Википедија

Malaka (država)

Malaka (engl. Malacca, malajs. Melaka) je jedna od 13 federativnih država Malezije. Nalazi se u Zapadnoj Maleziji, na južnoj obali Malajskog poluostrva, uz Malajski prolaz.[1] Malezijom upravlja konferencija šefova država i vlada koja obuhvata 13 država federacije, a njenih 9 naslednih članova (sultani, radža ili jang) biraju svake pete godine suverena federacije, koja je ustavna parlamentarna monarhija.[2]

Zastava države Malaka.
Grb države Malaka.

Geografija uredi

Stanovništvo uredi

Stanovništvo Zapadne Malezije (na Malajskom poluostrvu) čine većinom Malajci i Kinezi, sa manjim brojem Indusa, Pakistanaca, Tajlanđana i Evropljana. Veliki deo gradskog stanovništva čine Kinezi.[1]

Istorija uredi

Zapadnom Malezijom su kroz istoriju vladali Mongoli, Indusi, Kinezi, Indonežani, Tajlanđani, Arapi, Portugalci, Holanđani i Britanci. Evropske kolonijalne zemlje su, najčešće, držale uporišta duž obale, dok je u unutrašnjosti Malajskog poluostrva već od 16. veka postojalo više malajskih državica (sultanata).[1]

Malajsko poluostrvo, koje je najverovatnije Ptolomejev Zlatni Hersonezos (2. vek n.e), trgovci su, na putu iz Indije prema kineskim morima, obilazili uzduž i poreko pre samog početka naše ere. Tako su nastale male indijanizovane kraljevine Lankasuka i Tambralinga, od početka 8. veka pod vlašću carstva Srivadžija sa Sumatre, koje su u 13. i 14. veku pokušavali da osvoje Madžapahit i sijamski kraljevi. Islam prodire u Maleziju početkom 14. veka. Luka Malaka, osnovana 1403, bila je od kapitalnog značaja za trgovinu, a postala je i veliki centar širenja islama.[2]

Početkom 16. veka (1511) Portugalci su osvojili Malaku, a u prvoj polovini 17. veka potisnuli su ih Holanđani, koji su posle 11 napada (1606—1641) osvojili Malaku i Vestminsterskim mirom (1674) dobili prevlast na Malajskom poluostrvu. Krajem 18. veka Britanci prodiru na ostrvo, osvajaju 1786. Penang (prvi posed na Malajskom poluostrvu), osvajaju Malaku (1795) i predaju je Holanđanima (1818), a zatim kupuju od sultanata Džohor ostrvo Singapur (1819). Britanci su ponovo zauzeli Malaku 1824 (Londonski ugovor), čime su stekli prevlast na Malajskom poluostrvu. Mali sultanati Džohor, Selangor, Perak, Kedah, Pahang, Trenganu i Kelantan ostaju nezavisni i žive od trgovine.[2]

Britanci su postepeno osvajali poluostrvo s juga, dolazeći u sukob sa Tajlanđanima, koji su napredovali sa severa. Od Malake, Penanga i Singapura stvorili su posed (engl. Straits Settlements), kojem su 1867. dali status krunske kolonije. Godine 1874. Britanci su nametnuli protektorat državicama Perak, Selangor, Negri Sembilan i Pahang, a državici Džohor 1885. Od tih državica stvorili su 1895. federaciju pod upravom guvernera. Na osnovu Anglo-sijamskog ugovora (1909), kojim su utvrđene granice između poseda Velike Britanije i Tajlanda, Sijam je prodao Velikoj Britaniji državice Kelentan, Trenganu, Keda i Perlis.[1]

Posle Prvog svetskog rata ojačao je privredni razvitak Malezije i uselila se brojna kineska radna snaga. U Drugom svetskom ratu Japanci su od 8. decembra 1941. do 15. februara 1942. zauzeli celu Malaju zajedno sa Singapurom (Malajska operacija), a u vodama oko Malaje vođeni su pomorski bojevi (bitka kod Kuantana). Malaja je bila pod japanskom okupacijom do kapitulacije Japana 2. septembra 1945, posle čega je britanska vojska ponovo zauzela koloniju. U sporazumu sa sultanima malajskih država Britanci su 1. februara 1948. stvorili Malajsku federaciju od 9 država i 2 teritorije, sa statusom britanskog protektorata.[1] Posle toga, Komunistička partija Malezije podigla se na oružani ustanak, koji su britanska i malezijska vojska uspele da uguše tek 1960. 31. avgusta 1957. proglašena je nezavisnost, i prema ustavu, favorizovani su sultani, Malajci i islam. Iako su Kinezi i Indusi bili glavna radna snaga u gradovima i industriji, njihova politička prava bila su veoma ograničena - mesta u vladi i državnim službama rezervisana su za Malajce. Ustav je menjan tri puta (1983, 1993. i 1994), sa ciljem da se ograniče privilegije sultana.[2]

Reference uredi

  1. ^ a b v g d Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 5), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1973), str. 239-240
  2. ^ a b v g VELIKA TEMATSKA ENCIKLOPEDIJA LAROUSSE (I tom). Beograd: Mono&Manana. 2005. str. 644—646. ISBN 86-7804-018-1. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Малака_(држава)&oldid=27844492”