Википедија

Korenizacija

рана политика Совјетског Савеза за интеграцију неруских народа

Korenizacija (rus. коренизация; ukr. коренізація; „indigenizacija“, ili bukvalno „puštanje korena“) bila je rana politika Sovjetskog Saveza za integraciju neruskih naroda u vlade sovjetskih republika. Dvadesetih godina 20. veka politika korenizacije (nativizacije) je promovisala predstavnike većinskog naroda i pripadajućih nacionalnih manjina na određenom prostoru na niže administrativne nivoe lokalne vlasti, birokratije i nomenklature njihovih sovjetskih republika. Na ruskom jeziku izraz korenizaciя proizilazi iz korennoe naselenie („domaće stanovništvo“, ili bukvalno „korensko stanovništvo“).

Ukrajinizacija je bila sprovođenje politike korenizacije u sovjetskoj Ukrajini. Ovaj sovjetski regrutni poster iz 1921. godine za vojno obrazovanje predstavljao je temu ukrajinizacije. Tekst glasi: „Sine! Upiši se u školu crvenih komandanata i odbrana Sovjetske Ukrajine biće obezbeđena. Plakat koristi tradicionalne ukrajinske slike i tekst na ukrajinskom jeziku. Sovjeti su organizovali Školu crvenih komandanata u Harkovu kako bi promovisali karijeru ukrajinskog nacionalnog kadra u Crvenoj armiji.

Politički i kulturno, politika nativizacije imala je za cilj da eliminiše rusku dominaciju i kulturu u pomenutim sovjetskim republikama. Derusifikacija je takođe sprovedena na etničke ruske grupe i njihovu decu. Na primer, sva deca u Ukrajini su u školi učila ukrajinski jezik. Politika korenizacije je olakšala Komunističkoj partiji da uspostavi lokalne jezike u vladi i obrazovanju, u izdavaštvu, kulturi i javnom životu. Na taj način, kadrovi lokalne Komunističke partije su unapređeni na sve nivoe vlasti, a etnički Rusi koji rade u državnoj upravi morali su da nauče lokalni jezik i kulturu date sovjetske republike.

Počeci

uredi

Politika nacionalnosti[1] je formulisana od strane boljševičke partije 1913. godine, četiri godine pre nego što su došli na vlast u Rusiji. Vladimir Lenjin je poslao mladog Josifa Staljina (i sam Gruzijac i samim tim pripadnik etničke manjine) u Beč, koji je bio veoma etnički raznolik grad zbog svog statusa glavnog grada Austrougarske imperije. Staljin se vratio Moskvi sa sopstvenim političkim idejama. To je sažeto u Staljinovom pamfletu (njegova prva naučna publikacija), Marksizam i nacionalno pitanje (1913).[2] Ironično, Staljin bi takođe bio glavni zagovornik ponovnog pojavljivanja rusifikacije.

Suočen sa masovnom neruskom opozicijom njegovom režimu, Lenjin je krajem 1919. ubedio svoje saradnike da njihova vlada mora da zaustavi kulturnu administrativnu i jezičku politiku koju je vodila u neruskim republikama. Kao što je usvojeno 1923. godine, korenizacija je uključivala nastavu i administraciju na jeziku republike; i unapređivanje nerusa na položaje moći u republičkim administracijama i partiji, uključujući jedno vreme stvaranje posebne grupe sovjeta zvane rus. нацсоветы („nacionalni saveti“) u njihovim sopstvenim rus. нацрайоны („regionima nacionalnosti“) zasnovanim na koncentraciji manjine unutar onoga što su bile manjinske republike.[3] Na primer, u Ukrajini je krajem 1920-ih postojao čak i takav savet za Ruse i Estonce.

Ova politika je imala za cilj da delimično preokrene decenije rusifikacije, ili promociju kulture i jezika ruskog identiteta na neruskim teritorijama koje su se desile tokom perioda vlasti Ruske Imperije. Primena politike je dobila podršku mnogih ranije antiboljševičkih neruse širom zemlje. Takođe je izazvala neprijateljstvo među nekim Rusima i rusifikovanim nerusima u neruskim republikama.

