Leandar, Isidrov stariji brat, bio je njegov direktni prethodnik na funkciji seviljskog nadbiskupa, i protivnik vizigotskog kralja Leovigilda.
  • Fulgencije, Isidorov mlađi brat, dobio je na upravu episkopiju u Esihi (šp. Écija, lat. Astigi) na samom početku vladavine kralja Rekareda.
  • Florentina, Isidrova mlađa sestra, kaluđerica, za koju se tvrdi da je vodila preko 40 manastira.

Kao veoma mlad, Isidor je ostao bez roditelja, te je brigu o njemu preuzeo stariji brat, Leandar. Osnovno obrazovanje Isidor je primio u školi katedrale u Sevilji[4]. U ovoj instituciji, koja je bila prva svoje vrste u Hispaniji, trivijum i kvadrivijum su predavali visokoučeni ljudi među kojima se nalazio i Isidrov stariji brat, nadbiskup Leandar. Isidor je bio napredan učenik i za vrlo kratko vreme ovladao je latinskim, grčkim i hebrejskim jezikom.

Da li je Isidor ikada prihvatio monaški život ili nije, još uvek je otvoreno pitanje, ali iako on sam nikada nije pripadao ni jednom monaškom redu, imao je veoma visoko mišljenje o monasima i veoma ih je cenio. Nakon smrti starijeg brata Leandra, koji je umro 600. ili 601. godine, postao je novi seviljski nadbiskup.

Seviljski nadbiskup uredi

 
Fiktivna umetnička predstava Isidora Seviljskog, naslikana sredinom 17. veka

Nakon Leandrove smrti, Isidor ga je nasledio na mestu nadbiskupa Sevilje. Vreme u kom je Isidor bio nadbiskup bilo je vreme unutrašnjih previranja u Vizigotskoj kraljevini. Stare institucije klasičnog obrazovanja Rimskog carstva brzo su nestajale. Shvativši da i duhovna i materijalna dobrobit jednog naroda zavisi od potpune asimilacije stranih elemenata, Isidor je započeo rad na što većem približavanju raznih naroda koji su tad živeli u Hispaniji. Pored svoje glavne borbe protiv arijanstva, takođe je radio i na poboljšanju obrazovanja. Osnovao je školu u Sevilji u kojoj je i sam predavao. Na crkveno-državnim saborima je igrao veoma značajnu ulogu, pogotovu u Toledu (589), Sevilji (619) i opet u Toledu (633). Na ovim saborima su donete odluke koje su korenito doprinele promenama u organizaciji crkve u Hispaniji. Izuzetno obrazovan, sa savršenim poznavanjem latinskog, Isidor je svoju intelektualnu radoznalost i ogromnio znanje pretočio u enciklopedijsku formu.

Sabori u Toledu i Sevilji uredi

Glavni članak: Treći sabor u Toledu

Isidorov brat Leandar je značajno doprineo odluci vizigotskog kralja Rekareda I da napusti arijanstvo, što je ozvaničeno 589. godine na Trećem toledskom saboru.[5] Međutim, na istom saboru je usvojeno i učenje o dvostrukom ishođenju Svetog duha, što nije bilo u skladu sa načelima pravovernog hrišćanstva.[6] Radi afirmacije tog novog učenja, usvojen je i novi, Toledski simbol vere, koji je nastao umetanjem izraza Filiokve (lat. Filioque) u Nikejsko-carigradski simbol vere. Po tome je učenje o dvostrukom ishođenju Svetog duha postalo poznato kao filiokvističko ili dvoishodno. Odluke ovog sabora imale su dalekosežne posledice za istoriju hrišćanstva.

Sam Isidor je predsedavao Drugom saboru u Sevilji (619) u vreme kada se na vizigotskom prestolu nalazio kralj Sisebut. Ovom saboru nisu prisustvovali samo hispanski prelati, već i prelati iz Narbona i nekih drugih oblasti Galije. Delatnost ovog sabora je bila usmerena prvenstveno ka konačnom iskorenjivanju svih ostataka arijanstva.

