Manastir Manastirak
Manastir Manastirak ili Mali manastir (Manastir Svetog Nikolaja Miriklijskog) nalazi se u Velikoj Kruševici, nekoliko kilometara severno od Rekovca. Manastir pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve.[1]
| Manastir Manastirak | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 15. vek |
| Osnivač | Stefan Lazarević |
| Mesto | Velika Kruševica, Rekovac |
| Država |  Srbija |
Položaj i istorijat
urediNe postoje pouzdani podaci kada je u Velikoj Kruševici, nekoliko kilometara severno od Rekovca podignut Manastirak ili Mali manastir, ali prema tradiciji, građevina je nastala početkom 15. veka u vreme Despota Stefana Lazarevića, istovremeno sa obližnjim manastirom Kalenić. Kada su 2006. godine rađena arheološka iskopavanja i ispitivanja, tada su u hramu pronađeni temelji znatno starije crkve. Pored ovoga u temeljima su pronađeni srebrnjaci sa likom Cara Lazara i srebreni medaljon sa natpisom „Hrebeljanovići”, kao i mnogi drugi predmeti iz kosovskog i pokosovskog boja.
Mada crkva nije ispitana, u delu literature (V. Ristić, Moravska arhitektura, 175) ovaj trikonhos sažete varijante plana upisanog krsta, čiji se samo poprečni krak ispoljava u krovovima, dok je poluobličasti podužni svod spušten znatno niže, smešta se u moravske spomenike mlađeg razdoblja, bliže dobu turske vlasti. Ovo mišljenje podupiru i oblici veoma uzanih pravougaonih prozorskih otvora na apsidama i tamburu kupole, koji bi trebalo da budu iz vremena podizanja hrama.
Posle Drugog svetskog rata hram Svetog Nikolaja u Velikoj Kruševici bio je parohijska crkva. U toku svog više vekovnog postojanja, ovaj srednjovekovni manastir je nekoliko puta bio zapušten i ponovo oživljavan. Godine 2004. Episkop šumadijski Gospodin Jovan osvetio je novi konak a 13. jula 2008. godine obnovljeni Svetonikolajevski hram manastira Manastirak.[2][3]
Episkop šumadijski Gospodin Jovan osvetio je 13. jula 2008. godine obnovljeni Svetonikolajevski hram manastira Manastirka.
Arhitektura
urediManastirska crkva Svetog Nikole predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture, rešenjem Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograd br. 964/3 od 21. oktobra 1963. godine. Crkva po svom obliku, načinu gradnje i dekoraciji pripada moravskoj graditeljskoj tradiciji, odnosno po mnogo čemu podseća na Kalenić.
Na zapadnoj strani je velika pravougaona priprata.[3] Iznad centralnog prostora uzdiže se osmostrana kupola koja u odnosu na osnovu crkve ima naglašenu visinu, što je postignuto postavljanjem kockastog postolja ispod donje ivice kubeta. Fasada je dekorativno obrađena naizmeničnim redovima opeke, kamena i krečnog maltera, slično ostalim građevinama moravske umetnosti. Crkva ima vajarsku ornamentiku skoncentrisanu oko portala i prozora. Pravougaoni prozorski otvori na apsidama i tamburu kupole, su iz vremena podizanja hrama.[3]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Manastirak”. Eparhija šumadijska. Arhivirano iz originala 24. 03. 2016. g. Pristupljeno 21. 04. 2016.
- ^ „Položen kamen temeljac za konak u manastiru Manastirak u Velikoj Kruševici”. Srpska pravoslavna crkva. Eparhija šumadijska. Arhivirano iz originala 17. 01. 2018. g. Pristupljeno 21. 04. 2016.
- ^ a b v Spomenica Eparhije šumadijske. Kragujevac. 2009. str. 116—118.
Literatura
uredi- Spomenica Eparhije šumadijske. Kragujevac. 2009. str. 116—118.
- P. Pajkić, Opis manastira Eparhije šumadijske, Srpska pravoslavna eparhija šumadijska 1947—1997, Šematizam, Kragujevac 1997, 236—237.
- V. Ristić, Moravska arhitektura, Kruševac 1996, 175.
- B. Radić, P. Pajkić, Znamenitosti Šumadije, Kragujevac 2007, 68-73
Spoljašnje veze
uredi- Eparhija šumadijska
- Srpski Manastiri Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. april 2017)
