Википедија

Istorija Portugalije

аспект историје


Prostorima Portugalije tokom istorije prošli su i zadržali se mnogi narodi i civilizacije: Iberi, Kelti, Feničani i Kartaginjani, Grci, germanska plemena (Svevi i Vizigoti) i Mavri ostavili su traga na kulturu u ovoj zemlji. Ime Portugalija, samo po sebi otkriva delove rane istorije ove zemlje - ono potiče od latinske reči Portus Cale, moguće mešavine grčkog i latinskog imena koje znači „Lepa luka“, ili čak mešavine keltskog i latinskog, ili mešavine feničanskog i latinskog. Istorija Portugalije se može pratiti od pre oko 400.000 godina, kad je region sadašnje Portugalije naseljavala vrsta Homo heidelbergensis. Najstariji ljudski fosil je lobanja koja je otkrivena u pećini Aroejra kod sela Almonda. Kasnije su neandertalci obitavali na Iberijskom polustrvu. Homo sapiens je prispeo u Portugaliju pre oko 35.000 godina.

Prekeltska plemena kao što su Kineti, živela su u regionima Algarve i Donji Alentežu pre 6. veka p. n. e. Oni su razvili grad Tartešani i pisani tarteški jezik, i ostavili su za sobom mnoštvo stela na jugu zemlje. Rano u prvom milenijumu p. n. e., više talasa Kelta iz centralne Evrope je izvršilo invaziju i ukrstilo se sa lokalnim stanovništvom čime je formirano nekoliko etničkih grupa i mnoga plemena. Njihovo prisustvo se može pratiti, u širem smislu, kroz arheološke i lingvističke dokaze. Iako su dominirali većim delom severnog i središnjeg područja, nisu se mogli ustaliti na jugu, koji je zadržao svoj neindoevropski karakter do rimskog osvajanja. Neka mala, polutrajna obalska naselja su osnovali feničansko-kartaginjani na južnoj obali.

Rimska invazija u 3. veku p. n. e. trajala je nekoliko vekova, i razvijene su rimske provincije Luzitanija na jugu i Galecija na severu. Brojni rimski lokaliteti obuhvataju inženjerske radove, kupatila, hramove, mostove, puteve, cirkuse, pozorišta, kuće običnih ljudi, kovanice, sarkofage i keramiku. Kao i u drugim delovima Zapadne Evrope, došlo je do naglog opadanja zastupljenosti gradskog života tokom mračnog doba nakon pada Rima. Germanska plemena (koja su Rimljani nazivali varvarima) kontrolisala su ovu teritoriju između 5. i 7. veka. Time su obuhvaćeni Svevsko kraljevstvo sa centrom u Bragi i Vizigotsko kraljevstvo na jugu. Pod Vizigotima se pojavila nova klasa, plemstvo, koja je imala veoma veliki društveni i politički uticaj tokom srednjeg veka. Crkva je isto tako počela da igra veoma važnu ulogu unutar države, ali kako Vizigoti nisu znali latinski, katolički biskupi su nastavili sa rimskim sistemom vladavine. Kler je počeo da se pojavljuje kao klasa visokog ranga.

Portugalija je jedna od najstarijih evropskih nacija, začeta početkom srednjeg veka. Portugalija je svoj uticaj uvećala i proširila tokom 15. i 16. veka, u takozvano Doba otkrića postavši velika ekonomska, politička i kulturna sila i stvorivši Portugalsku imperiju koja se prostirala od Brazila, preko Afrike, Indije i Kine, do Istočnog Timora u Indoneziji. Krajem XVI veka (1580), Portugalija je prvi put u istoriji izgubila nezavisnost, našavši se pod vlašću Španije čime je počelo njeno propadanje kao velesile. I posle ponovnog uspostavljanja nezavisnosti (1640), Portugalija je nastavila da gubi ekonomsku i političku moć, i to zbog niza događaja kao što su Lisabonski zemljotres 1755, Napoleonova osvajanja, sticanje nezavisnosti Brazila (1822) i građanski rat između apsolutista i liberala. Godine 1910. zbačena je monarhija. Dobar deo HH veka, (1927—1974) Portugalija je provela pod desničarskom diktaturom. Dana 25. aprila 1974, izvršen je levo orijentisani vojni puč zvani „Revolucija karanfila“ koji je zbacio represivni režim posle čega je zemlja prošla kroz velike demokratske reforme. Godine 1975, Portugalija je dala nezavisnost svojim preostalim kolonijama. Portugalija je jedan od osnivača NATO-a a od 1986. je član Evropske ekonomske zajednice, današnje Evropske unije.