Tokom 1920-ih, društvo još uvek nije bilo „socijalističko“. Postojao je animozitet prema Rusima i prema drugim narodnostima od strane Rusa, ali je bilo i sukoba i rivaliteta među drugim nacionalnostima.[4]

Protiv velikoruskog šovinizma

uredi

Godine 1923. na 12. partijskom kongresu, Staljin je identifikovao dve pretnje uspehu partijske „politike nacionalnosti“: šovinizam velikih sila (rus. великодержавный шовинизм, „velikodržavni šovinizam“) i lokalni nacionalizam.[5] Međutim, on je prvo opisao kao veću opasnost:

Velikoruski šovinistički duh, koji zahvaljujući NEP -u sve više jača, ... [nalazi] izraz u arogantnom prezrenom i bezdušno birokratskom odnosu ruskih sovjetskih zvaničnika prema potrebama i zahtevima nacionalnih republika. Višenacionalna sovjetska država može postati zaista trajna, a saradnja naroda u njoj zaista bratska, samo ako se ovi ostaci energično i nepovratno iskorene iz prakse naših državnih institucija. Dakle, prvi neposredni zadatak naše Partije je energična borba protiv opstanka velikoruskog šovinizma.

Glavnu opasnost, velikoruski šovinizam, treba da drže pod kontrolom sami Rusi, zarad šireg cilja izgradnje socijalizma. Unutar područja (manjinske) nacionalnosti treba organizovati nove institucije koje će državi svuda dati nacionalni (manjinski) karakter, izgrađene na upotrebi jezika nacionalnosti u vlasti i obrazovanju, kao i na regrutovanju i unapređenju lidera iz reda manjinskih grupa. . Na centralnom nivou nacionalnosti treba da budu zastupljene u Sovjetu nacionalnosti.[4]

Stvaranje socijalističkih nacija

uredi

Osnovna ideja Korenizacije bila je da se stvori komunistički kadar za svaku nacionalnost. Do sredine 1930-ih procenat lokalnog stanovništva u partijskoj i državnoj službi značajno je porastao.[6]

Početni period korenizacije odvijao se uporedo sa razvojem nacionalno-teritorijalnih administrativnih jedinica i nacionalnih kultura. Pojam nacionalnih kultura se pre svega ogledao u oblastima jezičke konstrukcije[7] i obrazovanja.[8] Za nekoliko malih narodnosti u Rusiji koje nisu imale književni jezik, „Komitet severa“[9] je pomogao da se stvore pisma kako bi se nacionalni jezici mogli predavati u školama — i time bi manjine bile dovedene iz zaostalosti u savremeni svet. A u veoma velikoj Ukrajinskoj Republici, program ukrajinizacije doveo je do dubokog promene tako što je nastavni jezik u školama postao ukrajinski.

Staljin je 1930. godine na 16. partijskom kongresu proglasio da je izgradnja socijalizma period procvata nacionalnih kultura. Konačni cilj bi bio spajanje u jednu međunarodnu kulturu sa zajedničkim jezikom. U međuvremenu, prvi petogodišnji plan 1928–1931 bio je period radikalizma, utopizma i nasilja u atmosferi „kulturne revolucije“. Rusko kulturno nasleđe je bilo na udaru, crkve su zatvorene, stari stručnjaci otpušteni, a nauka i umetnost proletarizovani.[10]

Taktika boljševika u njihovoj borbi da neutrališe nacionalističke težnje dovela je do političkih rezultata do početka 1930-ih. Stara struktura Ruske imperije je uništena i stvorena je hijerarhijska federalna državna struktura zasnovana na nacionalnom principu. Strukturu su činile države zasnovane na nacionalnosti u kojima su nacionalne kulture cvetale, a nacionalni jezici su se govorili i koristili u školama i u lokalnoj administraciji.[11] Tranzicija je bila stvarna, a ne samo kamuflirano centralizovano rusko carstvo.[12]

Sedamnaesti partijski kongres 1934. godine proglasio je da je izgradnja materijalne osnove za socijalističko društvo uspela. Sovjetski Savez je prvi put postao zvanično socijalističko društvo 1936. godine kada je usvojen novi ustav. Novi ustav je naveo da su se mnoge socijalističke nacije transformisale na dobrovoljnoj osnovi u harmoničnu uniju. Prema novom ustavu postojalo je 11 socijalističkih republika, 22 autonomne republike, devet autonomnih oblasti i devet nacionalnih teritorija. U isto vreme, administracija je sada bila u velikoj meri centralizovana. Sve republike su sada bile upregnute da služe jednoj zajedničkoj socijalističkoj državi.[13]

