Maljen
Maljen je planina u Srbiji koja se nalazi južno od Valjeva. Pruža se pravcem istok-zapad u dužini od oko 25 km. Najpoznatije turističko mesto na planini Maljen su Divčibare koje se nalaze na visini od oko 980 m nadmorske visine. Na Divčibarama nalazi se vodopad Skakalo koji zauzima šesto mesto najviših vodopada u Srbiji. Nalazi se na reci Manastirici i visok je 30 metara.[1]
| Maljen | |
|---|---|
 Pogled sa Crnog vrha | |
| Geografske karakteristike | |
| Najviša tačka | Crni vrh |
| Ndm. visina | 1.104 m |
| Koordinate | 44° 07′ 01″ S; 20° 01′ 38″ I / 44.116944° S; 20.027222° I |
| Geografija | |
  Maljen | |
| Države |  Srbija |
Geografske karakteristike uredi
Maljen i njegov zapadni deo Bukovi (756 m) su prave Valjevske planine, koje se pružaju u pravcu zapad-istok. Severni delovi su izgrađeni od krečnjaka i zato su njegove severne ivice prilično strmo zasečene i predstavljaju odseke. Strmom zasecanju doprineli su i rasedi, ali ne samo na severnim nego i na južnim stranama ove planine, te stoga ona strmo pada u prostranu Kosjerićku i crnogorsku kotlinu. Od Lastre, preko Divčibara do najvišeg vrha Maljena zemljište je od serpentina i eufotita.[2] Maljen se sastoji od stena različite starosti. Tu se javljaju jurski (lijaski) krečnjaci, jurska dijabaz-rožnačka formacija, mafiti i ultramafiti. Ultramafiti su najviše rasprostranjeni na Maljenu i Suvoboru. Na obe ove planine rasprostranjene su kretacijske tvorevine.[3]
Najviši vrhovi uredi
- Kraljev sto (1.104 m)
- Crni vrh (Maljen) (1.098 m)
- Stražara (1.061 m)
- Golubac (Maljen) (1.056 m)
- Paljba (1.051 m)
- Velika pleća (1.037 m)
- Veliko brdo (1.036 m)
- Vlasovi (1.033 m)
- Zabalac (1.011 m)
Privreda uredi
Dobra je putna mreža sa gradskim naseljima Valjevo, Kosjerić i Mionica, kao i sa Beogradom i Šapcem. Preko Maljena vodi važna saobraćajnica koja preseca Podrinjsko-valjevske planine pravcem sever - jug, vodeći od Valjeva ka Kosjeriću, Požegi i Užicu. Građenje tunela ispod masiva Bukovi je počelo još 1939, za prugu Čačak - Banja Luka,[4] a posle rata je probijen, sada za prugu Beograd—Bar, deonica normalnog koloseka od Valjeva do Užica otvorena je 1972.[5] Maljen je decenijama izletište, letovalište, odmaralište, škola u prirodi. Tu se nalaze sela, turistički objekti. Razvijeno je stočarstvo.[3]
Biljni svet uredi
Na Maljenu je zastupljen bogat biljni svet, naročito drveće. Cela planina, a posebno Divčibare su poznate po livadama. Četinarske šume su od najvećeg značaja za planinu Maljen. Tu su zastupljeni beli i crni bor, jela, smrča, kleka i planinski bor. Šume crnog i belog bora su najzastupljenije i na njih otpada oko dve trećine šumske površine. Postoje šume crnog bora, šume belog bora, kao i šume crnog i belog bora. Na Maljenu je jedinstven slučaj u Srbiji da se javlja šuma belog bora bez učešća crnog bora. Postoji i manja skupina planinskog bora iako ova vrsta četinara raste na nadmorskoj visini od preko 2000 m. Od listopadnog drveća su zastupljene najviše bukva i breza. Obrazuju šume zasebno ili sa četinarima. Tu raste još i crni i beli jasen, hrast, cer, obična leska, mečja leska, jasika, planinska iva, gorski javor, divlja kruška, grab i druge. Ceo Maljen je poznat po šumskim i livadskim biljnim zajednicama. Raste narcis, jaglika, vresak, šafran, majčina dušica, zlatni šumski ljiljan, lincura, bosanska i jadranska perunika, mrazovac i druge. Zastupljeni su i šumski plodovi koji se koriste u ljudskoj ishrani. Rasprostranjena je šumska jagoda, divlja malina, kupina, borovnice. Najznačajnija je borovnica koja je bogata vitaminima, gvožđem i taninom. Borovnica raste kao žbunje na celom prostoru Maljena, ali je najviše ima u šumama bukve i jele.[6]