Počeci

uredi
 

U praistorijsko doba Iberijsko poluostrvo naseljavala su autohtona plemena poznata kao Iberi. U VII — VI veku pre nove ere na sever i zapad poluostrva u nekoliko talasa naselio se indoevropski narod iz centralne Evrope, Kelti. Na teritorijama gde su živeli zajedno Kelti i Iberi su se pomešali, stvotivši mnogobrojna plemena poznata pod zajedničkim nazivom Keltiberi. Grci i Feničani-Kartaginjani imali su manji uticaj preko svojih polustalnih trgovačkih ispostaja na obali.

Luzitanija

uredi
Glavni članak: Luzitanija
 
Luzitanija

Rani grčki istraživači nazivali su teritoriju na kojoj sa danas prostire Portugalija „Ofijuza“ (zmijska zemlja) pošto su ondašnja plemena obožavala zmije. U to doba Portugaliju je nastanjivalo nekoliko malih plemena, među kojima je najznačajnije bilo pleme Luzitanci, koje je živelo između reka Douro i Težo.

Godine 219. p. n. e., prve rimske trupe prodrle su na Iberijsko poluostrvo, da bi odatle proterale svoje velike rivale Kartaginjane protiv kojih su vodili Punske ratove. Rimsko osvajanje Portugalije počelo je sa juga, gde su ih dočekali miroljubivi i prijateljski domoroci, Koni. Tokom nekoliko decenija Rimljani su proširili svoju vlast, no 194. p. n. e. Luzitanci sa severa današnje Portugalije podigli su se na ustanak, potisli Rimljane i razorili prestonicu Kona, zbog saradnje sa Rimom. Luzitanski vođa Virijat, otvario je značajne vojne uspehe protiv rimske vojne sile. Rim je uspeo da uguši ustanak i povrati kontrolu tek podmićivanjem luzitanskih vojskovođa koji su ubili svoga poglavara.[1]

U trećem veku p. n. e. Iberijsko poluostrvo postalo je deo Rimskog carstva, kao provincija Hispanija. U to doba započet je proces romanizacije. Rimljani su u znatnoj meri doprineli etničkoj kompoziciji moderne portugalijske populacije. Jedna varijanta latinskog jezika (vulgarni latinski) postao je dominantan jezik u regiji.

Invazije varvara

uredi
Glavni članak: Vizigotsko kraljevstvo
 
Vizigotsko kraljevstvo

Oko 500. naše ere, germanska plemena prodrla su na Iberijsko poluostrvo preotevši ga od Rimskog carstva. Među osvajačima bili su Svevi i Vizigoti, koji su se naselili na teritorijama koje danas pripadaju Portugaliji. Vandali i Alamani takođe su okupirali deo današnje tertorije Portugalije, no oba su plemena proterali ili asimilirali Vizigoti. Za razliku od starosedelaca Hispanoromana, koji su velikom većinom bili pravoverni hrišćani, novopridošli Vizigoti su bili arijanci.

Muslimanska osvajanja

uredi
 

U 8. veku (711), najveći deo Iberijskog poluostrva osvojili su Mavri (severnoafrički Berberi pomešani sa arapskim narodima). Mavrima je za osvajanje Hispanije bilo potrebno svega dve godine, za razliku od Rimljana kojima je trebalo skoro dva veka. Ovaj fenomen objašnjava se velikim nezadovoljstvom naroda vizigotskom vlašću. Mavri su se zadržali na poluostrvu skoro 800 godina. U početku, iberijski mavarski emirat Al-Andaluz nalazio se pod vlašću Damaska, a docnije je postao nezavisan Kordopski kalifat koji se potom razbio u niz državica zvanih taife. Tokom vekova muslimanske prevlasti nad Iberijom, jedina pokrajina koja je zadržala nezavisnost bila je planinska Asturija, na krajnjem severu, gde se povukao veliki broj proteranih plemića iz cele Hispanije. Odatle je započeto hrišćansko oslobađanje poluostrva poznato kao Rekonkista. Mavri su konačno proterani sa teritorije Portugalije 1257, kada je osvojen Algarve. U to doba Portugalija je već bila suverena i celovita kraljevina. Od onda joj granice nisu menjane, što je čini zemljom sa najstarijim granicama u Evropi.

Reference

uredi
  1. ^ Anderson, James Maxwell (2000). The History of Portugal. Greenwood Publishing Group. str. 19—20. ISBN 978-0-313-31106-2. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
 
Istorija Portugalije na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Историја_Португалије&oldid=27956092”