Četvrti sabor u Toledu održan je 633. godine, u prisustvu kralja Sisenanda. Iako već u poodmaklim godinama, Isidor je ponovo lično predsedavao saborom, na kome je iznova potvrđeno učenje o dvostrukom ishođenju Svetog duha. Dodatni značaj ovog sabora je u tome što su se na njemu donele važne odluke koje će doprineti korenitoj promeni organizacije crkve u Hispaniji. Po zaključcima sabora, crkva je bila slobodna i nezavisna ali je ipak polagala zakletvu vernosti vladajućem kralju Vizigota. Potčinjenost rimskom episkopu tj. papi nigde se ne spominje u aktima ovog sabora. Izglasano je 29 novih kanona u vezi sa crkvenom disciplinom i administracijom, osam ih se odnosilo na monahe i pokajnike, deset na Jevreje, i osam na robove kojima su crkvene vlasti dale slobodu. Ipak, najznačajnije praktične odluke se odnose na rešavanje pitanja organizacije škola koje je sada svaki biskup morao da otvori pri svom episkopskom sedištu. Za obavezne predmete su smatrani grčki, hebrejski i sedam slobodnih veština. Takođe, ohrabreno je i izučavanje prava i medicine.

Dela uredi

Isidor Seviljski je bio jedan od najznačajnijih i najučenijih ljudi na tlu tadašnje Hispanije. Govorio je tečno grčki, latinski i hebrejski. Njegova dela otkrivaju svestranog i elokventnog autora koji je u svom liku predstavljao skup svih nauka tog vremena.

Njegova dela, koja su mnogobrojna i uključuju veoma veliki broj tema - nauka, pravo, istorija ili teologija - prilično su nesistematična i nekritična, i svode se na prepričavanje i opisivanje primarnih izvora koji su u to doba bili pristupačni. Ipak, delo Isidora Seviljskog je poslužilo da se antička misao na kakav takav način sačuvaju antička znanja kroz Srednji vek[4]. Jezik kojim se koristi je latinski sa velikim uticajima narodnog jezika, začetka današnjeg španskog. Pisao je mnogo, bio je odličan poznavalac Biblije što je u svojim delima više puta dokazao, međutim, bio je više reproduktivan nego originalan pisac. Njegova najvažnija dela su[7]:

Etimologije uredi

Glavni članak: Etymologiae
 
Opera omnia, 1797

Etimologije (lat. Etymologiae) ili Porekla (lat. Orgines) je prema Brauliju i Ildefonsu, njegovo poslednje delo. Sastoji se od 448 poglavlja razvrstanih u 20 knjiga, i obrađuje široku lepezu nauka na veoma sažet, metodičan i pristupačan način. Isidor je u stvari, kroz objašnjenje porekla i korena reči, pokušao da sastavi kratak presek univerzalnih znanja, u stvari prvu srednjovekovnu enciklopediju. Za doba u kom je živeo, ovo delo je bilo od neprocenjive vrednosti. Teme obrađene u knjigama su sledeće:

