Maksimilijan I od Meksika
Maksimilijan I od Meksika (Beč, 6. jul 1832 — Santijago de Keretaro, 19. jun 1867) bio je član dinastije Habzburg-Lotringen, kojeg su meksički monarhisti uz potporu francuskog cara Napoleona III proglasili za cara Meksika 10. aprila 1864. godine. Većina evropskih država priznala je i podržavala njegovu vlast, posebno Francuska, Austrija, Belgija i Španija, a imao je i potporu Rimokatoličke crkve, čije su sveštenike u Meksiku republikanci ubijali u unutrašnjim nemirima i sukobima koji su prethodili stranoj intervenciji i uspostavi carstva. SAD nisu priznale carstvo, nego su nastavile da podržavaju svrgnutog predsednika, Benita Huareza. Vojna potpora Sjedinjenih Država republikancima, posebno nakon pobede u Građanskom ratu, bila je veliki doprinos kasnijoj pobedi te frakcije meksičkog političkog života u sukobu s monarhistima. Godine 1867, republikanci su nadvladali, zarobili Maksimilijana, te ga 19. juna streljali.
| Maksimilijan I od Meksika | |
|---|---|
 Maksimilijan I od Meksika (1864) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. jul 1832. |
| Mesto rođenja | Beč, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 19. jun 1867. (34 god.) |
| Mesto smrti | Santijago de Keretaro, Meksiko |
| Grob | Carska kripta, Beč |
| Porodica | |
| Supružnik | Šarlota Belgijska |
| Roditelji | Franc Karl od Austrije Sofija Vilhelmine |
| Dinastija | Habzburg-Lotringen |
| car Meksika | |
| Period | 10. april 1864 — 19. jun 1867.[1] |
| Prethodnik | Agustin de Iturbide (monarh 1822—1823) |
| Naslednik | monarhija ukinuta (Benito Huarez kao predsednik Meksika) |
| Potpis |  |
.svg) Grb Drugog Meksičkog carstva | |
Biografija uredi
Detinjstvo i mladost uredi
Maksimilijan je rođen u palati Šenbrun u Beču u Austriji[2][3][4], kao drugi sin nadvojvode Austrije Franje Karla[5] i Sofije Vilhelmine, bavarske kraljevne[6].
Godine 1850, stupio je u vojnu službu u austrijskoj mornarici, te je 1854. imenovan za pomorskog oficira. Podupirao je jačanje austrijske ratne mornarice, čiji će da bude vrhovni zapovednik sve do odlaska u Meksiko. Na pomorskim putovanjima posetio je niz zemalja, uključujući Grčku, Tursku, Italiju, Španiju, Portugaliju i Brazil. Za svoje boravište odabrao je Trst (konkretno palatu Lazarić), u blizini kojega će 1857. godine započeti izgradnju dvorca Miramar kao svoje rezidencije. Iskazivao je veliko zanimanje za umetnost i botaniku osmislivši park oko dvorca kao jedinstvenu botaničku baštu.
U 27. godini, oženio se belgijskom princezom Šarlotom (u verziji na španskom jeziku, Karlotom), kćeri Leopolda I iz kuće Saksen-Koburg i Marije Lujze Orleanske. Prvobitno su živeli u Milanu, gde je Maksimilijan bio namesnik (potkralj) Venecijansko-lombardskog kraljevstva, tada još u okviru Austrijskog carstva. Godine 1859, njegov brat, car Franjo Josif ga je smenio zbog Maksimilijanovih isuviše liberalnih pogleda i nespremnosti na vladanje čvrstom rukom. Nedugo zatim, u ratu protiv Pijemonta-Sardinije i Francuske, 1859. godine te Pruske i Italije, 1866. godine Habzburzi su izgubili većinu poseda u Italiji.
Nakon smene i odlaska iz Milana, Maksimilijan i Šarlota su do svog odlaska u Meksiko većinu vremena provodili u dvorcu Miramar, koji će po njegovim nacrtima nastaviti da se gradi i uređuje i nakon Maksimilijanove smrti.
Meksički car uredi
Godine 1859. Maksimilijan je primio prvi poziv meksičkih monarhista predvođenih plemićem Hoseom Pablom Martinez del Riom da postane car Meksika. U Meksiku je tada u toku bio žestok sukob liberalne stranke predvođene predsednikom Huarezom, te konzervativaca koji su se protivili njegovim reformama. Maksimilijan je u početku odbio ponudu, kratkim odgovorom „Habzburg nije uzurpator“. Nakon intervencije evropskih sila (Francuske, Belgije, Španije i Ujedinjenog Kraljevstva) na strani Huarezovih protivnika, pod uticajem francuskoga cara Napoleona III, te nakon što je general Elije-Frederik Forej osvojio glavni grad Meksiko gde je potom 1863. organizovan plebiscit o obnovi monarhije, i proglašeno Drugo Meksičko carstvo, ipak se odlučio 10. aprila 1864. da prihvati poziv i postane car Meksika. Nakon te odluke izgubio je svoja nasledna prava u Austriji, a sam Franjo Josif protivio se bratovom odlasku u daleku zemlju. Dolaskom u Meksiko, 28. maja 1864. i službeno je postao car, no i dalje ga nije priznavala republikansko-liberalna stranka predvođena Benitom Huarezom koja je vodila rat protiv francuske okupacije (sve ostale sile su se nakon prve intervencije i ostvarenja svojih ciljeva, vezane uz povrat meksičkih dugova, povukle iz Meksika).