-
Livadsko bilje -
Divlja ruža -
Livadsko bilje -
Majčina dušica -
Livadsko bilje
Životinjski svet uredi
Bogat biljni svet je pogodovao razvoju bogatog životinjskog sveta. Od dlakave divljači najznačajnija je srna, a naročito u delovima oko Crne reke, Krčmarske reke, kao i na šumovitim visovima. Ima zečeva i veverica. Nekada je vukova i lisica bilo u znatnom broju, ali su sad svedeni na najmanji broj. Uništavanje ovih grabljivaca je doprinelo da se poveća broj plemenite divljači, posebno srna. Tu se sporadično pojavljuje i divlja svinja. Zastupljene su i kuna belica i kuna zlatica čije je krzno izuzetno cenjeno. Pogodni prirodni uslovi su omogućili zastupljenost pernate divljači. Najviše ima jarebice kamenjarke. Nekada je bio rasprostranjen i beloglavi sup, a sad se zadržao samo u klisuri Crne reke i ima gnezda na nepristupačnim okomitim stranama u predelu Ljutog krša, Golupca i Crvenog brega. Danas ga ima sve manje, čak su istraživanja pokazala da se više ne gnezdi na ovom lokalitetu.[6] Ovde su još zastupljeni veliki šareni detlić, seoski detlić, krstokljun, kreja i planinski slavuj.[6]
Pogodni su uslovi za razvoj i razmnožavanje riba. U rečicama koje nastaju na Maljenu žive krkuša, klen, zlatać i potočni rak. Nekada su vode Maljena bile bogate potočnom pastrmkom i lipljenom, ali zbog pogoršanja uslova, nedozvoljenog izlovljavanja ove vrste su praktično uništene.[6]
Galerija uredi
-
Maljen - Divčibare - vrh Paljevine -
Maljen - Divčibare - Crni vrh pogled ka Tometinom polju -
Maljen - Divčibare - Pogled prema Tometinom polju -
Maljen - Divčibare - vrh Golubac panorama -
Maljen - Divčibare - vrh Golubac panorama -
Maljen - Divčibare - Stari planinski katun na Golubcu -
Izvorište Crne reke na Divčibarama podno Ljutog krša -
Ljuti krš na Divčibarama -
Pogled sa mesta Golubac na Kraljev sto -
Pogled sa Crnog vrha prema jugoistoku i Tometinom polju -
Pogled sa Crnog vrha prema jugoistoku i Tometinom polju -
Pogled sa Crnog vrha prema jugoistoku i Tometinom polju -
Severoistočni obronci planine Maljen pogled iz sela Brežđe -
Severoistočni obronci planine Maljen pogled iz sela Brežđe -
Severoistočni obronci planine Maljen pogled iz sela Brežđe -
Severoistočni obronci planine Maljen pogled iz sela Brežđe
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ „Lepote Srbije - vodopadi za koje niste čule”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2015. g. Pristupljeno 11. 07. 2015.
- ^ Cvijić, Jovan (1991). Geomorfologija 1. Beograd. str. 354.
- ^ a b Vasović, Milorad (2003). Podrinjsko valjevske planine. Valjevo. str. 403-404.
- ^ "Politika", 15. jul 1939
- ^ Kovačević. Dolazak svečanog voza širokog koloseka iz Valjeva u Užice.uzicanstveno.rs 19/07/2021
- ^ a b v g Loma, Bogoljub (1996). Divčibare. Valjevo: Kolubara.
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2.
- Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