  1. Gramatika u 44 poglavlja koja sadrža ogromnu količinu informacija opisanu na pristupačan način.
  2. Retorika i dijalektika, u 31 poglavlju.
  3. Četiri matematičke nauke:aritmetika (9 poglavlja), geometrija (5 poglavlja), muzika (9 poglavlja) i astronomija (48 poglavlja).
  4. Medicina u 13 poglavlja.
  5. Pravo u 27 poglavlja. Vreme u 12 poglavlja.
  6. Crkvene knjige i pozivi, 19 poglavlja.
  7. O Bogu, anđelima i drugim zapovedima za vernike, 14 poglavlja.
  8. O Crkvi i raznim sektama, 11 poglavlja.
  9. Jezici, narodi, kraljevstva, ratovi, građani i odnosi, 7 poglavlja.
  10. Sadržaj po alafabetskom redu i objašnjenje etimologije nekih reči. S današnje tačke gledišta, mnoga etimološka objašnjenja koja je Isidor dao su naivna i naučno nezasnovana.
  11. O ljudima i predosećajima u 4 poglavlja.
  12. O životinjama u 8 poglavlja.
  13. O Univerzumu (setu) u 22 poglavlja.
  14. O Zemlji i njenim delovima u 9 poglavlja.
  15. Građevine, pregled zemljišta, puteva itd. u 16 poglavlja.
  16. Mineralogija, stene, težine, mere i metali u 27 poglavlja.
  17. Poljoprivreda u 11 poglavlja.
  18. Rat i ratne igre u 69 poglavlja.
  19. Brodovi, arhitektura, razne vrste odeće, u 34 poglavlja.
  20. Hrana, oruđa za domaćinstvo i poljoprivredu, kočije, uzde, itd. u 16 poglavlja

Istorija Gota, Vandala i Sveva uredi

Glavni članak: Istorija Gota, Vandala i Sveva

Istorija Gota, Vandala i Sveva (lat. Historia de regibus Gothorum, Vandalorum et Suevorum). Od svih Isidorovih dela, istoriografska dela imaju najveću praktičnu vrednost[7]. Ovo delo je jedan od glavnih izvora o životu Vizigota. Na osnovu njegove Istorije baziralo se sve kasnije pisanje istorijskih dela u srednjovekovnoj Španiji[7]. Iako prema dr Hugu Hercbergu (nem. Hugo Hertzberg) Isidor nije ni posedovao veliki materijal, niti ono što je imao, koristio na pravilan način jer je njegov izbor i raspored podataka često loš, a hronološki red događaja često zanemarivan. Međutim, i pored svih ovih zamerki, pojedini delovi istorije Gota su od neprocenjive vrednosti. Počev od Eurihove vladavine pa tokom prilično dugog perioda, Isidor je jedini izvor o životu Vizigota. Samo zahvaljujući njemu, danas znamo za Eurihov zakonik, kao i o vladavini Gesaliha, Teudisa, Teudigisila, Agile i Atanagilda. I vladavini Leovigilda i Rekareda imamo i druge izvore, ali određene informacije koje dodaje Isidor su veoma vredne. Od Rekareda do Svintile, Isidor je opet najbolji, a ponekad i jedini izvor. S druge strane, što se tiče istorije Vandala i Sveva, njegovi spisi su gotovo bez istorijske vrednosti, jer postoje drugi, verniji izvori[7].

Druga dela uredi

Slede neka od ostalih Isidrovih dela:

  • Hronika (lat. Chronicon) je kratak pregled istorije od nastanka sveta do vladavine cara Iraklija i kralja Sisebuta[7].
  • O prirodi stvari (lat. De Natura Rerum Liber) je jedan od najpoznatjih Isidorovih traktata, posvećen vizigotskom kralju Sisebutu[7]. Ovde Isidor raspravlja o prirodi — suncu, mesecu, zvezdama, godišnjim dobima, ravnodnevnici, planetama, vodi i dr.
  • O crkvenim dužnostima (lat. De Ecclesiasticis Officiis) govori o dužnostima crkvenih lica i crkve, o crkvenim pravilima, zaređenju, dužnostima vikara, prezbitera, vratara, isterivača đavola, devica, udovica, udatih i oženjenih, krđtenju, veri, pričešću i dr[7].
  • O znamenitim ljudima (lat. De Viris Illustribus liber) je traktat o crkvenim piscima koje je Isidor smatrao bitnima. Traktat obrađuje 46 ličnosti, a Brulije je dodao i samog Isidora u izdanju koje je on pripremao (lat. Praenotatio librorum S. Isidori a Braulione edita). Među 46 ličnosti su i papa Grgur, Isidorov brat, Leandar, đakon Makrobije, Ilarion iz Arla, Maksim iz Saragose. Ovo delo predstavlja vredan sažetak važnih događaja iz crkvene istorije[7].
  • Monaška pravila (lat. Regula Monachorum), ovaj traktat je neke naveo da pomisle da je Isidor pripadao benediktinskom monaškom redu, međutim, ne postoji dovoljno dokaza za takvu tvrdnju[7].
  • Sinonim lamenta duše grešnika (lat. Synonyma de lamentatione animae peccatricis), jedno od najčudnijih Isidorovih dela napisanih u ovliku monologa[7].
  • O katoličkoj veri i Novom zavetu protiv Jevreja (lat. De Fide Catholica ex Veteri et Novo Testamento contra Judaeos), traktat o Hristu, upućen njegovoj sestri, Florentini, očigledno napisan na njen zahtev[7].