Tokom svoje kratke vladavine, Maksimilijan je prihvatio i potvrdio niz liberalnih političkih promena uključujući upravnu reformu zemlje, proglašenje religijskih sloboda, te uvođenje opšteg prava glasa bez obzira na klasne razlike. Zabranio je izrabljivanje dece. Obnovio je i preuredio zamak Huapultepek povrh glavnog grada, koji je postao i vladarska rezidencija. U njegovo je vreme velik broj evropskih useljenika došao u Meksiko, a pružio je utočište i izbeglicama sa američkog Juga nakon poraza Konfederacije u Američkom građanskom ratu[7]. Kako Karlota i on nisu imali dece, naslednicima je proglasio unuke prvog meksičkog cara, Agustina de Iturbidea[8]. Godine 1865, je reorganizovao Meksičku carsku vojsku, koja je stvorena dve godine ranije na nagovor Napoleona III, ali ona je i dalje zavisila od neprestane potpore francuskih snaga.
Sukobi u državi su se pojačavali a pritisak obnovljenih i snažnih Sjedinjenih Država porastao do te mere da je 1866. propast carstva postala neizbežna. Te je godine Napoleon III povukao francusku vojsku iz Meksika. Povlačenje je bilo posledica pritiska Sjedinjenih Država, koje nisu želele uplitanje evropskih vlada u svoju interesnu sferu (u skladu s Monroovom doktrinom) te naglog uspona Pruske pod vođstvom Ota fon Bizmarka. Maksimilijan je odbio da napusti Meksiko i svoje pristalice, a Karlota je otputovala u Evropu u beznadnom pokušaju da obezbedi dodatnu pomoć Francuske, Austrije, Belgije i samog pape. U februaru 1867, car se se pred nadirućim snagama huarista povukao u grad Keretaro Arteaga u pokrajini Santijago de Keretaro gde je nekoliko meseci uspešno odolevao opsadi, ali je nakon izdaje u redovima odbrane predaja ipak usledila 15. maja 1867. godine. Uhapšen je i izveden pred vojni sud koji ga je, zajedno s njegova dva vojna zapovednika, osudio na smrt streljanjem. Iako su mnogi evropski vladari i istaknute javne osobe (među kojima i poznati republikanci Viktor Igo i Đuzepe Garibaldi) slali Huarezu telegrame i pisma u kojima su molili da se poštedi Maksimilijanov život, on je odbio da pomiluje osuđene.
Smrt uredi
Dana 19. juna 1867. godine, Maksimilijan je u rano ujutro streljan na Sero de las Kampanas zajedno s Migelom Miramonom i Tomasom Mehiom. Njegovo mrtvo telo je zatim bilo javno izloženo u katedrali u Keretaru, gde je ostalo do 1868, kada je na traženje Franca Jozefa koji je u Meksiko poslao bojni brod „Novaru“, vraćeno u Evropu. Maksimilijan je nakon toga bio sahranjen u habzburškoj carskoj kripti u Beču. Karlota je, pod pritiskom svega proživljenog, izgubila razum te je ostatak života provela u izolaciji, prvo u Miramaru, a zatim u Belgiji, pod starateljstvom svojeg brata, Leopolda II[9] gde je preminula 19. januara 1927.[10].
Valja napomenuti i kako je Maksimilijan bio potomak španskog kraljevskog para Ferdinanda i Izabele (za čijeg je vladanja otkrivena Amerika, 1492. godine).
Porodično stablo uredi
Reference uredi
- ^ Derecho Mexicano, Jacinto Pallares, Mexico. ISBN 978-1-162-47704-6.
- ^ Haslip 1972, str. 6.
- ^ Hyde 1946, str. 4.
- ^ Corti 1929, str. 41.
- ^ Palmer 1994, str. 3, 5.
- ^ Palmer 1994, str. 3.
- ^ Rolle 1965.
- ^ Villalpando, José Manuel; Rosas, Alejandro (2011). Presidentes de México. Grupo Planeta - México. str. 326. ISBN 978-607-07-0758-2.
- ^ "Charlotte of Mexico's Misfortune Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. april 2013)", New York Times, March 6, 1885.
- ^ "Belgium Mourns for Dead Empress; Tragedy of Life of Charlotte, Wife of Maximilian, Is Recalled", New York Times, January 19, 1927.
Literatura uredi
- Rolle, Andrew F. (1965). The Lost Cause: The Confederate Exodus to Mexico. University of Oklahoma Press. ISBN 978-0-8061-1961-8.
- Villalpando, José Manuel; Rosas, Alejandro (2011). Presidentes de México. Grupo Planeta - México. str. 326. ISBN 978-607-07-0758-2.
- Corti, Egon Caesar Count (1929). Maximilian and Charlotte of Mexico. 1—2. New York and London: Alfred A. Knopf.
- Haslip, Joan (1972). The Crown of Mexico: Maximilian and His Empress Carlota. New York: Holt, Rinehart and Winston. ISBN 978-0-03-086572-5.
- Hyde, H. Montgomery (1946). Mexican Empire: the history of Maximilian and Carlota of Mexico. London: Macmillan & Co.
- Palmer, Alan (1994). Twilight of the Habsburgs: The Life and Times of Emperor Francis Joseph. New York: Atlantic Monthly Press. ISBN 978-0-87113-665-7.