Matavulj
Prezime Matavulj[1] prema tumačenju akademika prof. dr Nikše Stipčevića moglo bi da potiče od romanizovanog balkanskog jezičkog starosedelačkog supstrata, tj. od aromunske (cincarsko-vlaške) složenice „mata-vola“, što bi značilo „loša volja“ ili namćor, kako bi rekli Vojvođani. Drugo mišljenje je dala prof. dr Milica Grković koja se profesionalno bavila etimologijom srpskih prezimena ili dečanskim hrisovuljama[2], da je prezime Matavulj moglo biti izvedeno iz nekog atributa koje karakteriše stočarsko-pastirsko ili stračarsko-ratničko zanimanje balkanskog starosedelačkog romanizovanog stanovništva.
Književnik Aleksandar Vučo u jednoj pesmi napisao je stih:
| „ | Mirno spavajte matavulji(…). | ” |
gde „matavulji“ piše malim slovom, što upućuje na neko zanimanje, eventualno vojničko ili stražarsko. Na obroncima Papuka u jugoistočnoj Slavoniji, tridesetak km od Slavonskog Broda severno, kod Kutjeva, postoji brdo nazivom „Matavulja“, koje je moglo nekada da bude stražara ili karaula, Jer se nalazi iznad nekada važne saobraćajnice.
U jednoj od svojih antropografskih studija, pop Sava Nakićenović[3][4] pominje „Matavulje u Grblju“ što ukazuje na moguću prapostojbinu i mesto nastanka prezimena Matavulj. Matavulji su se najverovatnije, pod pritiskom turskih nadiranja ili krvne osvete pomerali severozapadno duž jadranske obale, gde ih istorijski podaci beleže kao pravoslavne Srbe, do Splita i Kaštela, gde bivaju konvertovani u katolicizam, odakle se severnije i severozapadnije, sve do Istre izjašnjavaju kao Hrvati.
Manje je verovatno da je prezime nastalo od dalmatinskih ili istarskih Vlaha, pa da se odatle proširilo na istok severoistok, jer su migracije stanovništva uglavnom išle u suprotnom smeru, izuzev u slučaju naseljavanja Bosanske Krajine, koja je naseljavana sa juga, pretežno iz Hercegovine i Dalmacije.
U selu Grbavci, postoji šibenski zaselak, odakle potiče loza Sime Matavulja, koja je došla sa planine Kozare, iz sela Kozjak, danas Grbavci kod Turjaka, odnosno kod Gradiške. U selu Grbavci postoji zaselak Matavuljski Šor, koji se na internetu sve češće označava kao „Matavulji“. Iz tog mesta su se sredinom 17. veka odselili preci Sime Matavulja u dalmatinsku Zagoru ili tačnije u selo Dalmatinsko Kosovo, gde je rođen Simin otac. Njegov stric je bio iguman u manastiru Krupa, gde je Simo proveo nekoliko godina, dok je njegova majka pokušavala da se zakaluđeri, pošto je rano ostala udovica. Dalja priča o piščevom životu je manje-više poznata iz njegovih kazivanja, isto kao i podatak da je u njegovoj porodici bilo članova obeju konfesija, pravoslavne i katoličke. Tada to nije bila retkost, tako da ne iznenađuje podatak da je u sledećim generacijama, mada Simo Matavulj nije imao dece, bilo katoličkih Hravata i pravoslavnih Srba.
Računa se da je „granica“ između pravoslavnih i katoličkih Matavulja ide linijom Hrvatske i Bosne i Hercegovine, s tim što je u Borovu Naselju bilo osam porodica Matavulja, svi pravoslavni Srbi. Bosanski Matavulji, najvećim brojem naseljeni su u Banjaluci i Gradišci su pravoslavne veroispovesti. I beogradski i vojvođanski i Matavulji su većinom pravoslavni Srbi, sa izvesnim izuzecima, kao što je npr. Petar Matavulj prof. na Medicinskom fakultetu u Beogradu, koji se izjašnjavao kao Hrvat.
Reference
uredi- ^ Poreklo prezimena Matavulj, prof. dr Milan Matavulj, 26. jun 2011. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. jul 2014), Pristupljeno 12. 4. 2013.
- ^ Milica Grković: Rečnik ličnih imena kod Srba, Beograd, (1977)
- ^ „Boka. Naselja srpskih zemalja“, Srpska Kraljevska akademije nauka, Beograd, (1913)
- ^ „Boka, antropografska studija“, Etnografski zbornik, knjiga br. 10, „Naselja srpskih zemalja“, knjiga br. 19, Beograd (1913)