Kraj korenizacije

uredi

Čistke nacionalnog kadra

uredi

Između 1933. i 1938. korenizacija zapravo nije ukinuta. Odredbe su jednostavno prestale da se primenjuju. Počele su i čistke rukovodstava nacionalnih republika i teritorija. Optužba protiv neRusa je bila da su podsticali nacionalne sukobe i tlačili Ruse ili druge manjine u republikama. Godine 1937. je proglašeno da su lokalne elite postale unajmljeni agenti i da im je cilj bio rasparčavanje Sovjetskog Saveza i restauracija kapitalizma. Sada je došlo vreme da se vidi da Rusi imaju pošten tretman. Masovno su likvidirana nacionalna rukovodstva republika i autonomija.[14]

Preokret ka rusifikacije

uredi

Sredinom 1930-ih, sa čistkama u nekim nacionalnim oblastima, politika korenizacije je dobila novi zaokret, a do kraja 1930-ih politika promocije lokalnih jezika počela je da se balansira većom rusifikacijom, iako možda ne i otvorenom rusifikacijom ili pokušaje asimilacije manjina.[15] U to vreme, korenizacijama je apetit neRusa bio podstaknut, a ne zasićen a bilo je naznaka da je to podsticalo međuetničko nasilje do te mere da bi teritorijalni integritet SSSR-a bio u opasnosti. Pored toga, etnički Rusi su negodovali zbog institucionalizovane i veštačke „obrnute diskriminacije“ koja je koristila neRusima i smatrali su ih kao rezultat toga nezahvalnim i manipulativnim. Druga zabrinutost je bila da su najzapadnije manjine u Sovjetskom Savezu – Belorusi, Ukrajinci, Poljaci, Finci i drugi. – prema kojima se ranije postupalo sa svesnim blagonaklonošću kako bi pružili propagandnu vrednost pripadnicima svojih etničkih grupa u narodima koji se graniče sa SSSR-om (i time olakšali buduće nacionalno ujedinjenje, što bi tada dovelo do teritorijalne ekspanzije SSSR-a) su se sada sve više smatrali podložnim uticaju preko granice, „petim kolonama“ ekspanzionističkih država koje žele da steknu sovjetsku teritoriju naseljenu sopstvenom etničkom grupom.[16] Privrženost masa nacionalnom, a ne klasnom identitetu bila je podjednako jaka u Rusiji kao i u drugim republikama i regionima. Između 1937. i 1953. godine, rasne politike su počele da se uvlače u nacionalnu politiku, pri čemu se smatralo da određene nacionalnosti imaju nepromenljive osobine, posebno nacionalnosti u nestabilnim pograničnim zemljama.[17]

Štaviše, činilo se da je Staljin odlučio da u velikoj meri smanji broj zvanično priznatih nacionalnosti, što se vidi poređenjem zvaničnog spiska nacionalnosti na popisu iz 1939. i poređenjem sa popisom iz 1926. godine.[18] Nastavljen je razvoj „nacionalnih škola“ (nacionalьnie škole) u kojima su jezici manjinskih nacionalnosti bili glavni medij nastave, šireći pismenost i opšte obrazovanje na mnogim jezicima nacionalnih manjina, dok se ruski učio kao obavezan predmet. Termin korenizacija je izašao iz upotrebe u drugoj polovini 1930-ih, zamenjen birokratskim izrazima, kao što su „selekcija i postavljanje nacionalnih kadrova“ (podbor i rasstanovka nacionalьnih kadrov).