Značaj uredi

Isidor je bio poslednji među hrišćanskim teolozima latinskog Zapada koji je poznavao antičku filozofiju. Njegove Etimologije su sačuvale brojne reference i izvode iz raznih danas izgubljenih antičkih dela. Sa druge strane, popularnost i ugled Isidorove enciklopedije su bili toliki da su neka dela, upravo zbog dostupnosti Etimologija, verovatno zanemarena i zaboravljena. Njegov savremenik i prijatelj, Braulion Saragoski smatrao ga je za čoveka koga je Bog poslao kako bi sačuvao iberijske narode od varvarskih plima koje su pretile da izbrišu ostatke antičke učenosti. Osmi sabor u Toledu (653) je Isidora opisao ovim rečima: "Taj neverovatni doktor, poslednji ukras Pravoverne crkve, najučeniji čovek nedavne prošlosti, uvek neka se oslovljava sa poštovanjem."

Isidorove Etimologije bile su najpopularnija srednjovekovna kompilacija i do 12. veka i pojave prevoda klasičnih dela sa arapskog praktično jedini izvor preko koga je latinska Evropa poznavala Aristotela i druge helenske klasike. U vreme renesanse, Etimologije su i dalje bile popularne tako da se između 1470. i 1530. pojavilo najmanje deset štampanih izdanja. Rimokatolička crkva je 1598. godine kanonizovala Isidora, a 1722. godine uvrstila ga je na listu doktora tj. velikih učitelja crkve na kojoj su pre njega upisani Jeronim, Avgustin, Ambrozije Milanski, Grgur Veliki, Atanasije Aleksandrijski, Vasilije Cezarejski, Grigorije Niski, Jovan Zlatousti, Bonaventura i Toma Akvinski.

Vidi još uredi

Reference i napomene uredi

  1. ^ Vizigotska kraljevina nikada nije pripadala pravovernom hrišćanstvu, pošto je 589. godine, na Trećem toledskom saboru, iz arijanske jeresi prešla u filiokvističku jeres.
  2. ^ Pravoslavnaя Эnciklopediя: Isidor Sevilьskiй
  3. ^ Termini „pravoverno hrišćanstvo“, odnosno „hrišćansko pravoverje“, odnose se na „pravoslavno“ hrišćanstvo, koje je opstalo na istoku, dok je na zapadu u to vreme preovladavalo arijanstvo, a kasnije filiokvistički katolicizam.
  4. ^ a b Enciklopedija Britanika, izdanje iz 1911. Onlajn Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. jun 2007), Pristupljeno 8. 4. 2013.
  5. ^ Meyendorff 1989.
  6. ^ Popović 2007.
  7. ^ a b v g d đ e ž z i j Rečnik hrišćanske biografije i književnosti do kraja 6. veka i osvrt na najvažnije sekte i jeresi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. jun 2008), Pristupljeno 8. 4. 2013.

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Isidor Seviljski na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Исидор_Севиљски&oldid=27553516”