Od 1937. centralna štampa počinje da veliča ruski jezik i rusku kulturu. Organizovane su masovne kampanje da se osude „narodni neprijatelji“. „Buržoaski nacionalisti“ su bili novi neprijatelji ruskog naroda koji su potisnuli ruski jezik. Napuštena je politika korenizacije. U narednim godinama ruski jezik je postao obavezan predmet u svim sovjetskim školama.[19]

Prerevolucionarni ruski nacionalizam je takođe rehabilitovan. Mnogi od heroja ruske istorije ponovo su prisvojeni za veličanje. Ruski narod je postao „stariji brat“ „socijalističke porodice naroda“. Nova vrsta patriotizma, sovjetski patriotizam, proglašena je za spremnost da se bori za socijalističku otadžbinu.[19]

Ruski jezik je 1938. godine postao obavezan predmet u svim neruskim školama. Uopšteno govoreći, kulturna i lingvistička rusifikacija odražavala je opštu centralizaciju koju je nametnuo Staljin. Varijanta ćiriličnog pisma je ustanovljena za brojne sovjetske jezike, uključujući i jezike centralne Azije koji su kasnih 1920-ih dobili latinično pismo umesto arapskog.[20]

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ Nationalities policy went through several stages. For a general timeline, see the Russian-language Wikipedia article on "Nationalities policy of Russia" (ru:Nacionalьnaя politika Rossii) For a substantive analysis, see Slezkine (1994). The korenizatsiya phase roughly spanned the period from the mid-1920s to the mid-1930s, though vestiges of it carried over.
  2. ^ A copy can be found here: http://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1913/03.htm.
  3. ^ For further discussion, see Yuri Slezkine, "The USSR as a Communal Apartment, Or How a Socialist State Promoted Ethnic Particularism," Slavic Review 53, No. 2 (Summer 1994): 414-452.
  4. ^ a b Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 79.
  5. ^ See "National Factors in Party and State Affairs -- Theses for the Twelfth Congress of the Russian Communist Party (Bolsheviks), Approved by the Central Committee of the Party," available here: http://www.marx2mao.com/Stalin/NF23.html.
  6. ^ Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 80.
  7. ^ For a highly informative yet compact summary see Slezkine (1994).
  8. ^ For a review of the national languages in education, see Barbara A. Anderson and Brian D. Silver, "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy: 1934-1980," American Political Science Review 78 (December 1984): 1019-1039.
  9. ^ Committee for the Assistance to the Peoples of the Northern Borderlands.
  10. ^ Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 81.
  11. ^ It's important to be aware of a terminological distinction. In the context of Soviet nationalities policy the term "national," which for clarity here has been rendered as "nationality," referred to ethnic minorities and minority territories, as opposed to central or all-Soviet institutions. In this sense, for example, when educational policy focused on expanding "national schools" (nacional'nje školu -- nacionalьnыe školu), it focused on schools in the traditional languages of the national minorities (Ukrainian, Tatar, Armenian, Karelian, and so forth), not on schools for the Soviet Union as a whole.
  12. ^ Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, pp. 81–82.
  13. ^ Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 83.
  14. ^ Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 84.
  15. ^ This distinction can be attributed to Vernon Aspaturian: Russianization is the spread of Russian language and Russian culture (and, one might add, of Russian people) into non-Russian territories and societies; Russification is the psychological transformation of the self-identities of non-Russians into Russians. See Vernon V. Aspaturian, "The Non-Russian Peoples," in Allen Kassof, Ed., Prospects for Soviet Society (New York: Praeger, 1968): 143-198. While Russianization may be a factor that fosters Russification, it is not sufficient by itself to produce it and in some circumstances may even have the opposite effect.
  16. ^ Martin, Terry Dean. The affirmative action empire: nations and nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. Cornell University Press, 2001.
  17. ^ Law, Ian. Red racisms: racism in communist and post-communist contexts. Springer, 2016, p.19
  18. ^ This, however, would be mainly a change on paper, not in actual ethnic or national identities. The sharply contracted list in 1939 was later expanded again for the 1959 census, though not to the number of peoples listed in 1926; the director of the 1959 census criticized the earlier effort at contraction as artificial.
  19. ^ a b Timo Vihavainen: Nationalism and Internationalism. How did the Bolsheviks Cope with National Sentiments? in Chulos & Piirainen 2000, p. 85.
  20. ^ Armenian and Georgian kept their original and unique scripts. Many so-called "scriptless" languages, mainly of smaller nationalities in Russia, were first given scripts in Latin alphabet and later changed to Cyrillic. Other languages, in particular in Central Asia, Azerbaijan, and the North Caucasus, first adopted Latin scripts to replace Arabic scripts, and later adopted Cyrillic scripts to replace Latin scripts. Thus, the move to the Cyrillic alphabet was delayed for most non-Russian nationalities until at least the late 1930s, and full implementation of this change took time.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Коренизација&oldid=27821765”